Edward Said (1935 - 2003) eerste winnaar van de Spinoza-lens

Gisteren en vandaag was ik van huis, naar Amsterdam, waar ik een paar onderdelen van de kunstmanifestatie My Name is Spinoza wilde meemaken. Ik zal daar vandaag en de komende dagen verslag van doen.

Maar in dit blog wil ik van mijn kleine 'ondekking', die mij echt blij maakte, kond doen. Vanmiddag in de trein terug naar huis pakte ik het dunne boekje op dat ik gisteren op de afdeling ramsjboeken bij Selexyz Scheltema kocht: Edward Said - grenzen over denken. De prijs was €12,50 geweest, maar nu ging het voor €3,95 van de hand. Ik had er wat in gebladerd, zag dat er stukjes over hem in stonden en een essay van hemzelf "Cultuur, identiteit en geschiedenis". Daarom kocht ik het, had al meer van hem gelezen en wist dat hij een heel open 'identiteits'-opvatting heeft, ongeveer zoals die van Amin Malouf. Die benadering van vele identiteiten waaruit we zijn opgebouwd spreekt mij erg aan. Daarom kocht ik het boekje.

Op de achterflap zag ik nu dat onder een tekstje over Edward Said tevens informatie over kunstenaar Joseph Semah stond. Hé, had die ook een stukje geschreven? Ik ging meteen naar de inhoudsopgave, maar er was geen tekst van hem. En toen pas zag ik op de achterzijde de afbeelding van zijn kunstwerk voor de Spinozalens en las ik dat het een uitgave betrof bij de uitreiking van de eerste Spinoza-lens in 1999 - uitgave Boom - Stichting Internationale Spinozaprijs. Dat was me in de winkel nog niet opgevallen.

Ik wist niet dat bij gelegenheid van die prijsuitreiking boekjes gemaakt waren en ging meteen kijken bij uitgeverij Boom. Daar levert zoeken naar 'spinozalens' vier hits op:
Grenzeloze rechtvaardigheid     M. Walzer
Herinnering     A. Margalit
Lichaam en eigendom     D. Dickenson
Tzvetan Todorov - Nieuw en oud geweld     Todorov
De vier Spinozaprijswinnaars na Said. Dat boekje van hem levert geen hit meer, want dat is verramsjt. Wel vind ik de tekst, waarmee het boekje werd aangeprezen nog bij Felix en Sofie:

Edward Said -denker over grenzen

In 1999 werd de eerste Spinoza-lens uitgereikt aan de de Amerikaanse intellectueel van Palestijnse afkomst Edward Said (1935). De ter gelegenheid hiervan verschenen uitgave bevat het juryrapport, een inleiding in het denken van de laureaat, een interview met Edward Said alsmede de tekst Cultuur, identiteit en geschiedenis.

De Spinoza-lens is een 'tweejaarlijkse prijs' die wordt uitgereikt aan een internationaal vermaard denker over ethiek en politiek. In aanmerking komen wetenschappers, filosofen en schrijvers die hun sporen hebben verdiend in het onderzoek naar de ethische grondslagen van de wereldsamenleving. De Spinoza-lens is een initiatief van de weekbladen Intermediair en De Groene Amsterdammer, met medewerking van de Vereniging het Spinozahuis.

                                          * * *

Die laatste zin viel mij op ["De Spinoza-lens is een initiatief van de weekbladen Intermediair en De Groene Amsterdammer, met medewerking van de Vereniging het Spinozahuis"]: deze informatie vind je namelijk nergens meer op de website van de Stichting Internationale Spinozaprijs. Merkwaardig dit soort geschiedvervalsing, want dat ís het weglaten van de oorsprong toch. Net zo merkwaardig is het dat op die website geen afbeelding van het kunstwerk van Joseph Semah te vinden is. Ik heb ze ooit op deze omissie gewezen, maar met die attendering werd niets gedaan.

Uit het interview Diederik van Hoogstraten met Edward Said had, neem ik het stukje op waarin hij over Spinoza komt te spreken:

"En nu krijgt deze 'verdwaalde, gehate Palestijn', zoals hij zichzelf wel noemt, een prijs genoemd naar een joodse, verketterde denker uit de zeventiende eeuw. Oprecht, met een vage glimlach: 'Niets kan mij blijer maken dan dit.' Geschreven heeft hij niet over Benedictus de Spinoza, maar de bewondering en het gevoel van verwantschap met de Hollandse filosoof zijn groot. 'De frase die het belangrijkst voor me is, is als hij zichzelf 'een niet-joodse jood' noemt. Dit gevoel van onafhankelijkheid en het feit dat hij werd geëxcommuniceerd, heb ik mijn hele leven bewonderd. Het is een soort model voor grote intellectuele vrijheid, voor een soort irrationalisme en "emotionalisme." Nee wacht, "emotionalisme" is ook belangrijk. Ik bedoel het irrationalisme van collectieve en groepsidentiteiten. Nationale ook. Ik ben erg tegen nationalisme.
Alle pogingen om zaken op een beargumenteerde grond te plaatsen, om te proberen te tonen wat de ethische en intellectuele basis van individueel, menselijk gedrag, bewonder ik zeer. Spinoza was hierin een meester. Ook dat hij joods was en ik Palestijn ben... dat is geweldig."
(het genoemde boekje, blz, 52-53)