De Spinoza-zomerweek 2009

Van maandag 27 juli tot en met vrijdag 31 juli werd de Spinoza-zomerweek gehouden die de Vereniging Het Spinozahuis voor de 10e maal organiseerde - voor de 3e maal in het Woodbrookershuis te Barchem. Thema dit jaar was: Spinoza in gesprek met tijdgenoten over filosofische, wetenschappelijke en theologische kwesties, voornamelijk aan de hand van de Briefwisseling.

Intussen werd in de binnenplaats de aarde ten grave gedragen - keramisch werk van Siebecht van der Spoel. Lees verder...

Frits Mauthner's Spinoza vertaald

Op 2 mei 2009 had ik dit blog gewijd aan de Tsjechische taalfilosoof Frits Mauthner, die zich ook meerdere malen met Spinoza heeft bezig gehouden.

Op de pagina secundaire literatuur van benedictusdespinoza.nl staat in de rubriek “Vroegere - vooral Duitse - teksten over Spinoza” een link naar Fritz Mauthner: SPINOZA, Ein Umriß seines Lebens und Wirkens, DRESDEN 1921, CARL REISSNER.

Per e-mail ontving ik het bericht van David Koning, de webmaster van Verboden, vergeten, verketterde, verminkte en doodgezwegen Boeken en Geschriften, dat sinds kort een Nederlandse vertaling van dit geschrift van Mauthner geplaatst is. U kunt daar downloaden als Worddocument of als PDF: Spinoza, Een schets van zijn leven en werk door Fritz Mauthner.

Lees verder...

Rose Auslaender (1907-1988) - twee Spinoza-gedichten

Rose Ausländer, van geboorte Rosalie Beatrice Scherzer, was een belangrijk Duits schrijfster en dichteres. Ze werd geboren in een geassimileerde joodse familie van beambten in Czernowitz, de hoofdstad van Bukowina dat indertijd tot de Oostenrijks-Hongaarse Dubbelmonarchie hoorde. Nu ligt die stad, die toen tot het culturele centrum van het oostelijk deel van het rijk hoorde in de Oekraine. Tot 1919 volgde ze haar basis- en secundair onderwijs, een meisjeslyceum, in Czernowitz. Daarna studeerde ze (als Freihörerin) literatuur en filosofie (Plato en Spinoza) aan de universiteit van Czernowitz. Daarmee stopte ze alweer toen in 1920 haar vader overleed en in 1921 ging ze met haar vriend en latere echtgenoot Ignaz Ausländer naar de VS. Ze is niet lang gehuwd geweest. In 1931 ging ze vanwege ziekte van haar moeder terug naar Czernowitz, waar zij de oorlogsjaren in het getto heeft doorgebracht.

Rose Ausländer (1907-1988)In Czernowitz was in de periode tussen de twee oorlogen een Constantin Brunner-studiegroep, onder leiding van Friedrich Kettner, gewijd aan ethiek. Ook Rose Ausländer behoorde tot deze kring. Ze bleef haar hele leven Brunner toegewijd. Die band verdiepte haar interesse in Spinoza.

Lees verder...

Interessante website Caute van een Spinozistische dominee

Soms kan vissen in de internet-wereldzee je uren bezig houden. Je bent naar iets op zoek, vindt iets anders, dat je naar weer iets anders verwijst… en zo kun je uren zoet brengen, omdat er naast gigantisch veel onzin ook zoveel interessants te vinden is op dat wereldwijde web. Zo kwam ik terecht bij een blog over Spinoza van James Ford, een dominee van de richting Unitarian Universalist, die ook veel aan Zen doet. 

Ik zag dat hij nog wel in meer blogs de naam van Spinoza had, maar dan was het ‘alleen maar’ om – in positieve zin overigens – naar Spinoza’ God te verwijzen. Zo zegt hij bijvoorbeeld: "Spinoza's god is, to my mind, the real divine. And while it might be an appeal to authority, frankly if Spinoza was comfortable with the term, so am I." [hier] Of hij schrijft: "I believe in something similar to Spinoza’s God. I have no problem calling the whole of the cosmos taken together God." [hier]

Lees verder...

Spinoza niet te gebruiken als "filosoof van liefde en lust"

Dit boek van Aude Lancelin & Marie Lemonnier: Filosofen, liefde en lust. Van Socrates tot Simone de Beauvoir, [uitg. Ten Have, juli 2009], is net uit. Ik zag het zojuist in de boekhandel.

Meteen als ik zo'n boek zie, waarin naar mijn mening ook Spinoza thuishoort, ga ik dat even checken. Nee, geen Spinoza dus.

Maar inmiddels, toen ik de achterflap las (en nu deze tekst van de uitgever overneem), begrijp ik, waarom de schrijfsters met Spinoza niets konden aanvangen. Daar staat: 

"Wat vinden filosofen van de liefde? En wat brengen ze er zelf van terecht? Aude Lancelin en Marie Lemonnier vergeleken de leer van twaalf grote denkers met hun werkelijke liefdesleven. Hoe liggen de verhoudingen tussen theorie en praktijk?

