Levie David Staal (1874 – 1943), orthodox "strijder voor het zuivere, oorspronkelijke, onvervalschte Jodendom," vermeed Spinoza

Spinoza in de Nederlands-joodse historiografie # 12

Als joodse godsdienstleraar te Zutphen, schreef L.D. Staal div. schoolboekjes. Om één zo’n schoolboek werd hij vooral zeer bekend: Israel onder de volkeren. Schets der Joodsche geschiedenis van de Grieksche overheersching tot heden. Een boek voor school en huis. [Zutphen, W.J. Thieme, 1e 1906, 2e 1915 (192 blz.), 1927, 3e veel vermeerderde druk (240 blz.), 4e 1937 (263 blz.)] Levie David Staal

Staal was lid en voorzitter van de afdeling Gelderland van de bond van godsdienstleraren Achawah (tot zijn vertrek in 1919 naar Amsterdam). In december 1918 werd hij gekozen tot leraar van de gebroederschap Dereg Hajschara; in 1919 als voorzanger te A’dam (bij Neir mitswo), en als predikant bij Beth Hammidrasch. Had zitting in de C.O. en de Ned. Anti-Oorlogsraad. Hij ontving de Chowertitel in 1924. In 1929 raakte hij gewond bij een auto-ongeluk. Twintig jaar, van 1918 - 1938, was hij hoofdredacteur van het Nieuw Israelietisch Weekblad (NIW). Hij overleed op 4 juni 1943 in Sobibor, Polen.

23 febr. 1934 vlak voor hij 60 jaar zou worden, zorgde de uitgever van het Nieuw Israelietisch Weekblad, waarvan hij inmiddels 15 jaar hoofdredacteur was, drie paginaas lang voor lofreden en dankbetuigen voor hun hoofdredacteur [p. 9 t/m 11, zie PDF bij de KB]. Herinnerd werd aan zijn woorden bij aanvaarding van dat hoofdredacteurschap: „Arbeiden en als het moet strijden zullen wij voor het zuivere, oorspronkelijke, onvervalschte Jodendom". Daarbij verscheen deze tekening:

                         

 

Opmerkelijk is dat in zijn Israel onder de volkeren.  Schets der Joodse geschiedenis van de Grieksche overheersing tot heden. Een boek voor school en huis, geen woord te vinden is over Spinoza; over Uriël da Costa trouwens ook niet. Het lijkt wel alsof hij wilde vermijden dat scholieren en ‘gewone mensen’ voor wie dit boek over de geschiedenis der joden bedoeld was, maar beter niets over ketterijen konden vernemen. Maar over Karaïeten uit de 8e eeuw en over Sabbatai Tsewie (1626 – 1676), zoals hij daar aangeduid werd, ging het wel. Maar van Spinoza en van het liberale jodendom moest hij niets hebben; en wat kun je dan beter doen dan doen alsof de eerste indertijd en de liberale joden in zijn eigen tijd gewoon niet bestaan. Het boekje is voor lange tijd en voor velen dé kennismaking met de geschiedenis van de joden geweest. En daarom hoort dit volstrekte negeren van Spinoza in deze reeks gemeld te worden. Het zégt mogelijk ook iets over het jodendom aan het begin van de 20e eeuw tot aan WO II.

Van zijn werken zijn verder nog te vermelden:

Het Reform-Jodendom in de reeks Kerk en Secte onder redactie van dr. S.d. van Veen (hoogleeraar in de Kerkgeschiedenis en dogmengeschiedenis aan de Rijksuniversiteit te Utrecht). Hollandia-Drukkerij, 1916, serie VI, nr. 10, 48 pagina's.
Opmerkelijk is dat er niet in gerefereerd wordt aan bestaande organisaties van liberale joden in Nederland. Staal was “in the thirties an ardent foe of liberal religion.” (Krop in Dutch Jewry, p. 119)

                 

• Beknopte Hebreeuwsch- Nederlansche Woordenlijst door L.D. Staal Rabbijn te Zutphen. Uitg. In 1918:

• Verhalen en legenden van Israël; Met illustraties van L. Pinkhof. Zutphen , W.J. Thieme, 1925. – XV, 366 p. : ill.

Totaal negeren lukte niet… aan de Spinozastraat!
Al moest de heer Levie David Staal van Spinoza niets hebben, hij moest wel als h
oofdredacteur van het NIW verblijven aan de Spinozastraat 3-C te Amsterdam. [zie b.v. NIW 28 maart 1930, ook dec. 1931] Onder Spinoza is het toch moeilijk uit te komen…

         

Spinoza in de Nederlands-joodse historiografie #1, #2, #3, #4, #5, #6, #7, #8, #9, #10, #11,

_______________

Bronnen

L.D. Staal bij Joden in Nederland  en Joods Monument

Chapter Spinozism and Dutch Jewry between 1880 and 1940

Henri Krop "Spinozism and Dutch Jewry between 1880 and 1940." In: Judith Frishman, Hetty Berg (Eds.), Dutch Jewry in a Cultural Maelstrom, 1880-1940. Amsterdam University Press, 2007