Had Spinoza zijn Deus sive Natura en amor Dei intellectualis uit de kabbala?

Ferdie Fluitsma gaf mij de tip dat van het volgende artikel een PDF te downloaden is:

WARREN ZEV HARVEY: "Idel on Spinoza." In: Journal for the Study of Religions and Ideologies, 6, 18(Winter 2007): 88-94

Het artikel in dit Roemeense tijdschrift gaat erover dat Spinoza zijn “Deus sive Natura“ en “amor Dei intellectualis” aan Maimonides en Ibn Ezra en/of de kabbala ontleend zou kunnen hebben. Ik geef het hierbij aan mogelijk geïnteresseerden door. Het kan het geval zijn of niet het geval zijn, maar wat zo’n eventuele ontlening voor betekenis heeft, blijft de vraag. Het gaat er uiteraard vooral om wat zulke begrippen bij Spinoza betekenen.

Abstract: In the course of his studies on Kabbalah, Moshe Idel has written on the influence of Kabbalists on philosophy. He suggests that Spinoza was influenced by the Kabbalah regarding his expressions “Deus sive Natura“ and “amor Dei intellectualis.” The 13th-century ecstatic Kabbalist Rabbi Abraham Abulafia and many authors after him cited the numerical equivalence of the Hebrew words for God and Nature: elohim = ha-teba` = 86. This striking numerical equivalence may be one of the sources of Spinoza’s expression “Deus sive Natura.” The same Kabbalist used the Hebrew expression “ahabah elohit sikhlit“ (“divine intellectual love”), which may underlie Spinoza’s expression “amor Dei intellectualis.” Abulafia’s expression “ahabah elohit sikhlit“ is repeated by the popular 15th-century Maimonidean philosopher, Rabbi Abraham Shalom. [PDF] 

Over wie Moshe Idel is, is na te lezen in het winternummer van 2007 van het Journal for the Study of Religions and Ideologies met Essays in Honor of Moshe Idel. [zie hier het archief van het Journal for the Study of Religions and Ideologies]

Aanvulling 15 maart 2012

Ikzelf heb maar heel bescheiden belangstelling voor de mogelijke connectie van Spinoza met kabbala (gezien ook diens denigrerende opmerking over kabbalisten in de TTP), maar kan er uiteraard niet omheen (dat is al in diverse blogs gebleken, b.v. die over Solomon Maimon) dat het een relevant studieterrein kán zijn. Daarom geef ik dit alles hierbij graag door.

Ferdie Fluitsma gaf me vervolgens nog de volgende aanvullende informatie.

[1] Het blogartikel van Kevin von Duuglas-Ittu van 23 juni 2009:
“Spinoza, Infinite Substance, and Kabbalah Influence”
waarin hij een flink stuk tekst overnam van het hoofdstuk van Henry Walter Brann, “Spinoza and Kabbalah”, in Genevieve Lloyd (Ed.): Spinoza: Context, sources, and the early writings (2001) [hier]

[2] “In het verband met dit thema wordt dikwijls Abraham Cohen de Herrera met zijn Puerto del Cielo als mogelijke bron gesuggereerd (vertaling van dit werk door Kenneth Krabbenhoft bij uitgeverij Brill als "Abraham Cohen de Herrera: Gate of Heaven" en door Friedrich Häussermann met een voorwoord van Gershom Scholem bij Suhrkamp als "Pforte des Himmels" (1974).

 

 

 

[3] Een recente studie (2011) over Herrera  van de hand van Dr. Gerold Necker verscheen bij Walter de Gruyter Verlag, met als titel "Humanistische Kabbala im Barock. Leben und Werk des Abraham Cohen de Herrera", in welke studie Spinoza enkele keren zijdelings wordt genoemd.

The author reconstructs the adventurous life of the Kabbalist Abraham Cohen de Herrera (d. 1635) in the context of his mystic works. Herrera wrote a synthesis between Christian-oriented Renaissance philosophy, humanistic educational tradition and the kabbalistic ideas of Isaac Luria. His biography is exemplary for the importance of Jewish families, who previously had undergone forced baptism in Spain, in the economic and political structures of the major European powers in the early Baroque period.

[met dank dus aan Ferdie Fluitsma]

Ik voeg daaraan nog het volgende toe:

VoorkantAllison Coudert: The impact of the Kabbalah in the seventeenth century: the life and thought of Francis Mercury van Helmont (1614-1698). Brill's series in Jewish studies. BRILL, 1999

"If he had lived among the Greeks, he would now be numbered among the stars." So wrote Gottfried Wilhelm Leibniz in his epitaph for Francis Mercury van Helmont. Leibniz was not the only contemporary to admire and respect van Helmont, but although famous in his own day, he has been virtually ignored by modern historians. Yet his views influenced Leibniz, contributed to the development of modern science, and fostered the kind of ecumenicalism that made the concept of toleration conceivable. The progressive nature of van Helmont's thought was based on his deep commitment to the esoteric doctrines of the Lurianic Kabbalah. With his friend Christian Knorr von Rosenroth, van Helmont edited the "Kabbala Denudata (1677-1684), the largest collection of Lurianic Kabbalistic texts available to Christians up to that time. Because the subject matter of this work appears so difficult and arcane, it has never been appreciated as a significant text for understanding the emergence of modern thought. However, one can find in it the basis for the faith in science, the belief in progress, and the pluralism characteristic of later western thought. The Lurianic Kabbalah thus deserves a place it has never received in histories of western scientific and cultural developments. Although van Helmont's efforts contributed to the development of religious toleration, his experience as a prisoner of the Inquisition accused of "Judaising" reveals the problematic relations between Christians and Jews during the early-modern period. New Inquisitional documents relating to van Helmont's imprisonment will be discussed to illustrate the difficulties faced by anyone advocating philo-semitism and toleration at the time. [Heeft tientallen hits m.b.t. Spinoza] [books.google]

Aanvulling 16 maart 2012

VoorkantAlessandro Guetta, Philosophy and kabbalah: Elijah Benamozegh and the reconciliation of Western thought and Jewish esotericism. Transl. Helena Kahan, SUNY Press, 2009, waarin het hoofdstuk Pantheism: The Great Error of Our Age & de paragraaf “Spinoza's Error: Downward Union.”

