Bert Keizer: kijk eens om naar Spinoza
Zeer regelmatig mengt Trouw-columnist, medicus en filosoof Bert Keizer zich in het hersenen-geest-debat. Regelmatig, ook vandaag weer, in zijn column “Scheep hersenen niet op met een geestelijk leven,” wijst hij op foute stellingen (brains zíjn de geest) of verkeerde vraagstellingen als ’hoe maken de hersenen de geest?’
“’Hersenen maken Geest’ staat op één lijn met ’Nier schrijft roman’,” aldus Keizer, die erop wijst dat het al van bij de Grieken mis ging: die joegen Geest en Stof uiteen.
Hij eindigt dan met: “Ik wil dat soort uitdrukkingen over de hersenen vermijden waarin ze opgescheept worden met geestelijk leven of aan het werk gezet om geestelijk leven te maken. De vraagstelling is doorwoekerd met allerlei onuitgesproken aannames die verdere exploratie even nutteloos als onmogelijk maken.
Kijk maar naar wat deze vraagstelling tot nu toe heeft opgeleverd: niks.
Nou, stel jij de vraag dan eens anders. Dat kan ik niet, daar moet je een groot filosoof voor zijn.”
Dan jeuken mijn vingers… Waarom begint Bert Keizer, die zich al geruime tijd als neuro-filosoof of -cognitivist ontpopt, niet eens aan een studie over Spinoza - de grote filosoof die de vragen eens anders stelde en waarop nog veel te weinig dóór wordt gegaan.
Aan Wittgenstein heeft Bert Keizer veel gedaan, maar die brengt hem op dit vlak ook geen steek verder, dan alleen maar de demarcatielijn aan te geven waarover je nog wel en waarover je niet kunt spreken. Keizer is op zoek naar of en hoe je zinvol kunt spreken over de wereld van het mentale en de relatie met het materiële. Je gunt hem zo om ooit eens Spinoza te ontdekken – de grote filosoof die Geest en Stof weer bijeen bracht – als attributen van éénzelfde zijnswijze.
- - -
Zou Heidi Ravven van het Hamilton College, die op 7 februari optrad op het symposium aan de American University, Spinoza: Feminist Perspectives/Aspects of Embodiment, ons verder helpen met
“Reviving a Spinozist Model of Embodiment and Moral Agency”
[Abstract:] After summarizing the new evidence from the brain sciences that is challenging the standard notion of free will agency, I argue two main points. First, I provide historical evidence that the free will model of moral agency that is still culturally dominant today has its origins in an Augustinian Christian theological anthropology that was secularized (but not fundamentally changed or relinquished) within the course of the standard history of philosophical ethics. Second, building upon what I argue is Maimonides’ radical naturalism, Spinoza’s philosophical anthropology anticipated a biological and systems model of the human person that is only now being confirmed and extended by the neuro- and cognitive sciences. It provides the resources for a revised and scientifically plausible model of moral agency.
- - -
Of misschien is dit wat - om mee te beginnen?
Charles Ramond (Ed.) Spinoza - Nature, Naturalisme, Naturation. Presses universitaires de Bordeaux, 2011
Met teksten van Évelyne Guillemeau, Adrien Klajnman, Pierre-François Moreau, Ohad Nachtomy, Charles Ramond, Pascal Sévérac et Épaminondas Vampoulis.
