De nieuwe Studia Rosenthaliana is (eindelijk) uit
Graag attendeer ik bezoekers van dit blog op het eindelijk, na lang wachten, weer uitkomen van het tijdschrift Studia Rosenthaliana. Nadat ik ergens tussen een half en een heel jaar geleden las over een artikel van prof. Irene Zwiep, “Pascal in potentia... Isaac da Costa on Spinoza and Pantheism”, dat in jaargang 2010 verschenen zou zijn, heb ik meermalen in de bibliotheek moeten constateren dat het nog altijd niet verschenen maar ‘op komst’ was. Maar sinds een aantal dagen ís het er dan eindelijk. Het is meteen maar ‘gedoopt’ (voor zover je dat van een joods tijdschrift kunt zeggen) in jaargang 42-43 (2010-2011), terwijl het in december 2012 uitkomt. Voor de hele inhoudsopgave verwijs ik naar de website van de uitgever Peeters. Hier haal ik er de volgende drie artikelen uit, waarin ook de naam Spinoza voorkomt:
GOLDISH, Matt, “Perspectives on Uriel da Costa's Example of a Human Life.”
SAPERSTEIN, Marc, “Four Kinds of Weeping. Saul Levi Morteira's Application of Biblical Narrative to Contemporary Events.”
ZWIEP, Irene, “Pascal in potentia... Isaac da Costa on Spinoza and Pantheism.”
Het ging mij om dat laatste artikel dat mijn lange wachten bepaald niet heeft teleurgesteld. Het geeft een prachtig beeld van de geheel eigen visie op Spinoza van de in 1822 tot het christendom overgegane joodse Isaac da Costa, die zijn eigen christendom – in zijn persoon - als een volkomen ontwikkeling van het jodendom zag. Zo zag hij ook Spinoza bepaald niet als een heiden of atheïst, maar als een verborgen of potentiële christen, die in zijn filosofie in ieder geval volledig had vastgehouden aan de joodse ene God. Als hij niet zo had vastgehouden aan zijn onverbiddelijke rationaliteit en als hem iets was overkomen à la Pascal dan was hij zeker ook christen geworden. Vandaar: Pascal in potentia.
Ik zal op dit artikel zeker nog eens uitgebeider terugkomen, wanneer ik zover ben dat ik met enige blogs over Spinoza in de Nederlandse joodse historiografie kan komen.
In het verlengde van het boek van Daniel B. Schwartz: The First Modern Jew: Spinoza and the History of an Image (2012, zie dit blog) over het belang van Spinoza voor vele 19e en 20e eeuwse joodse zoekers naar een moderne mens- en wereldbeschouwing, hebben we hier zo’n aparte Nederlandse 19e eeuwer die christen werd, maar zich jood bleef voelen.
