BdSpinoza

Boekje over Spinoza zou teruggeroepen moeten worden

Toen ik in een blog in mei dit boekje signaleerde, schreef ik erbij: “Ik denk niet dat het voor mij bedoeld is en ben dan ook (nog) niet van plan het aan te schaffen en te lezen (maar wie weet…):

Hans Huizenga, De 3 leefregels van Spinoza. Scriptio [Nestor-reeks #3],  6 april 2016 - ISBN 978-90-8773-000-0 - € 14,95 – o.a. te bestellen bij Bruna.”

Maar ik kon mijn nieuwsgierigheid niet bedwingen toen ik het bij de boekhandel in de kast zag staan en werd er toch nieuwsgierig naar, zoals naar bijna alle Spinozana. Dat vermoedde ik al toen ik schreef: “maar wie weet…”

Mijn hoofdbezwaar bestond in de m.i. nogal overdreven benadrukking van de drie voorlopige leefregels die Spinoza aan het eind van de inleiding op de TIE had geformuleerd. Moesten die, na alles wat hij vervolgens in de Ethica had geschreven, nu nog zó benadrukt worden als ‘dé 3 leefregels van Spinoza’?

Maar zie het hele boekje is gewijd aan dat inleidende hoofdstukje van de TIE. En nu ik het gelezen heb, blijkt het in z’n geheel goed beschouwd te gaan om een navertelling van het boek van Theo Zweerman, Spinoza’s Inleiding tot de filosofie. Ethiek als verhuiskunde [m.m.v Paul Juffermans, Boom, 2006]. Zelfs diens wat merkwaardige metafoor van de aanbeveling die Spinoza zou doen van ‘verhuizen naar een andere levensinstelling’ wordt vele malen door de auteur gebruikt, zonder dat hij er een nadere beschouwing aan wijdt. Ook de notie ‘perspectiefwisseling’ waarop door Zweerman in enkele passages wordt gewezen, wordt door de auteur overgenomen.

Niet dat Huizenga dat verzwijgt en de credits voor de analyse wil opeisen: enige malen noemt hij in een eindnoot de naam van Zweerman. Maar dat zonder diens boek ergens te vermelden! Die eindnoten zijn sowieso een rommeltje. Zo wordt ook enige malen bij een bewering naar P. Steenbakkers verwezen, zonder dat het betreffende werk of de vindplaats wordt vermeld. Zelfs twee noten die Spinoza zelf in de TIE maakt , staan gewoon tussen de eindnoten van de auteur zelf, zonder dat hij duidelijk maakt dat daar Spinoza aan het woord is. Vreemd. Bij de meeste citaten uit ander werk van Spinoza wordt dat betreffende werk, noch de vindplaats vermeld. Kortom, het is een rommeltje. Als een scriptie bij welk type opleiding dan ook, zou het niet (behoren te) worden geaccepteerd. Als het om auto’s ging zouden ze wegens ernstige gebreken naar de fabriek worden teruggeroepen. Dat zou hier eveneens het geval moeten zijn, ook vanwege een flink aantal zinnen dat niet loopt en fouten bevat.

Is er ook nog iets goeds te melden?

Niet onaardig is de hertaling van de inleiding zelf. Die is bij Zweerman wat schools-letterlijk en archaïsch vertaald. Daarvoor in de plaats biedt Huizenga een redelijk geslaagde hertaling aan. Die krijgen we, net als bij Zweerman, eerst in z’n geheel en vervolgens per alinea en dan met uitgebreide toelichting - waarbij telkens Zweerman in het oog werd gehouden – waarbij uitstapjes naar de rijpere Spinoza worden gemaakt. Dat alles na een uitgebreide inleiding die zelf ongeveer de helft van het boekje uitmaakt. Het nadeel van de hele opzet is, dat we nogal vaak herhalingen krijgen van dingen die al gezegd waren. En ja, we krijgen toch wel een redelijk beeld van Spinoza’s filosofie voorgezet. Maar als een eerste kennismaking met Spinoza zou ik het toch niet willen aanraden. Daarvoor heeft het werkje teveel gebreken.

En ja, als eveneens iets positiefs kan worden gezien, dat het in ieder geval deze lezer weer eens deed grijpen naar het origineel zelf: het boek van Zweerman, zoals bewerkt door Paul Juffermans, dat in een Ten geleide door Herman De Dijn niet ten onrechte wordt getypeerd als: “Voor u ligt een van de beste, meest originele Spinoza-studies ooit verschenen in het Nederlands.” Dat geldt tien jaar later wat mij betreft nog steeds.

Jammer dat die boekje – deze navertelling - van Huizenga daar dus niet naar behoren naar verwijst.

spinoza | 28-10-2016 | 10:46 | Link | Reacties (1)