Inutilis scientia Spinozana [13] ex corporis humani fabrica
Tijdens het leven van Spinoza was IJsbrand Van Diemerbroeck (1609-1674) werkzaam, eerst als stadsgeneesheer in Nijmegen, waar hij in 1635 en 1636 een grote pestepidemie meemaakte waaraan 6.000 (van de 16.000 inwoners) stierven. Hierover schreef hij Peste libri quator (Vier boeken over de pest), dat hem bekend maakte. Hij werd op 2 juli 1649 aangesteld als buitengewoon hoogleraar anatomie aan de Hoogeschool te Utrecht voor fl. 400.- waarvoor hij wekelijks twee lessen in de academie en twee lessen of demonstratien in het gasthuis moest geven. In 1651 werd hij gewoon hoogleraar. Op 14 juli 1656 (de maand van Spinoza's ban...) werd zijn jaarwedde op 1000 gulden gebracht. In 1672 kreeg hij een ‘douceur’ van fl. 250 omdat hij de Anatome corporis humani dat in dat jaar verscheen, aan het stadsbestuur had opgedragen.
Die titel refereert aan Andreas Vesalius' De humani corporis fabrica libri septem (Zeven boeken over de bouw van het menselijk lichaam) uit 1543.
Volgens de Encyclopaedia Brittannica was Van Diemerbroeck de laatste anatoom die een plaats voor de ziel in zijn anatomieboek inruimde! [Dit noteer ik hier n.a.v. het blog van gisteren "Worstelen met 'mens' (L.)"]
En dit ontdekte ik heden weer in IJSBRAND VAN DIEMERBROECK - VERHANDELING OVER DE PEST. Ingeleid, vertaald en van aantekeningen voorzien door Dr. A.H.M. Kerkhoff [PDF], waaruit bovenstaande gegevens. Dit kwam ik tegen nadat ik van Wim Klever onderstaande scan ontving over een conferentie die binnenkort gehouden wordt over "corporis humanis fabrica" percorsi nell'opera di Spinoza. Ik vraag me af of humanis die 's' wel dient te torsen (en of er geen voorzetsel bij hoort 'de' of 'ex'), als ik kijk naar bovenstaande boektitels en naar de (enige) plaats in Spinoza waarnaar de titel van de conferentie een referentie zal zijn.
In het Scholium bij 4/59 schrijft Spinoza
Nempe verberandi actio, quatenus physice consideratur, et ad hoc tantum attendimus, quod homo brachium tollit, manum claudit totumque brachium vi deorsum movet, virtus est, quae ex corporis humani fabrica concipitur. (U zoekt de vertaling zelf wel op)
________________
IJsbrand van Diemerbroeck's portret is in 1657 geschilderd door Cornelis Jonson van Ceulen I (1593–1661). Museum Het Valkhof Nijmegen verwierf het in 2010 [cf.].
Reacties
Goed opgemerkt, Stan, hoewel je geen classicus bent. Ik had er overheen gelezen, omdat ik vooral gefocust was op onderwerpen en deelnemers. Ik zal Francesco Toto wijzen op de beschamende misser.
Wim klever 06-05-2014 @ 09:53