Zie over Elijah Benamozegh dit blog.

 

 

spinoza | 15-03-2012 | 00:43 | Link | Reacties (6)

Reacties

Hierbij meld ik even dat dit blog is aangevuld met gegevens die ik ontving van Ferdie Fluitsma.

Stan Verdult 15-03-2012 @ 12:41

Stan ook dr F. de Graaff geeft in zijn boek "Spinoza en de crisis van de westerse cultuur" verwijzingen naar de Kabbala. Dr F de Graaff 1918 - 1993 was predikant en promoveerde in 1951 aan de RU te Utrecht. Hij schreef colums in het toenmalige Rotterdams Nieuwsblad en de Haagsche Courant, waarin hij vaak gedachten van grote denkers uit de westerse cultuur besprak. Centraal in zijn denken stond het verschijnsel van de secularisatie, hij was diep onder de indruk van F. Nietzche.

Hierbij enige teksten uit zijn boek Spinoza en de crisis van de westerse cultuur.
blz 22: De wereld is, zoals zij nu is, volmaakt. Alles rust in de Goddelijke noodwendigheid. Verandering van de wereld is onmogelijk. Het enige dat verandert kan worden, is het inzicht. Wie volgens de rede leeft, leert het lot, de ijzeren noodwendigheid als volmaaktheid te aanvaarden.
blz 30: De vergelijking met de grondbegrippen der Kabbala is voor het verstaan van Spinoza's filosofie uiterst noodzakelijk. De eenheid Gods vloeit uit in de zgn Sephiroth, bij Spinoza attributen genoemd.
blz 42: De wereld der modi, rust in de laatste twee attributen Jessod en Schechina (uit de levensboom van Kabbala).
blz 43: Vanuit de wereld gezien schijnen zelfs de twee attributen uitgebreidheid en denken gescheiden te zijn. De wijze doorziet echter, dat de twee attributen twee aspecten van hetzelfde zijn. Niet alleen in de wrreld der atrributen, maar ook in die van de modi berust de scheiding op schijn. De wijze doorziet in de hoogste kennis der intuitio deze schijn.
blz 57: Deze wereld is voor de mens van de imaginatio onvolmaakt, omdat hij zijn eigen doelstellingen normatief stelt. De wijze ziet dat de wereld geen doel heeft, maar volmaakt is, omdat zij besloten is in de Goddelijke noodwendigheid.
blz 65: Alles wat is, is volmaakt. Het gruwelijkste is slechts schijn. Het kan alles teruggeleid worden tot gebrek aan inzicht.

Ik wil het hierbij laten niet zonder op te merken dat het vermelden van losse teksten onvoldoende of zelfs een verkeerd beeld kunnen schetsen t.a.v. de volledige inhoud van een boek. Maar ja ik kan niet het hele boek integraal weergeven.

greenways 15-03-2012 @ 17:05

@ Greenways,
Je bent weer helemaal terug op dit blog merk ik, sinds we elkaar afgelopen zaterdag de hand hebben geschud - geheel 'in Spinoza'...

Ik had bij het aanvullen van blog ook al aan De Graaff gedacht, maar nagelaten naar zijn boek te verwijzen, daar ik het hier niet tussen vond passen.
Ik verwijs daarvoor naar mijn uitgebreide bespreking van 11 sept 2011 "Dr. Frank de Graaff (1918 - 1993) had een heel eigen, aparte Spinoza-interpretatie." De enige bespreking die op internet te vinden is overigens.
Jij hebt daar nu hier enige citaten aan toegevoegd.

http://spinoza.blogse.nl/log/dr-frank-de-graaff-1918-1993-had-een-heel-eigen-aparte-spinoza-interpretatie.html

Stan Verdult 15-03-2012 @ 17:30

Inzake de intieme relatie tussen het kabbalistisch pantheisme en het Spinozistische naturalisme vergete men vooral niet kennis te nemen van 2 kapitale werken Johann Georg Wachter: DER SPINOZISMUS IM JUDENTHUMB (1699) en ELUCIDARIUS CABALISTICUS SIVE RECONDITAE HEBRAEORUM PHILOSOPHIAE BREVIS ET SUCCINCTA RECENSIO (1706), heruitgegeven in 1994-1995 door Winfried Schroder. Wachter is een van de vroegste Duitse volgelingen van Spinoza, van wie veel valt te leren voor wie zich daartoe de tijd gunt.

Wim Klever 15-03-2012 @ 21:03

Nog een aardigheidje, dat mij opvalt nu ik de boven vermelde boeken weer eens inkijk. Winfried citeert Reinmann die van Wachter zegt dat hij "manifeste Spinozizat" (openlijk spinozizeert) !! Dat doen wij ook, he Stan?

Wim Klever 15-03-2012 @ 21:21

Io vivat! Spinozizat!
nostrorum sanitas!
doloris est antidotum
Io vivat! Spinozizat

Stan Verdult 16-03-2012 @ 00:23