Ook het Meissner porselein heeft een Spinoza-connectie
Gisteren plaatste de NRC onderstaande brief van Wim Klever, waarin hij de al lang achterhaalde loutere toeschrijving van Meissen porselein aan Johann Friedrich Bottger corrigeerde. Gezien de connectie van de aristocraat Ehrenfried Walther von Tschirnhaus met Spinoza, is ook dit voor dit blog interessant. [Door op de afbeelding te klikken verschijnt de tekst groter]
Ik moet erop wijzen dat de daar gegeven sterfdatum van Tschirnhaus niet klopt. Zijn data zijn: 1651 - 1708.
Toch is de kennis van de rol van Tschirnhaus wijd en zijd bekend.
Zelfs op de officiële Meissen-website - de Staatliche Porzellan-Manufaktur Meissen:
Jahrhunderts begann man in Meißen mit den Forschungen, das Herstellungsgeheimnis zu entschlüsseln. Beteiligt waren Johann Friedrich Böttger, Ehrenfried Walther von Tschirnhaus, der Freiberger Bergrat Gottfried Pabst von Ohain und weitere fachkundige Berg- und Hüttenleute. Auftraggeber war August der Starke, Kurfürst von Sachsen und König von Polen.
Die Arbeiten führten zum Erfolg. 1708 gelingt unter Führung von Johann Friedrich Böttger erstmals die Herstellung des weißen Porzellans. Europas Erstes Porzellan war geboren. [Hier]
Two early pieces from Meissen: a vase (left) made during the late 1720s, demonstrating Asian artistic themes (from the Museum Bredius, The Hague) and a 1741 figurine (right) by J. J. Kaendler, depicting a Freemason apprentice receiving instruction from a master (from the Grand East of the Netherlands, The Hague). Note the globe the two figures are examining. [van hier - ook bij Hessink´s Veilingen]
De Engelse Wikipedia schrijft de uitvinding ervan geheel toe aan Ehrenfried Walther von Tschirnhaus. Zowel hier over ‘Meissen porcelain’ als hier over Tschirnhaus. De Duitse Wikipedia is nog uitvoeriger over Tschirnhaus.
Op een Antiek-website over Johann Friedrich Bottger, de 18-jarige alchemist die huisarrest kreeg van de Saksische keurvorst, tevens koning van Polen, omdat hij naar goud op zoek zou zijn: Tschirnhaus overtuigde hem van het nut om Bottger aan met maken van het witte goud, porselein, te zetten.
Johann Friedrich Bottger is generally acknowledged as the inventor of European porcelain and although more recent sources ascribe this to Ehrenfried Walther von Tschirnhaus, Bottger is still credited with the meissen manufacturing process. [van hier+ zie ook hier]
Die Erfindung des europäischen Porzellans durch Ehrenfried Walther von Tschirnhaus - Ein Aufsatz von Christof v.Tschirnhaus
Geeft veel informatie.
Ook Ehrenfried Walther von Tschirnhaus - der Weg zum Porzellan (von Dieter Bauke, Gera) op een website over Tschirnhaus die nog in opbouw is.
Erfindung des Porzellans - Wandbild von Paul Kießling (1836-1921) in der Albrechtsburg Meißen
(hinten von links nach rechts: August der Starke, Johann Friedrich Böttger, Ehrenfried Walther von Tschirnhaus
In 1982, bij de 300e geboortedag van Bottger, werd door de DDR een herinneringspostzegel aan de uitvinder van het Meissner Porzellan uitgebracht. Zo werd hij toen nog beschouwd.
Reacties
Fijn, Stan, dat je mijn NRC-brief over Meissen en Tschirnhaus kunt waarderen en mijn bewering omtrent de rol van Tschirnhaus bekwaam hebt kunnen staven met Wikipedia-artikelen. Mijn brief moest uiteraard kort zijn. Graag had ik willen uitweiden over zijn Amsterdamse Spinoza Kring, waarin men onde leiding van Dr. Petrus van Gent (ook een vriend van Spinoza) en in samenspraak met Tschirnhaus in Saksen de Latijnse tekst van de Ethica bestudeerde. Die briefwisseling heb ik in 1991 uitgegeven en becommentarieerd in CAHIERS SPINOZA. In het natauurkundig Zwinger-museum van Dresden heb ik ooit een tentoonstelling gezien over Tschirnhaus' natuurkundige prestaties (o.a. een schitterende brandspiegel). Van de Medicina Mentis is een Franse vertaling van J.P. Wurtz beschikbaar (1980). De rijke inhoud van dit werk heb ik uiteengezet in het hoofdstuk "De geneeskracht van de natuurkunde volgens Tschirnhaus" (in MANNEN ROND SPINOZA, 1997). Tschirnhaus had Spinoza's les over de geworpen steen, die ook na zijn geworpen zijn nog moet worden geacht te worden voortgestuwd, goed tot zich genomen en in zijn natuurkunde verwerkt. Een en ander was voor mij aanleiding om te vermoeden dat het Leidse OP exemplaar met aantekeningen juist over dit punt, aan Tschirnhaus kan hebben toebehoord, mede ook omdat de titel van Medicina Mentis voorin geschreven stond. Zie de discussie hierover in http://www.benedictusdespinoza.nl/lit/Klever_RANDGLOSSEN.pdf Steenbakkers heeft de waarde van die opmerkingen niet opgemerkt of er, wegens onbegrip van Spinoza's fysica, overheen gekeken. Het is een schande dat er tot heden nog geen gebruik wordt gemaakt van de vele waardevole randbemerkingen in dat exemplaar van een vertrouweling van Spinoza wordt gemaakt en er geen nieuwe studie aan is gewijd.
Wim Klever 15-02-2010 @ 09:29