‘Alle filosofen, van Montaigne tot Kierkegaard, hebben hun persoonlijke verdriet en successen nauw verweven met hun filosofie, waar ze vrijwillig een soort autobiografie van maakten. Over de liefde hebben ze altijd met hun bloed geschreven, met hun unieke belemmeringen, neuroses en successen, en hun denken heeft daardoor alleen maar aan gewicht en belang gewonnen,’ zo schrijven de auteurs. Aude Lancelin en Marie Lemonnier zijn journalist bij de Nouvel Observateur. Ze studeerden beiden filosofie."  

Lees verder...

Roger Scruton (1944) over Spinoza

Al langere tijd wilde ik eens schrijven over het boekje over Spinoza dat geschreven is door de (conservatieve) Angelsaksisch analytische filosoof Roger Scruton. Het verscheen oorspronkelijk in 1986 bij Oxford University Press in de reeks Past Masters en kwam in 2000 in een vertaling van Hessel Daalder uit in de reeks Kopstukken van uitgeverij Lemniscaat. Het is bij books.google.com in te zien.

Ik heb het inmiddels een aantal malen gelezen en sta elke keer weer paf over hoe knap Scruton Spinoza’s benadering van de filosofie, zijn filosofie, weet samen te vatten en te duiden. Hij laat zijn bewondering voor Spinoza blijken - vindt Spinoza veelzijdig -, maar hij is zeker geen Spinozist.

Onlangs las ik ook Roger Scruton, Moderne Filosofie. Van Descartes tot WittgensteinInleiding tot de moderne filosofieeen korte geschiedenis, Bijleveld, Utrecht, 2006 [Vert. Erik Coenen van A short history of modern philosophy, Routlegdge, London/New York, 1995, 2002], waarin Scruton  in het Hoofdstuk Spinoza (p 69 – 88) een nog verder ingedikte samenvatting geeft en scherp aangeeft wat er begrijpbaar en goed en wat er – volgens hem - on(be)grijpbaar aan is. Ik ben zeer onder de indruk van de heldere uitleg van moeilijke materie die Scruton weet te geven. Tegelijkertijd frappeert me elke keer weer hoe Scrutons eigen filosofie hem in de weg zit om sommige gedachten van Spinoza goed te kunnen mee voltrekken.

Lees verder...

Er wordt gewerkt aan een Spinoza-encyclopedie of twee

Zo dadelijk over deze in voorbereiding zijnde Spinoza-encyclopedie(ën).

In 2003 verscheen bij Thoemmes Continuum The Dictionary of Seventeenth and Eighteenth-Century Dutch Philosophers with appendices on journals, publishers and institutions
GENERAL EDITORS: Wiep van Bunge, Henri Krop, Bart Leeuwenburgh, Han van Ruler and Paul Schuurman.
Deze hardcover-editie kon men voor $1080.00 aanschaffen. [zie hier meer]. In 2006 verscheen hiervan de paperback voor £90.00, maar deze prijs is inmiddels verlaagd naar £51.00 [hier]

Voor dezelfde uitgever zouden vervolgens Wiep van Bunge, Henri Krop en anderen het redactionele werk doen om te komen tot een 

                        Encyclopedia of Spinoza and His Times

 

Lees verder...

Spinoza dachte freimaurerisch, Freimaurer denken spinozaisch (?)

Volgende week, tijdens de Spinozacursus die door de Vereniging Het Spinozahuis wordt georganiseerd, is voor dinsdag 28 juli 2009 een avondlezing door dr. Ton de Kok voorzien over: De vrijmetselarij in het licht van Spinoza.

Hoe komt men erop.

Ton de Kok, is vrijmetselaar, godsdienstdocent en lid van de Amsterdamse Spinozakring. September vorig jaar gaf hij in De Rode Hoed in Amsterdam al eens een lezing op de Landelijke Studiedag Maçonnieke Stichting Ritus & Tempelbouw over: sporen van Spinoza’s gedachtegoed in de Vrijmetselarij. [Vragen waren: Heeft Spinoza inderdaad een theoretisch fundament geleverd voor een aantal essentiële elementen van de maçonnieke praktijk? Heeft hij echt een boodschap voor hedendaagse vrijmetselaren? Of denken we dat alleen maar omdat Spinoza nu eenmaal een ‘hot item’ is en ‘voor ieder wat wils’ te bieden lijkt te hebben?]

 

Hoewel het onderwerp me volstrekt niet interesseert, ben ik toch alvast maar even wat gaan rondgoogelen. En als ik dan het uitgebreide lemma vrijmetselarij op wiki zie, word ik al beroerd. Zou er iemand zijn die zulke teksten tot zich neemt?

Blijkbaar is er al een oude connectie tussen vrijmetselarij en Spinozisme. Bij Siebe Thissen is te lezen dat in de 19e eeuw in de vrijmetselarij de filosofie van Spinoza een grote rol speelde. De vrijmetselaar en dichter-wijsgeer Johannes Kinker was een bewonderaar van Spinoza. Ja, dat kan men uiteraard niemand verbieden. Maar moet men dan meteen ook Spinoza de vrijmetselarij binnentrekken?

