1,5 miljoen voor filosofisch onderzoek naar vrije wil
Filosoof dr. Thomas Müller - Universitair docent aan het Departement Wijsbegeerte, Theoretische Filosofie van de faculteit Geesteswetenschappen van de Universiteit Utrecht - kan beginnen met zijn onderzoek naar de vrije wil van de mens. Hij krijgt 1,5 miljoen euro van de Europese Unie om een antwoord te vinden op de vraag of vrije wil eigenlijk bestaat. Het geldbedrag komt uit de pot met de titel 'ERC Starting Grant' van de European Research Council, de Europese variant van de Nederlandse Vernieuwingsimpuls van NWO.
Müller betoogt dat de begrippen indeterminisme en interventie de belangrijkste blinde vlekken zijn binnen het debat over de vrije wil van de mens. In de komende vijf jaar wil Müller de conceptuele basis leggen voor een nieuw begrip van de op indeterminisme-gebaseerde vrije wil.
Naast een bijdrage aan het filosofisch debat over vrije wil, zal Müller met zijn onderzoek aanhaken aan neurowetenschappelijk onderzoek en opent het perspectieven voor toekomstige onderzoek in de theoretische en praktische filosofie. Voor het onderzoek zal Müller twee postdoconderzoekers en een promovendus aanstellen. [Van Universiteit Utrecht)Müller gat zich, zo blijkt uit de nadere toelichting, nog eens opnieuw bezighouden met de vraag:
"What is the place of man in nature? How do our everyday conceptions of ourselves and the things around us connect with a scientific picture of the world? These questions loom large in the background of the free will debate. We understand ourselves as free agents facing an open future – but is this a tenable picture vis-à-vis scientific findings? Conceptual as well as empirical neuroscientific arguments have recently led to a heated debate on free will that has reached well beyond the academic sphere.
Müller's research line will approach this debate from a theoretical perspective, using results from philosophical logic, metaphysics, and philosophy of science. From that perspective, the main blind spots of the free will debate concern the notions of determinism vs. indeterminism and intervention. Despite its acknowledged centrality for the debate, the notion of indeterminism is insufficiently developed. Müller's research will show how a notion of limited indeterminism can help to dispel many worries about the role of an open future for free will. The notion of intervention, which is prominent in research on causality, is almost completely absent from the free will debate; Müller's research will fill this lacuna.
Het Reformatorisch Dagblad heeft ook even met Müller gebeld en schreef op 18 augustus 2010":
„Zuiver onderzoek naar vrije wil”
UTRECHT – Als filosoof moet je het methodologisch atheïsme volgen, anders is het geen zuiver onderzoek.Dat stelt de Utrechtse filosoof Thomas Müller, aan wie een Europese subsidie van 1,5 miljoen euro is toegekend. Van dat geld gaat Müller samen met drie onderzoekers een vijfjarig project starten, waarbij de begrippen „indeterminisme”, „interventie” en „vrije wil” worden onderzocht. Door te laten zien hoe deze noties in het begrip van een experiment samenkomen, hoopt hij een helderder beeld van de vrije wil in een natuurkundig wereldbeeld te schetsen.
Müller: „Vrije wil is een thema dat altijd een heel belangrijke rol heeft gespeeld. Er bestaat meningsverschil over de vraag of het begrip al in de Griekse Oudheid voorkomt. In het christendom is het dilemma vaak: als mensen kunnen kiezen voor het slechte, hoe valt dit te rijmen met een goede God? In de Middeleeuwen is hier diep over nagedacht.” Zelf is hij niet van plan theologische thema’s bij zijn onderzoek te betrekken. „Daar gaat mijn project niet over. Ik ken wel filosofen die theologische gedachtenexperimenten doen. Bijvoorbeeld: als God alles weet, wat betekent dat dan voor mijn theorie? Maar dan betrekken ze God niet in hun denken vanuit een theologische invalshoek, maar vanuit een filosofisch gedachtenexperiment. Zelf houd ik me hier niet mee bezig.”Wel stelt Müller vast dat de oude vragen over theodicee (godsregering) en determinisme in andere vorm in de moderne tijd weer terugkomen. „In feite draait het om de vraag: hoe vind je een plek voor jezelf als mens? Wat vroeger de theologie was, is voor veel mensen nu een natuurkundig wereldbeeld. In beide opvattingen kunnen de vragen naar determinisme en verantwoordelijkheid dicht bij elkaar liggen. Als je zegt: Ik schop iemand onder de bus, heet het in theologische termen: waarom laat God dit toe? Maar je kunt ook zeggen: waarom is dat slecht als dat alleen maar een kwestie van natuurkunde is?”
