Klever's Spinozana Redux [12] Terugblik van een bisschop
Vandaag alvast in plaats van maandag het 12e stukje van Wim Klever uit zijn boekje Zicht op Spinoza. Twintig tijdschetsen, Heuff/Thesis, Amsterdam, 1994. Die hoofdstukjes worden op internet geplaatst.
Vandaag het hoofdstukje Terugblik van een bisschop (p. 56 – 59)
Als u op onderstaande afbeelding van Niels Stensen klikt, krijgt u de scans van het hoofdstukje te lezen. Enige aanvullende opmerkingen van Wim Klever volgen hieronder.
Er is een aparte inhoudsopgave van al deze stukjes.
Ook bij dit stuk over Stensen heb ik wat op te merken.
Ten eerste heb ik alle elementen van dit hoofdstuk uitgebreider behandeld in mijn "Steno's statements on Spinoza and Spinozism" in Studia Spinozana vol. 6 (1990) 303-317.
Ten tweede heb ik bij het betreffende hoofdstuk in mijn boekje aangetekend wat Swammerdam Jan 1678 schreef: "Steno is bij den hertog van Hannover ... Ik wenste wel dat hij nog was, als wanneer hy Godt in de bybel der nature soght, so sou hy niet so opiniater niet syn in syne gevoelens en hy sou alle menschen beminnen, hoe wel sy de naam van syn religie niet droegen..." Ik weet niet meer waar ik het citaat vandaan heb. Het zal zeker wel vermeld worden in het boek van Jolink.*) Swammerdam betreurt het dat hij de natuurkunde heeft verlaten ten gunste van theologie en apostolaat.
Ten derde betreur ik zelf dat ik geen verdere naspeuringen heb verricht naar sporen van Spinoza's opvattingen in AL zijn werken. Ik heb alleen zijn Musculi descriptio geometrica (1667) doorgenomen omdat Stensen net als Spinoza de geometrische methode toepaste, maar dan op het object: de spier.
Ten vierde nog een persoonlijke confessie. Ruim tien jaar is het geleden dat ik te horen kreeg dat ik een hartoperatie moest ondergaan en kwam ik, voor een tweede opinie, terecht bij de cardioloog Mevr. Jolien Roos-Hesselaar (moeder van vier kinderen), die mij wist te overtuigen dat het nodig was en heeft mij ook in al die jaren daarna voortreffelijk begeleid. Thans is zij benoemd tot hoogleraar aan het ErasmusMC in de cardiologie, in het bijzonder de congenitale afwijkingen. Ik woonde vorige week haar oratie bij en was er zeer van onder de indruk: zij bleek een vat van geleerdheid te zijn. Maar tot mijn grote verbazing vermeldde zij in haar betoog ook de ten onrechte naar Fallot genoemde congenitale afwijking, die voor het eerst door Niels Stensen werd ontdekt. Er ging een lichte trilling door mij heen. Hè, mijn vriend Stensen heeft dus mijn congenitale afwijking ontdekt! Nooit geweten, dat ik ook die historische relatie met hem had. Mijn cardioloog had mij die naam ook nooit genoemd. Ik heb haar uiteraard mijn artikel over Stensen toegestuurd.
W.K.
*) Eric Jorink, Het ‘Boeck der Natuere’. Nederlandse geleerden en de wonderen van Gods schepping 1575-1715. Primavera Pers, Leiden 2006 [bij DBNL]
Méér over Niels Stensen en bij wiki