Lees verder...

Menno ter Braak (1902 - 1940) over zijn bezoek aan Het Spinozahuis in mei 1935

Ik had een jaar geleden, in een blog over Het Spinozahuis, al een link opgenomen naar Menno ter Braaks beschrijving van een tochtje naar Het Spinozahuis, maar ik vind het bij nader inzien een eigen blogje waard.

Léon Hanssen schrijft erover in Hoofdstuk 17 Jekyll en Hyde, in het eerste deel van zijn Ter Braak-biografie, Sterven als een polemist: Menno ter Braak 1930-1940 [Balans, Amsterdam, 2001]: 

Een prachtige, gevoelvolle ‘meditatie’ die hij in mei 1935 schreef naar aanleiding van een bezoek, samen met Ant en zijn broer Wim, op een koude zondagmiddag aan de woning van Spinoza te Rijnsburg, verraadt zijn verlangen naar de stilte en teruggetrokkenheid die voor de zeventiende-eeuwse filosoof als een levensvoorwaarde had gegolden. Schuifelend door de donkere gang van dit brillenslijpershuisje, vond hij achter de rug van een vriendelijke oude suppoost de weg naar Spinoza's kamer. Hier voelde hij zich plotseling overrompeld door een sensatie van stilte en afzijdigheid en authenticiteit en iets van deze ervaring weerklinkt nog in de beschrijving van de ruimte:

Een lage, kleine kamer, waarin de zon viel door kleine ramen; een tafel met drie ganzenveeren pennen erop, wat oud-hollandsche meubelen, een kast met boeken. Een doorgang naar een nog kleiner zijkamertje met een primitieve machinerie voor het slijpen van glazen. En verder niets dan zon en stilte, zoo intens, dat men niet weet, of men er wel bij kan blijven staan; intense stilte noopt tot zitten.

In de auto terug naar huis ontspon zich een discussie met zijn broer Wim. Of hij niet bezig was de stilte te idealiseren en vergat dat Spinoza geen plezierig leven had gehad? Dat die stilte voor het grootste deel een gedwongen stilte was geweest? Maar dit argument deed voor Ter Braak niet ter zake. De tegenwoordige wereld, meende hij, maakte stilte en afzijdigheid tot een onmogelijkheid. Misschien kan de moderne mens de stilte alleen nog maar midden in het lawaai vinden, ‘met odysseeïsche was in de ooren voor de radiosirenen, die ons omloeien...’ 799 Zo eindigde het artikel met een ode aan wat wij tegenwoordig kennen als Ohropax.

In voetnoot...

Lees verder...

Albert Verwey (1865-1937) en Spinoza (3)

Van Albert Verwey had ik eerder in een blog zijn gedicht Spinoza (uit 1916 - hier) en later zijn Bij Spinoza te Rijnsburg (uit 1901 - hier)

In 1885 richtte Albert Verwey samen met zijn vrienden Frederik van Eeden, F. van der Goes, Willem Kloos, Willem Paap De Nieuwe Gids op – een klankbord voor de Beweging der Tachtigers. Vanaf de eerste jaargang van (1885-1886) publiceerde Frederik van Eeden in afleveringen zijn De kleine Johannes. In het tweede deel van die eerste jaargang verscheen van Albert Verwey zijn lange gedicht Cor Cordium, waarvan ik hier het eerste en laatste (VIe) couplet opneem.

"Verwey's levensbeschouwing vond pas een vaste vorm met zijn 'ontdekking' van het werk van Spinoza en had zijn centrum in het door hem aan Spinoza toegeschreven Levensbegrip (d.i. Verwey's, mede door zijn schoonvader, de spinozistische vrijdenker Johannes van Vloten, ingegeven vertaling van Spinoza's natura in de identiteitsformule deus sive natura). Daarmee brak Verwey door naar wat hij zelf wel zal als de historische oorsprong van zijn levensopvatting en vond zijn Selbstverständnis (zelfinterpretatie, zelfdefinitie) zijn definitieve figuur," aldus dr. Gerlof Verwey.*

Verwey drukt in zijn gedicht Cor Cordium zijn pantheïsme uit, waarin hij zich door Spinoza heeft laten inspireren. Buiten God is er niets. Al wat is, alle dingen en mensen, bestaan in die ene substantie, in God. De hoogste gelukzaligheid bestaat in het besef van opgenomen te zijn in dit Alles, dit Ene en goddelijke. Een poging dit besef onder woorden te brengen is te lezen in het couplet Ziel van mijn Ziel! Leven dat in mij woont, en het couplet Daar leeft geen ánd're God! Gy zyt alleen, uit het lange gedicht

Lees verder...

Spinoza en het onterechte verschildenken

Soms, of misschien wel dikwijls, wordt met twee maten gemeten. Zoals het oude adagium al toelicht: “Quod licet Jovi non licet bovi. Wat Jupiter is toegestaan, mag een os nog niet.

