Eichmann, Ben Goerion, Dujovne en Spinoza
Vanavond vijftig jaar geleden werd bij zijn huis aan de Garibaldi Straat in Buenos Aires Adolf Eichmann door mannen van de Israëlische Mossad o.l.v. het hoofd van die dienst, Isser Harel, overmeesterd en 9 dagen later met een vliegtuig van El Al naar Israël ontvoerd. Een vliegtuig dat notabene diplomaten had aangevoerd om aanwezig te zijn op de dag waarop de 150-jarige onafhankelijkheid van Argentinië gevierd werd.
President Ben Goerion en de regeringsverantwoordelijken hadden uitdrukkelijk toestemming voor de Mossad-operatie gegeven, maar toen de kidnapping bekend werd, werd dit uiteraard ontkend (ook staten liegen als het hun uitkomt) en werd beweerd dat het een actie van burgers was geweest.
Gisteren werd over deze overmeestering en wegvoering van Eichmann door het Argentijnse La Nacion een uitvoerig artikel gepubliceerd. Een afgewogen en positief gesteld herdenkingsartikel, waarin niets meer te bespeuren is van de destijdse grote verontwaardiging over de schending van de Argentijnse soevereiniteit. Integendeel, de berechting en executie door Israël van de naar Argentinië uitgeweken oorlogsmisdadiger zou zelfs een positieve uitwerking hebben gehad, waardoor later een Videla kon worden berecht.
Wat het ermee te maken kan hebben begreep ik niet meteen, maar in het artikel wordt tevens vermeld dat Ben-Goerion bevriend was met de Argentijnse filosoof León Dujovne (1898-1984) die een monumentaal werk in vier delen over Spinoza geschreven had. Dat werk zou Ben Goerion, die zoals bekend een grote fan van Spinoza was, gelezen hebben. En het zou grote indruk op hem hebben gemaakt.
Het gaat om deze boeken van León Dujovne die bij elkaar 2000 bladzijden zouden omvatten: Spinoza: su vida, su época, su obra, su influencia [Spinoza: zijn leven, zijn tijd, zijn werk, zijn invloed]. Buenos Aires : Universidad de Buenos Aires. Facultad de Filosofía y Letras/Instituto de Filosofía, UBA, 1941-1945
Verder schreef hij nog over Spinoza:
Dujovne, León, Introducción al «Tratado teológico-político», Buenos Aires, Lantaro, 1946.Dujovne, León, Baruj Spinoza, Buenos Aires, 1969 (32 págs.)
Hier in een artikel León Dujovne y la filosofía de la historia en Sarmiento por Gerardo Oviedo klinkt een nogal wisselende en weinig enthousiaste waardering voor zijn omvangrijke grote Spinoza-studie.
Ik ben benieuwd of we hierover straks iets zullen lezen in het boek dat volgende maand van Miriam van Reijen zal verschijnen: Het Argentijnse gezicht van Spinoza. Een politieke economie van de trieste passies.
Ben Goerion las kennelijk Spaans? Hier is te lezen: “He learned Spanish so that he could read Cervante’s novel Don Quixote de la Mancha in the original language. He believed this book was required reading for anyone interested in becoming an effective statesman.” [Aanvulling ter correctie: in het blog "Hoe Ben Goerion voor Spinoza Spaans leerde" is te lezen dat het anders lag!]Het lijkt erop dat de vermelding van deze Ben Goerion-Dujovne-Spinoza-connectie in het artikel alleen maar vermeld wordt als onderbouwing van de in beginsel goede betrekkingen tussen Israël en Argentinië tot die ontvoering op 11 mei 1960. Ben Goerion en Golda Meir hadden als leden van het eerste kabinet van de staat Israël Buenos Aires in 1949 bezocht en toen een ontmoeting met Eva Perón gehad. Argentinië was het eerste Latijns-Amerikaanse land geweest dat een ambassade in Tel Aviv opende.
Nu was er dan een hevig diplomatiek conflict tussen Argentinië en Israel dat echter in verbluffend korte tijd werd bijgelegd door de Argentijnse president Arturo Frondizi, die nooit iets van nazisme en anti-semitisme had moeten hebben. Misschien had ook Frondizi wel iets van Spinoza geleerd?
Argentinië had een behoorlijk omvangrijke groep inwoners van Duitse herkomst. Tot 1940 waren veel Duitse joden voor het Hitler-bewind naar Argentinië gevlucht. Na de nederlaag van nazi-Duitsland voegden zich daar vele beruchte nazi's bij. Tenminste één van hen is teruggehaald.
