VO-vertaalproject met brieven van Spinoza
Onlangs ontdekte ik een webpagina, waarop het Nationaal Expertisecentrum Leerplanontwikkeling SLO in een vertaalproject Neo-Latijn, enige Brieven van Spinoza ter vertaling door scholieren van het gymnasiaal onderwijs aanbiedt. Het wordt aldus ingeleid:“Nog een blik op de wereld van de ander biedt de 17e eeuwse filosoof Spinoza. Hij schrijft over een tijd waarin het geloof in spoken algemeen aanvaard was. Spinoza moest niets hebben van dit geloof: hij geloofde niet in een andere wereld en zeker niet in een wereld waarin spoken bestaan. Een echt goede kijk op de wereld krijg je volgens Spinoza pas wanneer je voldoende kennis hebt. Een mens moet altijd streven naar kennis. Kennis maakt gelukkig. Met kennis kan je immers onwaarheden aantonen.
De ideeën van Spinoza hadden grote invloed in een tijd waarin de wetenschap een grote rol speelt en waarin ontdekkingen werden gedaan die de blik van de mens op de wereld voor altijd zouden veranderen.”
Aangeboden ter vertaling wordt de correspondentie (brieven LI t/m LIV) met Hugo Boxel: “een vooraanstaand ambtenaar in het stadsbestuur van Gouda. Hij was bovendien een geleerd man: hij studeerde onder andere Grieks, Hebreeuws, filosofie en rechten. Spinoza schreef zijn briefwisseling met hem in 1674. Boxel was toen al ontslagen uit zijn functie.
Uit de brieven blijkt dat Boxel een erg bijgelovig man was: hij geloofde in spoken en wilde weten wat Spinoza's mening over spoken en geesten was. Spinoza moet niets hebben van dit bijgeloof en geeft verschillende argumenten waarmee hij wil aantonen dat spoken onmogelijk kunnen bestaan.
Het komt op ons misschien vreemd over dat mensen in de tijd waarin de wetenschap zo in opkomst was vol overtuiging geloofde in spoken en geesten, maar dit was heel normaal in de 17e eeuw. (Bedenk ook dat heksenvervolgingen juist in de 16e en 17e eeuw regelmatig plaatsvonden!).
Het vak demonologie, waarbij men het bovennatuurlijke bestudeerde, werd in die tijd heel serieus genomen.”
Rosanne Bekker schreef een aardige inleiding, waarin ze enige biografische gegevens en enige hoofdlijnen van de leer van Spinoza weergeeft.
Grappig is dat, terwijl niemand weet waar aan het Singel Franciscus van den Enden zijn Latijnse School heeft gehad, zij dit plaatje geeft met als ondertitel
Opmerkelijk vind ik verder dat ze gebruik maakt van een zgn. “hertaling” (van EIVp1s) van Haije Bouman, die geen woord Latijn verstaat en uit enige vertalingen iets samenflanst wat hem het beste lijkt en wat hij vervolgens hier en daar als 'hertaling' aanbiedt. Dat is des te opmerkelijker in een project dat Latijnse brieven van Spinoza ter vertaling aan scholieren van het VO aanbiedt.
“De Latijnse School aan het Singel te Amsterdam”
Reacties
De toelichting over Hugo Boxel is wel erg summier en gedeeeltelijk ook onjuist. Hij was pensionaris in Gorcum (van 1655-1672) en niet in Gouda. Ik heb in 1992 archief-onderzoek gedaan naar hem en een uitgebreide studie over zijn lange briefwisseling met Spinoza en de achtergrond daarvan gepubliceerd in BZZLLETIN 204 (Maart 1993) pp. 53-64 (daarin ook een tekening van Paul Tuijnman). Jammer genoeg zijn de resultaten van dit onderzoek niet voldoende meegenomen in de secundaire literatuur van vlugschrijvers. De betekenis van die briefwisseling is zeer onderschat.
wim klever 13-09-2010 @ 21:25
Hugo Boxel staat ook al ergens vermeld als "pensionaris van Dordrecht", namelijk in het boekje 'Bento de Spinoza' dat W.G. van der Tak schreef (oorspr. 1928; 2e dr. 1960, p. 46). Het gevolg is dan dat die foute informatie altijd wel ergens blijft doorsijpelen.
Wim, is het iets om dat stuk van je over Hugo Boxel uit Bzzlletin via scans op internet te brengen? Laat het hier of per e-mail even weten, dan leen ik het nummer uit de bibliotheek en maak de scans (zodra ik mijn pc weer terug van reparatie heb).
Stan Verdult 14-09-2010 @ 10:22
Goee idee. Deze detail-studie over de briefwisseling Spinoza-Boxel past goed bij mijn artikel over de briefwisseling Spinoza-Blijenbergh, dat je al op je website hebt geplaatst.
wim klever 14-09-2010 @ 17:17