Die waarheid als een os, realiseerde ik mij vandaag toen ik het 93e in de reeks Mededelingen vanwege het Spinozahuis weer ter hand nam. Onderwerp: Herdenking van de 375ste geboortedag van Benedictus de Spinoza, geredigeerd door secretaris Theo van der Werf.

In dat boekje zijn de toespraken verzameld die gehouden werden op 24 november 2007 in de Mozes en Aäronkerk in Amsterdam.

De toespraak die voorzitter Wiep van Bunge hield, verscheen diezelfde week in het toen nog bestaande weekblad Opinio. Eveneens verscheen die toespraak op 1 december op de toen nog actieve website despinoza.nl.

Beide publicaties in andere media verhinderden absoluut niet de daarna volgende publicatie in de Mededelingen.

 

Lees verder...

Psycholoogdirect.nl van Spinoza Media

Al geruime tijd bestaat een website Psycholoogdirect.nl, waarop psychologen resp. psychotherapeuten hun praktijk kunnen presenteren, zodat potentiële cliënten die naar een psychisch hulpverlener op zoek zijn, daar per regio kunnen zoeken. Het is dus een soort portaal voor therapiezoekers, zoals er wel meerdere zijn. Daarnaast wordt door dezelfde instantie Therapeutdirect.nl onderhouden.

Psycholoogdirect.nl gaat uit van een bedrijf dat zich Spinoza Media noemt. Dit blijkt b.v. uit de Toelatingsvoorwaarden en Algemene Voorwaarden van Psycholoogdirect; en uit de contactpagina.

Hebben ze bij Psycholoogdirect.nl resp. Spinoza Media eventueel iets met Spinoza? Via geen der menu's kun je op informatie over Spinoza komen - er is geen link naar een pagina die wel sinds 4 april 2006 ergens verborgen of in het archief op de site zit en die (grapje) geschreven zou zijn door Auteur: B. de Spinoza [zie hier] Daar staan een stelling uit de Ethica en enige links naar andere sites.

Lees verder...

Data International colloquium "Galileo & Spinoza"

De data van het Colloquium in Parijs "Galileo & Spinoza[zie hier eerder op dit weblog] zijn gewijzigd en nu definitief vastgesteld op de twee zaterdagen: 12 en 19 december 2009

 

Lees verder...

Leszek Kolakowski (1927 - 2009) overleden - een in memoriam

photo of KolakowskiTrouw dat vaak aan lange In Memoriams doet - onlangs hadden ze de dood van de vandaag begraven Simon Vinkenoog als openingsartikel groot op de voorpagina – heeft vandaag een klein berichtje over het overlijden gisteren van de beroemde Poolse filosoof Leszek Kolakowski. Het wat grotere artikel komt misschien nog.

Na de Tweede Wereldoorlog begon Kolakowski die tijdens de oorlog door zelfstudie en wat private lessen z’n einddiploma middelbare school had behaald, met de studie filosofie aan de universiteit van Lodz. In 1953 behaalde hij zijn doctoraat aan de universiteit van Warschau met een proefschrift over, jawel, Spinoza. En in 1958 publiceerde hij een boek over Spinoza, getiteld: Het Individu en de Oneindigheid.

Aan diezelfde universiteit van Warschau werd hij in 1959 hoogleraar in de geschiedenis van de filosofie. Hij was in die tijd (anders kreeg je trouwens geen aanstelling) aanhanger van de communistische partij, maar een kritische die zich langzamerhand tot een tegenstander ontwikkelde. In 1966 werd hij uit de communistische Poolse Verenigde Arbeiderspartij gezet nadat hij in het openbaar het regime in Warschau was afgevallen. In 1968 werd hij bij de universiteit ontslagen wegens zijn voortdurende kritiek op het beleid van de communistische partij en wegens zijn pleidooi voor persvrijheid. Spinoza zal aan hem zijn blijven knagen... In 1970 verliet hij zijn geboorteland en vestigde zich in Groot-Brittannië, waar hij in Oxford kon doceren; alsmede in Amerika en Canada.

Lees verder...

Theo Loevendie nog aan het dromen over Spinoza-opera

In Trouw vandaag een artikel over de componist Theo Loevendie die in 2012 zijn jeugddroom: een opera over Spinoza, uitgevoerd hoopt te krijgen in het Amsterdamse Muziektheater dat op Spinoza's geboortegrond staat. Zie hier op de publieke weblog van Trouw en hier in PDF bij de ASK. In de krant en de digitale versie staat foutief dat Loevendie 76 jaar zou zijn; dit is op de website al verbeterd in 78 jaar. Op 30 september a.s. hoopt Theo Loevendie 79 jaar te worden.

Medio mei werd dit opera-voornemen van Loevendie door de ASK bekend gemaakt [zie hier op dit weblog].
Loevendie heeft daarover intussen een brief geschreven aan de Nederlandse Opera, maar nog geen reactie ontvangen. En verder blijkt uit het stukje, dat hij nog niet erg opgeschoten is in het hebben van ideeën over hoe zo'n opera ongeveer aan te pakken.

