BdSpinoza

De 'uomo universale' bestaat nog. De ontdekking van Jan Bauwens

Het begon met een tekening van Spinoza die ik nog niet kende en die Google mij aanreikte. Zo af en toe ga ik kijken of er een nieuwe afbeelding van Spinoza of ‘kunst met Spinoza’ op internet is gebracht. Verreweg het meeste van de afbeeldingen die Google dan levert is afkomstig van dit weblog. Maar soms zit er iets nieuws tussen. Eergisteren zat daar deze tekening tussen – eventjes maar, want gisteren en vandaag zat hij er al niet meer bij. Het is dus toeval dat ik hem trof. Uiteraard rust er copyright op, maar ik neem aan dat Jan Bauwens het mij niet euvel duidt dat ik hem in de Spinoza-verzameling op dit weblog opneem. Ik moest even zoeken, maar het werd duidelijk dat de tekening gemaakt is door Jan Bauwens, schrijver, uitgever, filosoof, tekenaar en musicus in Serskamp, een dorp in de Belgische provincie Oost-Vlaanderen.

Hij schrijft op zijn blog, Tisallemaiet, over van alles en nog wat, soms hele lappen tekst, maar vele van deze blogs zijn het lezen waard. Ik heb er een hele poos in gegrasduind. Of hij veel gelezen wordt weet ik niet: reacties kunnen niet op zijn blog worden gegeven.

“Het geloof van de atheist in de volkomen verdedigbaarheid van een radikaal materialisme, verwijst al dan niet expliciet naar een (ons inziens ongeoorloofde) Spinoza-interpretatie, zoals bijvoorbeeld bij E. Vermeersch, en wij citeren: "Een consequentie van het spinozisme die door Spinoza zelf niet werd getrokken, is de volgende. Wanneer men stelt dat zowel de materiële als de geestelijke wereld volwaardige uitingen zijn van de godheid, dan suggereert men dat de godheid op een volledige wijze in de materiële wereld is uitgedrukt en daaruit kan de conclusie worden getrokken dat een ‘geestelijk’ attribuut overbodig is en dat men dus de werkelijkheid (de godheid) kan zien, als niets anders dan een oneindige materiële wereld". Maar deze Spinoza-interpretatie is apert oneigenlijk: vergelijkt men, bij wijze van voorbeeld, een ding met de definitie van dat ding, dan kan men zeggen dat deze definitie het ding op een volwaardige wijze uitdrukt. Dit betekent echter niet dat de definitie het ding overbodig maakt. De reden daarvoor is, dat de definitie het ding uitdrukt in een andere wereld dan de wereld waarin het ding bestaat. Om over te kunnen gaan van de definitie van het ding naar het ding zelf, moet men beschikken over de wereld van het ding. Tenzij men aanneemt dat er geen discrepantie bestaat tussen het epistemische en het ontische. In dat geval moet ofwel het epistemische herleid worden tot een onderdeel van het ontische (wat resulteert in realisme), ofwel moet het ontische herleid worden tot een onderdeel van het epistemische (idealisme), ofwel moeten beide, zowel het epistemische als het ontische, herleid worden tot een derde wereld, bijvoorbeeld de wereld van het handelen (pragmatisme). Spinoza echter, wil zo’n reductie niet doorvoeren. Vandaar zegt hij dat God zich zowel in het materiële als in het geestelijke uitdrukt. Hij zegt echter niet dat God zich uitdrukt in het materiële, en via het materiële in het geestelijke, dat dan een onderdeel daarvan zou zijn. De door materialisten voorgestelde reductie is dan ook geheel onterecht.”
[In: Jan Bauwens: De gijzeling van Mithras. Een verdediging van het Christendom tegen het kerkendom. Jan Bauwens, Serskamp, 2005,  p. 33; voor citaatplaatsen verwijs ik naar de publicatie zelf; link erheen zie onder]

spinoza | 21-01-2012 | 11:48 | Link | Reacties (1)