Beth Lord’s inleiding op de Ethica staat op internet
Graag wijs ik erop dat het boekje van Beth Lord, Spinoza’s Ethics
[Edinburgh University Press, 2010] door Gerry Zabel op zijn (zoals ik het wel
vaker omschreef) roofsite als PDF is geplaatst.
Toen ik dat vandaag toevallig ontdekte, was dat aanleiding voor me om mijn bespreking ervan in het blog van 21-05-2011 te herlezen. Ik was behoorlijk enthousiast over het boekje.
Maar wat zie ik daar tot mijn verrassing: op dat blog volgde een gedachtewisseling tussen Henk Keizer en mij (uiteraard zijn we het niet met elkaar eens, anders hoef je niet te discussiëren). Maar tot mijn verrassing merk ik dat we het vijf jaar geleden over deels dezelfde kwesties hadden. Toch zijn we wel wat verder gekomen, denk ik.
Mijn laatste reactie van 23-05-2011 komt mij nu als frappant voor:
Zoals je weet ben ik nogal
bezig met het zoeken naar wat "intellectus infinitus" bij Spinoza kan
betekenen. We zijn geneigd 'denken', 'kennis' en 'idea' etc. aan bewustzijn te
verbinden. Ik begin er meer en meer naar over te hellen, dat bij Spinoza het
"oneindige intellect" meer een theoretische positie is - een
filosofisch voorstel om de dingen 'vanuit God' of 'vanuit een volstrekt
objectief standpunt' (of 'from nowhere' a la Nagel) te bezien.
"Intellectus infinitus" is daarvoor shortcut. En dan moeten we daar
niet een wezen (God) met een vorm van bewustzijn bij denken, wat we gauw
geneigd zijn te doen (maar dat is antropomorf gedacht). Wij worden a.h.w.
gehinderd door ons bewustzijn (wij kunnen de dingen alleen maar vanuit ons
beperkte, tijdelijke bewustzijn te zien). Ander shortcut is "adequaat
idee" - dat is dan de samenvatting van alles, maar dan ook werkelijk
alles, wat er aan kennis te weten valt over een object, vanuit een dergelijke
objectieve positie (intellectus infinitus). Wij mensen hebben die positie niet
(onze kennis gaat over objecten voor zover ze ideata zijn - zelfs als het ons
eigen lichaam betreft). Maar wij kunnen ons wel een dergelijke positie
filosofisch denken. En Spinoza doet steeds voorstellen om de dingen zó - los
van onszelf - te bezien (subs specie aeternitatis) en meer en meer
objectiviteit te bereiken.
Ik hoop daar ooit nog eens een aantal blogs aan te wijden
Al meer dan vijf jaar houdt het onderwerp "intellectus infinitus" mij bezig
Reacties
Stan,
Hoe grappig. Jouw enthousiasme over dit boek heb ik vorige week nog gelezen en eraan gedacht het aan te schaffen. Dat hoeft nu niet meer dank zij jou en er is nog genoeg te lezen in huis. Heb de krollenbol wel beluisterd op youtube want daar staat een lezing van haar.
Maar als ik dit lees en je enthousiasme over Wienpahl dan begrijp ik je afkeer niet van die Fransoos G.D. Nu gaf je al aan in het andere blog en je herformulering daar dat G.D. misschien toch iets te zeggen heeft. Heb je zijn ‘Expressionism in Philosophy: Spinoza’? Wat jij vandaag 12:42 schreef op het blog ‘intellect …sive ….’ schrijft G.D. ongeveer hetzelfde in hoofdstuk 7 ‘The two powers and the Idea of God’. Misschien vind je dat boek ook op internet.
Bedankt voor Beth Lord.
ed 28-02-2016 @ 19:49
“Ander shortcut is "adequaat idee" - dat is dan de samenvatting van alles, maar dan ook werkelijk alles, wat er aan kennis te weten valt over een object, vanuit een dergelijke objectieve positie (intellectus infinitus).”
Het ‘werkelijk alles’ zie ik voorgesteld in de cirkel met gekruiste lijnen die Spinoza tekent in E2,8. De onmetelijke kennis die te weten valt bestaat ‘niet feitelijk’ maar als oneindige voorstelling. (Deleuze noemt dit het Immanentievlak in zijn denken.)
Hoe komt nu bepaalde kennis als belanghebbend voor ons of waarom nemen we uit die ‘onmetelijke kennis van alles’ net dit en dat in ons op? Omdat het ons een verhouding van zin geeft met de dingen. Let op, die zinsverhouding is een pre-subjectieve houding die reeds onze conatus verstevigd of afzwakt. Deze bepalende zinsverhouding is wat jij in punt 1 noemt ‘de functie’ van de idee van God. (in je andere blog Intellectus infinitus 28/febr - 12:42)
“In het oneindige verstand staan de ideeën van alle modi uit alle attributen in dezelfde orde en hetzelfde verband parallel naast elkaar (en bestaat nog de zgn. barrière ertussen). In de idea Dei zijn de ideeën op de dingmodi (en die van de andere attributen) betrokken en is de correspondentie begrepen en voltrokken. Het gaat dan niet om geheel nieuwe ideeën (niet om ideeën nu pas überhaupt), maar om veranderde want begrepen en nu corresponderende ideeën.”
Geen geheel nieuwe ideeën, die waren in potentie aanwezig (zie cirkel E2,8) maar wel die en die ideeën die een waarden krijgen voor ‘mij’. Hier “wordt het idee objectief gemaakt, 'geobjectiveerd'” schrijf je. Ik noemde dat eens het ‘objectief/subjectieve’. Uit alle mogelijkheden verschijnt voor ‘mij’ een samenhang van zin.
“De idea Dei is dan niet een deel van het oneindig verstand maar benadrukt de functie van het verstand (en die is uiteraard, wat intellect ook betekent: begrijpen, dingen bij elkaar brengen)."
Zo krijgt deze laatste zin van jou mogelijk een Deleuziaanse invalshoek. De idea Dei is de ‘sens’ of “de TRANSformatie” van zijn ‘logique du Sens’. Zo lees ik jouw bijdrage van 28/2 12:42.
(Heb het boek toch maar besteld, een papieren versie in huis is beter en een kleine steun voor haar.)
ed 02-03-2016 @ 10:12
Interessant te lezen, Ed, hoe je overeenkomst ziet tussen mijn schrijven en dat van Deleuze. Toch zie ik mij niet (meer) tot Deleuze wenden. Allerlei termen, zoals b.v. plooi en Immanentievlak dat je hier noemt en vele anderen neologismen, stoten mij af - vind ik zonde van mijn tijd die eraan besteed zou moeten worden.
Het onderwerp idea Dei en intellectus infinitus heb ik voor mezelf voorlopig afgesloten.
Leuk te zien dat je Beth's boekje besteld hebt. Ik lees ook liefst boekjes van papier dan van scherm.
Stan Verdult 02-03-2016 @ 10:53
Stan,
Je moet Deleuze niet gaan lezen, trouwens er zijn zoveel interessante denkers. Alleen is Deleuze diegene die Nietzsche en Spinoza serieus neemt en het beste uit beiden verbindt. Meer is het niet, maar ook niet minder. En zijn woordgebruik, ach... Elke filosoof hanteert woorden die begrippencomplexen worden die specifiek zijn of haar denken ondersteunen. Spinoza smeedde toch ook zijn begrippen.
Trouwens, Deleuze lezen vraagt ongeveer tien jaar van je leven stevig denkwerk presteren. Ieder zijn filosoof.
ed 02-03-2016 @ 11:21