Lees verder...

Modificaties van de ene substantie

Een beetje zomerloomheid maakt dat ik géén blog maak om te reageren op een stukje over Wilders, waarin zinnen voorkomen als "Wilders weet dat hij de 3e SpinozaGolf aan zijn zijde heeft..." geschreven door een GuusjeA, een anonymus dus, en vandaag gepubliceerd op DagelijkseStandaard.nl. Door dit te melden, heb ik het toch al in dit weblog opgenomen -  verder laat ik het erbij.

Want de dag is te mooi om lang aan de pc te zitten. Daarom volsta ik met het opnemen van twee knappe videofilmpjes, gemaakt door Philip Scott Johnson en ruim een jaar geleden op internet geplaatst. Ik beschouw ze als fraaie illustraties van voortdurende modificaties van de eindige dingen (vrouwen hier), waardoor telkens andere eindige dingen ontstaan, allemaal uiteindelijk modificaties van de ene substantie.

500 Years of Female Portraits in Western Art
Music: Bach's Sarabande from Suite for Solo Cello No. 1 in G Major, BWV 1007 performed by Yo-Yo Ma

    

Women In Art from Philip Scott Johnson on Vimeo.

For a complete list of artists and paintings visit maysstuff.com/womenid.htm 

Lees verder...

Anthony Kenny over Spinoza - a philosopher I have a very great respect for

Anthony KennyJulian Baggini had eind vorige maand in The Philosophers’s Magazine een interview met Anthony Kenny, “one of the towering figures of late twentieth century British philosophy”.

Kenny zegt daarin ook iets over Spinoza dat ik hier citeer:

“Spinoza, who is a philosopher I have a very great respect for, constantly speaks of deus sive natura – god or nature – and you can either take this as meaning that he took nature as a revelation of God, in which case he’s a kind of god-intoxicated man; or he thinks that all god can mean is nature, and then he’s just adopting a type of reverential attitude towards nature. But I think if you start from the nature end rather than the God end, the history of evolution is not very satisfactorily explained by the total absence of any kind of design – not only evolutionary beings but the cosmological constants and so on. There seems to me to be a difficulty for people who want to say there’s nothing more than the material universe. And I also think in a kind of Spinozistic way that even just nature as it reveals itself in history is something that should provoke our awe and in a way gratitude. So, as it were, instead of starting from the God end and stripping off the clothes and showing that it’s just naked nature, one could start with nature and think that perhaps that deserves some of the reactions that people have made to God.

More recently I have been saying that though I believe religions are not literally true, that they have a great poetic value and that philosophers have not really done enough about reflecting about poetic kinds of meaningfulness and how they fit into science on the one hand, and how one should live one’s life on the other."

Die behoefte aan 'a kind of design' bevalt me niet echt - Spinoza kon zonder - en trouwens hoeveel verbeelding zit er niet in alle orde en 'ontwerp' die we zien? Voor de zgn. 'cosmological constants' (die niet toevallig vaak als 'antropic' worden aangeduid) is er ook geen enkele noodzaak een 'ontwerper' aan te nemen (men kan eruit ook tot mogelijke multi universums komen). Maar ik vind verder wel boeiend wat hij zegt.

Lees verder...

Corry Shores' Spinozastudie

Tot mijn verbazing (dat ik dit niet eerder had ontdekt) liep ik gisteren op internet Corry Shores virtueel tegen het lijf. Hij (jawel, Corry is een man) heeft een weblog, waarop heel veel over Spinoza is te vinden. En niet allerlei Spinozisme en Spinozana, waar dit weblog vol mee staat, maar vooral - zoals het eigenlijk hoort - uitstekende en verdiepende aandacht voor aspecten van Spinoza’s filosofie. Dat zou ik ook wel willen, maar daar voel ik me (nog) niet voldoende gekwalificeerd toe; we doen echter ons best.

Mijn fotoCorry Shores is graduate student aan de Katholieke Universiteit Leuven. Hij is 30 jaar en schrijft op z’n profielpagina: “I research Deleuze at Belgium's Katholieke Universiteit Leuven, currently beginning work on a doctoral thesis on Deleuze and intensity.” Zijn interesses zijn Deleuze, en ‘the Cosmos creation’ – én dus ook: Spinoza, zoals hij laat blijken.

Hij is met veel meer bezig, is een creatieveling, van hem zijn liederen te beluisteren bijvoorbeeld. Vandaag heeft hij het over Henri Bergson, voor welke filosoof Deleuze ook grote aandacht had. Maar mij gaat het hier om de teksten over Spinoza van hemzelf en anderen die hij biedt op zijn weblog, met de speelse titel: Pirates & Revolutionaries.

Lees verder...

