Himmelweg – “Way to Heaven” - Theresienstadt-spel met wéér iets van Spinoza
Way to Heaven (Himmelweg) is een toneelstuk van Juan Mayorga, gebaseerd op het beruchte waargebeurde verhaal van het concentratiekamp Theresienstadt, waar de nazi's een nep-dorp met joodse gevangen bouwden om zo de internationale inspecteurs van het Rode Kruis om de tuin te leiden en te doen geloven dat de joden humaan behandeld werden en dat de geruchten over uitroeiing nergens op gebaseerd waren. Een theaterstuk over een theaterstuk dus. Het stuk kent typische rollen van een beschaafde, humanistische en zelfs geestige nazi-commandant en van een joodse gevangene die geselecteerd is om de burgemeester te spelen en dat zo overtuigend doet dat de opzet slaagt en de inspecteur een positief rapport uitbrengt.
De Commandant schildert zichzelf af als een zeer beschaafd man, meer ‘Europees dan Duits’, citeert Shakespeare, Pascal en… niet toevallig in die omstandigheden, de joodse filosoof Spinoza. Bijvoorbeeld over de aard van de liefde (‘dat wat is geboren uit haat leidt tot een hogere liefde’- iets dergelijks wordt ervan gemaakt).Het waarnemen, de kracht van beelden, van retoriek en van het theater zelf behoren tot Mayorga’s thema's. Het stuk stelt de vraag aan de orde: hoeveel moed ervoor nodig is om echt de verantwoordelijkheid te nemen voor wat je ziet.
Juan Mayorga is in 1965 geboren in Madrid en zou een van de meest vooraanstaande toneelschrijvers van Spanje zijn. Hij studeerde in Münster, Parijs en Berlijn en behaalde een doctorsgraad in filosofie. Hij geeft les in Madrid in wiskunde, filosofie en toneelschrijven aan de Madrileense koninklijke toneelacademie. Hij ontving diverse prijzen. Zijn werk is in vele talen vertaald. Naast Way To Heaven (Himmelweg), schreef Mayorga o.a. Liefdesbrieven aan Stalin, Eeuwige vrede en Darwin’s schildpad.
Himmelweg (Camino del cieo, 2002) werd in 2003 voor het eerst opgevoerd in het Teatro Mara Guerrero van Madrid door het Centro Dramatico Nacional. In 2005 werd het - vertaald als Way To Heaven - opgevoerd door Royal Court Theatre Upstairs in Londen en als boek gepubliceerd bij Oberon Books [Londen, 2005]. In 2010 werd het opgevoerd in het Griffin Theatre in Australië.
En momenteel (van 26 jan. – 12 febr.) loopt het bij The New Jewish Theatre in Amerika [zie hier]
Méér informatie
over het stuk - recensie NYT 2009 - Reviewed by Leonard Jacobs 2009 - review by Diana Simmonds 2010 - review by Kevin Jackson 2010 - recente recensie van Andrea Braun -
Theresienstadt is al vaker op dit weblog aan de orde geweest:
• Beeldhouwer Rudolf Saudek, maker van een Spinoza-borstbeeld, kwam voor in een propagandafilm die de Nazi’s over Theresienstadt in 1944 maakten (Zie blog van 19 sept 2009)
• Viktor Frankl, schreef kort na de Tweede wereldoorlog, mede op grond van zijn ervaringen in het concentratiekamp Theresienstadt, Synchronisation in Birkenwald. Eine metaphysische Conference [Socrates, Spinoza, Kant], waarin ook Spinoza voorkomt [zie blog van 28 okt. 2010]• Leo Baeck (1873 - 1956) promoveerde op en gaf in Theresienstadt een lezing over Spinoza [ zie blog van 1 aug. 2011]
