Toneelstuk Spinoza van Joshua Sobol (1991)
Lezend vandaag in Wim Klever, "Een nieuwe Spinoza. In veertig fragmenten" (1995) las ik op p. 138 "[...] dat Joshua Sobol in zijn gelijknamige toneelstuk Spinoza, dat uitmunt door zijn realistische gehalte, uitgebreide scènes inlast waarin hij Spinoza opvoert in zijn intieme spel met vriendin Mari. Per slot van rekening mankeerde er ook niets aan Spinoza als man." Dat was voor mij aanleiding te zien wat over dit toneelstuk op internet te vinden is.
Affiche Appelvoorstelling Spinoza. Ontwerp: Jan Bons.
In de bijna dertig jaar die Erik Vos aan Toneelgroep De Appel verbonden is, regisseerde hij ruim dertig stukken voor het gezelschap. Daaronder
Spinoza, op zijn verzoek geschreven door de Israëlische toneelschrijver Joshua Sobol. De vertaling was van Hans W. Bakx. De première was op 16 oktober 1991 (van hier en ook hier)
In het KRO-programma Schone kunsten van 22 oktober 1991 had Theo Stokkink een interview met Erik Vos. Ook werden enige fragmenten uit het toneelstuk uitgezonden.
Erik Vos vertelt e.e.a. over de voorstelling 'Spinoza' van de Israëlische schrijver Joshua Sobol, waarmee 'De Appel' het twintigste seizoen inluidt.
Erik Vos gaat in op Spinoza. "Hij wil vrij kunnen denken, en de consequentie voor hem, geen baan, geen familie, geen vrouw of minnares, geen bezit, geen roem, eigenlijk niets. Hij probeert in dit stuk afstand te doen van alles."
Op vraag interviewer vertelt Erik Vos waarom hij Sobol vroeg een stuk over Spinoza te schrijven. Hij beschouwt het als een eerbetoon aan Spinoza. Van Beeld_Geluid
Over de inhoud is dit het enige dat ik (hier) kon vinden:
Solo für Spinoza
(Solo, Ü: Jürgen Fischer)
Auf seinem Sterbebett suchen den Philosophen Baruch Spinoza noch einmal Figuren und Szenen aus seinem Leben heim. Er war schon früh mit der Jüdischen Gemeinde in Amsterdam in Konflikt geraten, denn in ihren Augen gefährdeten seine Ansichten ihre Chance, das volle Bürgerrecht in der jungen Republik der Niederlande zu erhalten; sie will ihn zum Widerruf zwingen. Spinoza bleibt unbeugsam - er stirbt einsam und verarmt, der jüdischen Gemeinde aber werden weiter ihre Rechte verweigert.
[Aldaar worden meer toneelstukken van Sobol beschreven]
In de Duitse Wikipedia staat Sobols werk vermeld als:
1991 Solo (Solo für Spinoza), UA De Appel, The Hague; Habima Theatre Tel Aviv
| Titel: | Solo : pièce en 4 actes : édition bilingue anglais-français |
| Jaar van uitgave: | 1994 |
| Pagina's: | 175 p. |
| Basisclassificatie(s): | 08.24 -- Filosofie: Nieuwe westerse filosofie (17e, 18e en 19e eeuw) |
| Taal: | Frans |
| Uitgever: | St. Etienne : Publications de l'Université de St. Etienne |
| Auteur: | Sobol, Joshua ( - ) |
| Persoon als onderwerp: | Spinoza, Benedictus de (24 november 1632 - 21 februari1677) |
| Documentsoort: | Monografie |
| Recordnummer: | TITEL3477 |
In een interview zegt Joshua Sobol, nadat hij gesproken heeft over Pascal: "Spinoza, who I think is the most Jewish philosopher of all, is another philosopher whom I have in my mind. My way of reading his “Ethics” is similar to how I read Pascal. I don't think that his endeavor to create a geometric system of thought succeeded; rather, Spinoza is someone who had insightful intuitions and insights into human emotions and passions, into the human heart, which he tried to glue them together to construct a geometrical system. But his thought is basically fragmented." [hier en hier]
Over zijn toneelstuk in dat interview geen woord.
* * *
Zie ook blog van 22 aug. 2014 n.a.v. Sobol's 75e verjaardag
Aanvulling 11 augustus 2016
Matthias Morgenstern, Theater und zionistischer Mythos: Eine Studie zum zeitgenössischen hebräischen Drama unter besonderer Berücksichtigung des Werkes von Joshua Sobol. Walter de Gruyter GmbH & Co KG, 2002 - heeft een uitvoerige "Exkurs 6: Das "Drama" Spinoza" van Joshua Sobol -cf books.google