Richard H. Popkin (1923 - 2005) - zijn Spinoza-boekje

Spinoza
“epitome of what a true philosopher
should be like as a person.”
 *
Met grote interesse en zeer gefascineerd heb ik het boekje Spinoza van Richard H. Popkin gelezen [Oneworld Oxford, 2004, ISBN 1-85168-339-9]. Popkin blijkt als je even googelt, heel veel over Spinoza en zijn tijd geschreven te hebben. Door zijn bevriende mederedacteuren werd hij – die voor hen Dick Popkin was - in een (NB) 3e Festschrift in 1999 (zie onder) omschreven als: “The greatest living historian of philosophy.” Ze roemden hem daarin vooral als degene die de gave had om een internationale kring van geleerden bijeen te brengen en te stimuleren om de connecties en correspondenties te ontrafelen tussen geschiedenis en ideeën.

In dit boekje, dat een jaar voor zijn overlijden verscheen, gaf hij a.h.w. in kort bestek nog eens een duidelijk beeld van leven en leer van Spinoza – een summa. Het is ontzettend compact, maar helder geschreven en prettig leesbaar. Het wordt ondanks de beknoptheid nergens oppervlakkig. Integendeel, het zit boordevol informatie. Je merkt als lezer dat achter elke alinea een wereld van studie en speurwerk in archieven verscholen gaat.

Lees verder...

Less spin, more Spinoza

Wie deze leuze in Google intypt (tussen aanhalingstekens) krijgt precies één hit. Dat wordt straks na dit blog uiteraard anders: dan worden het er zeker een keertje twee. Wat we in dat blog waar we dan terecht komen lezen, is precies waar mijn tipgever mij op attendeerde: “There was, […New York Review, dated ahead to June 11], an advertisement by Princeton University Press for a book called On Bullshit by one Henry G. Frankfurt. The only pitch for the book said: “Less spin, more Spinoza.”

bookjacketWim Klever was mijn tipgever die me liet weten dat in de New York Review of Books (van 11 juni) een opvallende en mooi gekleurde advertentie van de Princeton University Press stond voor de in 2005 gepubliceerde titel On Bullshit door Harry G. Frankfurt. Daarin stond in opvallend lettertype gedrukt;

               "Less spin, more Spinoza"

Een heel speelse titel, waarbij spin uiteraard verwijst naar het 'gespin' van de 'spindokters' die vaak maar wat zeggen en het met de waarheid niet zo nauw nemen, waartegenover dan Spinoza staat voor waarheid! En tegelijk is 'spin' - even uiteraard - een lekkere afkorting van Spinoza. Daar weten ze in Amsterdam alles van door het gebruik tijdens de manifestatie My Name is Spinoza van de leuze: Spin City.

                             

Lees verder...

Le Nouvel Observateur met Spinoza-special

Filip Buyse liet mij per e-mail weten dat er deze maand een speciaal nummer van het tijdschrift  “Le Nouvel Observateur” uit is of komt dat volledig aan Spinoza’s filosofie is gewijd. Het betreft het juli-augustus-nummer. Hij schrijft verder:

"Er zijn onder meer bijdragen bij van grote namen zoals: Paolo Cristofolini, Chantal Jaquet en P.F. Moreau.
Hieronder vind je een overzicht van het programma.  Misschien wel de moeite om het op je site te plaatsen.
Ik zorg er zeker voor dat ik een aantal extra nummers meebreng van Parijs. Als iemand die wenst en er bij hem thuis niet makkelijk aankomt kan hij die dan altijd bij mij bekomen via de post of bij de volgende spinozabijeenkomst."

Lees verder...

Jacobus Arminius (1560 - 1609) - de Spinoza onder de protestantse theologen

Vandaag is het 500 jaar geleden dat de reformator Johannes Calvijn geboren werd. Dat wordt onder meer gevierd met 'De Nacht van Calvijn' en de 'Nationale Herdenking 500 jaar Calvijn' in Dordrecht.

Ik acht het wel fraai dat dagblad Trouw juist vandaag een artikel heeft over de 'tolerante theoloog' Arminius, van wie later dit jaar de 400e sterfdag wordt herdacht. Dat indertijd de strenge-overheersende richting het in Nederland won, moet niet doen vergeten dat een zwakkere en meer twijfelend-tolerante richting eveneens z'n aanzet in Calvijn vond.

Bekijk de afbeelding op ware grootteJacob Hermansz. van Oudewater maakte als kind de slachting mee die door de Spaanse troepen in Oudewater o.a. onder zijn familieleden werd aangericht. Hij ging in 1576 studeren aan de pas een jaar tevoren opgerichte Leidse Universiteit, waarna hij zijn studie voortzette in Genève bij de opvolger van Calvijn. In 1588 werd hij ingezegend in de Oude Kerk in Amsterdam waar hij zich in pastoraal en kerkbestuurlijk werk onderscheidde. In 1603 werd hij verzocht in Leiden te komen doceren. Hij werd er als eerste Noord-Nederlandse theoloog tot hoogleraar benoemd. Zijn naam had hij naar het gebruik in die tijd verlatiniseerd tot 'Jacobus Arminius'. Hij genoot er groot aanzien onder de studenten.