Reacties
De Europese Unie bevordert dus de degeneratie van de filosofie! Je kunt je beter afvragen of sneeuw wit is dan of de wil vrij is. Sneeuw bestaat tenminste af en toe, de wil daarentegen is niets dan een fictie vn de rede (ens rationis) zoals Spinoza in zijn allereerste brief naar Engeland duidelijk maakte, welke boodschap daar beter is opgepikt dan in Utrecht. Locke die de brief had gelezen, schreef daarom: zoals wij geen verteringsvermogen (digestige faculty) of ontlastingsvermogen (expulsive faculty) aannemen, is er ook geen enkele reden om een keuzevermogen of wil (elective faculty) aan te nemen. Omdat dergelijke vermogens niets dan ficties zijn, hoeven wij ons ook hiet de vraag te stellen of de wil (die denkbeeldige interne acteur of stuurman) wel of niet vrij is (Zie mijn JOHN LOCKE. VERMOMDE EN MISKENDE SPINOZIST, 2EDR. 2010, SECTIE 7).De Europese Unie spendeert dus ons belastinggeld aan een onzinnige opgave, aan een reeds lang ontmaskerd schijnprobleem.
wim klever 20-08-2010 @ 13:32
Op de dag van dit bericht verzond ik deze e-mail. En daar komt gewoon geen reactie op. Misschien afgescrikt door de vorige reactie?
Geachte heer Müller,
N.a.v. de berichten over de aan u toegekende Europese subidie voor onderzoek aan de vrije wil, ben ik zo vrij u een vraagje te stellen.
Om te beginnen feliciteer ik u met deze erkenning en dit resulaat.
Mijn vraag stel ik als geïnteresseerde in Spinoza over wie ik een weblog bijhoud waarin ik over alle soorten nieuwtjes inzake Spinoza bericht: http://spinoza.blogse.nl/
Wordt er in uw studie ook gekeken naar wat de filosofie van Spinoza over (het niet bestaan van) de vrije wil stelt? Of heeft u een geheel andere insteek?
Hartelijk dank voor uw reactie,
[waarbij ik hoop dat u er rekening mee houdt en akkoord gaat dat ik die (of delen ervan) in mijn blog hoop te gebruiken.]
Met vriendelijke groet,
Stan Verdult
Stan Verdult 28-08-2010 @ 08:12
ik ben het ten dele met de reactie van Wim Klever eens als het gaat om het feit dat hier wel heel veel subsidie voor wordt verleend terwijl er vwb de filosofie toch op het terrein van het determinisme duidelijke uitgangspunten o.a. bij Spinoza liggen. Die hoef je volgens mij alleen maar op een rijtje te zetten. Dan lijkt het mij vervolgens wel interessant om de resultaten te toetsen aan de stand van zaken over neurowetenschappenlijk onderzoek naar de vrije wil van de mens. Die stand van zaken liegt liegt er niet om: getuige ook het boek "het gelijk van Spinoza" van de neurobioloog Damassio en een vorig jaar gepubliceerd artikel in het blad Natuur, Wetenschap en Techniek over en voor een belangrijk deel een bevestiging van het determinisme bij de mens. Ook in dit verband interessant het artikel "Het dilemma van de vrije wil in de forensisch psychiatrie (www.ziedaar.nl). Het zou trouwens voor de heer Müller interessant zijn wanneer een aantal belangstellenden (strafrecht juristen en filosofen ihb Spinozakenners) kritisch meelezen en tussentijdse resultaten becommentariëren. Waarom strafrecht ? de uitslag van zo'n onderzoek kan weleens verregaande consequenties hebben voor o.a. onze strafrechtspraktijk.
bram teerds
A.Teerds 29-08-2010 @ 14:18
De heer Müller liet mij gisteren per e-mail weten:
"Ik ben natuurlijk blij dat het thema van mijn onderzoek zo veel verschillende mensen op heel uiteenlopende manieren aanspreekt. Echter is mijn onderwerp vrij beperkt; het gaat vooral om een kijk vanuit de logica en de wetenschapsfilosofie, en ik weet al zeker dat ik heel veel vragen die bij het thema horen, niet kan beantwoorden. Het is ook zo dat mijn onderzoek pas begin volgend jaar van start kan gaan; ik ben nog bezig met voorbereidingen, waaronder het samenstellen van een onderzoeksgroep (twee postdocs uit de wijsbegeerte). Zodra het project is opgestart, komt er een bijbehorende website met meer informatie.
Ik ben geen historicus en heb te weinig kennis van Spinoza om er iets zinnigs over te zeggen. Daarom denk ik ook niet dat ik op dit moment iets te vermelden heb wat nuttig zou kunnen zijn voor uw blog. Ik ben zeker dat wij uit historische bronnen veel kunnen leren over de vraag naar de vrije wil, en op welke manieren deze over de eeuwen heen gesteld en begrepen wordt. Echter ga ik mij niet in deze geschiedenis verdiepen, maar ga ik proberen om van een hedendaags systematisch oogpunt uit naar de vrije wil te kijken."
Dit vermoeden had ik al: zonder Spinoza nog maar eens het wiel van de niet bestaande vrije wil uitvinden.
Stan Verdult 07-09-2010 @ 10:00