BdSpinoza

Amedeo Modigliani (1884 - 1920) gaf zich uit als afstammeling van Spinoza

       

Morgen wordt in Gallarate (ten Noorden van Milaan) het nieuwe MAGA – Museo Arte Gallarate geopend en in gebruik genomen met de tentoonstelling Il mistico profano. Omaggio a Modigliani. Zo’n vijftig werken van de ‘profane mysticus’ Amedeo Modigliani, waaronder schilderijen, sculpturen en tekeningen afkomstig uit diverse musea, worden tentoongesteld.   

Modigliani is bekend als een modern figuratief kunstenaar. Zijn schilderijen zijn herkenbaar aan de gestileerde langgerekte lichamen van vrouwen in warme kleuren. Modigliani werd geboren in het Italiaanse Livorno als telg uit een joods koopmansgeslacht en groeide op temidden van de grote Sefardisch-joodse gemeenschap aldaar. Op 14-jarige leeftijd leed hij aan tyfus en twee jaar later aan tuberculose. In 1902 begon hij zijn kunstopleiding in de Scuola libera di Nudo (Vrije school van naaktstudies) in Florence, ging daarna naar Venetië. Op z’n 21e trok hij naar Parijs waar hij een turbulent en enigszins losbandig leven leidde, aan vrouwen en drugs verslaafd raakte - hij was een knappe man met een sterke aantrekkingskracht op vrouwen. Hij werd een van de karakteristieke bohemiens van Montmartre. Z’n schilderen onderging invloed van Toulouse-Lautrec, Picasso en vooral van Cezanne. Op 35-jarigen leeftijd overleed hij aan tuberculose. Net als bij Vincent Van Gogh werd zijn werk pas na zijn dood echt populair.

Hij was geïnteresseerd in de kabbala en mystiek. Achterop zijn schilderijen en tekeningen zette hij vaak kabbalistische en Hebreeuwse tekens.

In Parijs beweerde hij dat hij rechtstreeks afstamde van Baruch de Spinoza. Misschien had hij die fantasie wel van zijn grootvader. Amedeo ontwikkelde namelijk een hechte band met zijn inwonende grootvader, Isac Garsin, een intelligent en belezen man en "volgens bronnen waar velen ernstige twijfels bij hebben"  een nazaat van de bekende filosoof Baruch Spinoza. Z'n moeder, Eugenia Garsin, zou dat ook gedacht hebben. ¹)

In werkelijkheid was zijn overgrootvader, Joseph Garsin, de zoon van de Sefardisch-joodse Regina Spinoza, uit een familietak die in het geheel niets met de familie van de filosoof Spinoza van doen had. In ieder geval had hij in z'n jonge jaren Dante en - misschien vanwege het afstammingsverhaal - Spinoza gelezen.

Toch lijkt het niet zo vreemd dat Amedeo een fictief nakomelingschap van Spinoza bedacht. Het zegt iets over de aantrekkingskracht die de onafhankelijke joodse denker op hem had. De filosoof die de uitverkiezing van het joodse volk bestreed en zich uit de synagoge en de joodse gemeenschap - waarschijnlijk met zijn instemming - had laten verbannen; die vervolgens volkomen zijn eigen weg ging, een aangeboden leerstoel weigerde, weinig publiceerde, maar wel grote invloed had op vrijgeesten en geleerden én die zo bekend werd als ‘deugdzame atheïst’. Het was een aantrekkelijke fantasie voor deze in mystiek geïnteresseerde joodse kunstenaar met een Spinoza in zijn stamboom, die een aan die andere Spinoza zo’n volstrekt tegengesteld leven leidde. Hij moet erdoor gefascineerd geweest zijn. En verzon dat hij van die voor hem onnavolgbare grootheid afstamde.  

Je kunt ook sneller klaar zijn met de claim. Zo schrijft Benjamin Blech: "Amadeo Modigliani traced his heritage to the Jewish philosopher Baruch Spinoza. His work, however, was not to be dominated by the mind, but rather his feelings." ²)

Léopold Survage (1879-1968) de kunstenaar van Fins-Deense afkomst werd in 1917/1918 door Modigliani geschilderd – diens vrouw Germaine Meyer ook trouwens. In 1918 werden de schilderijen in Nice geëxposeerd. Op de vraag van Survage waarom hij hem aan één oog blind geschilderd had, antwoordde Modigliani per brief: “omdat je met het ene oog de wereld inkijkt en met het andere in jezelf blikt” («Perché con uno guardi il mondo, con l’altro guardi dentro di te»). ³)

Misschien had Modigliani toch iets begrepen van Spinoza's twee attributen of dimensies van de wereld: de buiten- en de binnenkant - uitgebreidheid en denken.

bronnen

¹) Amedeo Modigliani: Zijn jeugd in Italië
Soms wordt zonder twijfel het sprookje doorgegeven: "His father, a ruined banker, died young and his mother, a descendant of the Dutch philosopher, Spinoza, encouraged her delicate son in his aptitude for art, sending him to study in Florence and Venice and to visit museums throughout Italy."[hier]

"All the biographies of Modigliani mention this "fact", which makes it apparent that Modigliani prided himself with his supposed pedigree." [hier]

²) in zijn The complete idiot's guide to Jewish history and culture [Alpha Books, 2004] Books.google

http://nl.wikipedia.org/wiki/Amedeo_Modigliani  [heeft het sprookje niet]

Il Gorno 2010-03-17

Mistero Modigliani

³) Il Giornale 19 marzo 2010

spinoza | 19-03-2010 | 19:27 | Link | Reacties (0)