Lees verder...

Bijlmer Spinoza Festival is nu echt voorbij

Intussen is het Bijlmer Spinoza Festival nu echt aan zijn einde gekomen.

Afgelopen vrijdag, 3 juli, nam stadsdeelvoorzitter van Amsterdam Zuidoost, Elvira Sweet, op het stadsdeelkantoor afscheid van de Zwitserse kunstenaar Thomas Hirschhorn die de afgelopen drie maanden in Zuidoost verbleef. [Zie hier]

Elvira Sweet en Thomas Hierschhorn

Lees verder...

De lezing van Eric Schliesser zal vandaag weer verwijderd worden

De eergisteren op benedictusdespinoza.nl geplaatste lezing van Eric Schliesser zal op zijn verzoek vandaag weer van de site gehaald worden, daar "dit publicatie van mijn lezing in de Mededelingen in gevaar brengt." Jammer, maar het zij zo.
Ik vermag niet in te zien, waarom een latere gedrukte uitgave in de Mededelingen vanwege Het Spinozahuis niet zou kunnen samengaan met een snellere publicatie op het internet. Maar wellicht is het bestuur van de Vereniging Het Spinozahuis wel van plan om zelf meer met de eigen website te gaan doen, zoals ik verzocht heb.

U bent dus gewaarschuwd: vanavond wordt het pdf-bestand weggehaald. [zie hier]

Lees verder...

Spinoza Redux gereduceerd tot niets.

De korte, veel aangehaalde uitspraak van Spinoza, "omnis determinatio negatio est" - elke bepaling is tevens een ontkenning, geldt ook omgekeerd: omnis negatio determinatio est.

Gisteren plaatste de pr-tak van de Spinozamanifestatie My Name is Spinoza op You Tube een filmpje over de laatste bijeenkomst van de reeks Spinoza Redux, georganiseerd door Castrum Peregrini en Lloyd Hotel, gehouden op 29 juni 2009, ofwel Lloyd Time on Mondays,

We zien "opperspreekstalmeester" Juha van 't Zelfde (cultureel organisator en debatleider), Dirk van Weelden (filosoof en schrijver), Victor Ponten (van reclamebureau Habbekrats) en Sarah van Sonsbeeck (beeldend kunstenaar).

Dirk van Weelden is nog het langst aan het woord, en geeft nog een beetje een idee van wat hij met Spinoza doet. Allen kunnen verder ongeveer een zin zeggen. En dat was 't dan. Wat het ook bedoelde te zijn, een debat krijgen we niet. En je kunt je afvragen wat eigenlijk de zin is van het maken van zo'n kort filmpje. Ja, wat je upload naar YouTube mag niet langer dan 10 minuten zijn, als je althans niet wilt betalen. 

Lees verder...

Colin MacLaurin (1698 - 1746). Eric Schliesser over diens behandeling van Spinoza

De toespraak die Eric Schliesser gaf bij de jaarvergadering van de Vereniging Het Spinozahuis (daarover hier eerder), is vandaag als pdf op benedictusdespinoza.nl geplaatst.*)

Hier enige verdere achtergrondgegevens.

Dr. Eric Schliesser, docent aan de Faculteit der Wijsbegeerte van de Universiteit Leiden en post-doctoraal VENI research fellow van de NWO, is al enige tijd bezig met ‘that Newtonian enthusiast’1, Colin MacLaurin (1698 - 1746), een Schotse wiskundige uit Edinburgh, volgens wie ‘the business of natural philosophy´ is: de beschrijving van natuurfenomenen, de verklaring van hun oorzaken … en doen van onderzoek naar ‘the whole constitution of the universe.”1

Hij moet een fenomeen geweest zijn, deze Colin MacLaurin. Als 11-jarige ging hij al naar de universiteit, studeerde af toen hij 14 was met de verdediging van een thesis over de ´Power of Gravity´, waarna hij aan theologie begon. In 1717, op negentienjarige leeftijd, werd hij professor in de wiskunde aan het Marischal College van de Universiteit van Aberdeen. Bijna drie eeuwen hield hij het record ´jongste professor ´ ooit op zijn naam, tot in 2008 de jonge Koreaanse, Alia Sabur, het Guinness Book of World Records haalde als nieuwe jongste professor ooit.2   

Op voorspraak van Isaac Newton, die zeer onder de indruk was van MacLaurins werk, werd hij in 1725 aangesteld als assistent van James Gregory, de hoogleraar wiskunde te Edinburgh, die hij later ook opvolgde. MacLaurin op zijn beurt was zeer onder de indruk van Newton.

Hij publiceerde diverse wiskundige werken en in 1742 ‘Treatise on Fluxions’ - de eerste, systematische behandeling van Newtons methoden. Na zijn overlijden werd een onafgemaakt manuscript van hem door Patrick Murdoch uitgegeven als 'An account of Sir Isaac Newton's philosophical discoveries' door Colin MacLaurin. Dit werk is in de 3e editie van 1775 bij books.google.com in z´n geheel in te zien. Op een achttal pagina´s komt de naam van Spinoza voor, wiens natuurfilosofische benadering door MacLaurin wordt bestreden en verworpen.  

Lees verder...

Het Bijlmer Spinoza Festival ontmanteld & Interview met Thomas Hirschhorn

Op maandag 29 en dinsdag 30 juni 2009 had de ontmanteling plaats van het Bijlmer Spinoza Festival, het kunstproject in het kader van My Name is Spinoza van Thomas Hirschhorn.

Anna Kowalska maakte er foto's van, waarvan hier enige thumbnails, die u brengen naar de betreffende foto (intussen echter niet meer, want de website is opgeheven; gelukkig hebben we deze nog...).

           

Lees verder...

Spinoza. Filosoof van de Blijheid over de Paradox van de Liefde

De Vereniging Het Spinozahuis heeft de goede gewoonte tijdens bijeenkomsten altijd een boekentafel in te richten. Het is een heel gesjouw, maar ik ben blij dat de secretaris het ervoor over heeft. De meeste boeken die daar liggen ken en/of heb ik wel, maar gelukkig is er ook regelmatig iets nieuws bij. Zo lag er tijdens de jaarvergadering van afgelopen zaterdag dit boekje, dat ik nog niet eerder had gesignaleerd. Wat ook niet zo verbazend is, want het is pas 9 juni uitgekomen. (zie hier bij de uitgever)

SPINOZA, FILOSOOF VAN DE BLIJHEIDTinneke Beeckman (red.): Spinoza. Filosoof van de blijheid. ASP, 2009. ISBN: 9789054875383, € 19,95 *) 

Ik ben er sindsdien flink mee bezig geweest.

In de trein terug van de jaarvergadering begon ik eerst maar eens het laatste artikel te lezen van de samenstelster van het boekje, Tinneke Beeckman. Van de anderen (behalve de vertaalden dan, daar kom ik zo op) had ik al aardig wat gelezen, maar zij was nieuw voor mij. En ik moet zeggen: zij heeft mij met dit boekje erg blij gemaakt.

Lees verder...

Giacomo Girolamo Casanova (1725 - 1798) en... Spinoza

Het zomernummer van Filosofiemagazine waarover ik het al had, heeft als thema: ware liefdeeen sprookje dat bestaat. Er komen weer diverse filosofen langs, hedendaagse worden geïnterviewd en van wat antieke en oude filosofen passeren heel kort wat statements over de liefde &c de revue. Zo Plato, Kierkegaard, Immanuel Kant, een regeltje van Nietzsche en Schopenhauer, Jean-Paul Sarte en Simone de Beauvoir. Uiteraard geen Spinoza. Wel de grote ‘filosoof’ Casanova, die zou hebben gezegd: “Ik heb geleefd als een filosoof en sterf als een christen.” Dat doet me vaag herinneren dat hij ooit iets over Spinoza moet hebben gezegd. Z’n complete memoires (12 delen beslaand) staan bij Gutenberg. En inderdaad, in het voorwoord van de schrijver krijgt Spinoza (Spinosa) een sneer. Ik kom daar zo op.

In Harvey Chisick’s Historical dictionary of the Enlightenment komt Casanova direct na Cartesianism. Ik put daar hier enige gegevens uit, via books.google.com en sla wikipedia een keer over.

Lees verder...

Spinoza weer in Trouw - interview met Miriam van Reijen

De Amsterdamse kunstmanifestatie My Name is Spinoza heeft voorlopig even een zomeronderbreking en gaat straks in september weer verder. Vandaag heeft Trouw het vierde van acht geplande interviews met kunstenaars of Spinozadeskundigen in het kader van deze manifestatie: een interview met filosofe, spinozist en bestuurslid van de Vereniging Het Spinozahuis, Miriam van Reijen. Als u op de illustratie klikt neem ik u mee naar mijn toegang tot de digitale krant.

Lees verder...

'In strijd met Spinoza' in de ramsj

In het 'extra dikke zomernummer' van Filosofiemagazine staat dat het boekje van Jonathan Israel, In strijd met Spinoza. Het failliet van de Nederlandse Verlichting (1670-1800), Uitgeverij Bert Bakker, 2007
voor de ramsjprijs van €4,99 bij de Slegte ligt. In feite alleen bij die in de grote steden Amsterdam, Rotterdam Den Haag en Utrecht en wel in Arnhem, maar niet in universiteitsstad Maastricht. 

Het is de vertaalde tekst van de 4e Koninklijke Bibliotheek-lezing. Jonathan Israel laat daarin zien hoe Nederlands beroemdste denker veel 18e eeuwse politiek heeft beïnvloed. In pamfletten uit die tijd die Israel tijdens zijn fellowship aan de KB bestudeerde, blijkt hoe de patriotten herstel van de macht van de Republiek bepleitten en daartoe ideeën putten uit het werk van Spinoza.  

Het is maar dat u het weet.