Waarom riep Max Jacob (1876 - 1944) "O, Spinoza!"
Max Jacob werd in Bretagne uit joodse ouders geboren; zijn vader was kleermaker. In 1894 vertrok hij naar Parijs met het plan om een carrière in de kunst te beginnen. Hij volgde daartoe een aantal cursussen bij de Académie Julien, waar hij klaarblijkelijk een dusdanig armoedige indruk maakte, dat zijn medestudenten veronderstelden dat hij niet studeerde, maar potloden verkocht. Met de kunst werd het niet veel, wel was hij een tijdje criticus bij Le moniteur des arts. Ondanks de armoede die hij leed, was hij in staat deel te nemen aan het ontstaan van het kubisme rond Montmartre.
In 1901 bezocht Max Jacob in de galerie van Ambroise Vollard de eerste tentoonstelling van Picasso. Jacob en Picasso werden goede vrienden en woonden zelfs een tijdje in één huis. De overlevering wil, dat het Picasso was die Jacob aanspoorde om te gaan schrijven. Overdag verdiende hij geld als klerk, maar zijn nachten wijdde hij voortaan aan de poëzie. Schilderen kwam pas op de derde plaats. Picasso en Modigliani maakten fraaie portretten van hem.
In het eerste kwart van de 20e eeuw vervulde hij als dichter een belangrijke rol en werd hij de ‘kubistische dichter’ genoemd. Zijn schrijven was een amalgaam van joodse, Bretonse, Parijse en rooms-katholieke elementen.
Max Jacob geschilderd door Pablo Picasso in 1907
Litho van Max Jacob op blz 5 van 40 Poésies de Stanislas Boutemer van Georges Hugnet
Pas na 1921, toen hij het Parijse en wereldse leven de rug toekeerde en tot een kloosterachtig bestaan kwam in Saint Benoît-sur-Loire bij Orleans, waar hij elke dag de H. Mis en het avondgebed bijwoonde, zou hij op regelmatiger basis werken aan schilderijen en boekillustraties. Zo verscheen in 1928 bij uitgever Théophile Briant het door Jacob geïllustreerde 40 Poésies de Stanislas Boutemer van Georges Hugnet in een beperkte oplage van 170 exemplaren. [cf. KB]
Na een leven van strijd met kunst, homoseksualiteit, bekering tot het christendom in 1909 en tot het rooms-katholicisme in 1915, waarbij hij heen en weer bleef zwalken tussen een leven als bohemien en van boetedoening en contemplatie, werd hij door de Duitsers op 24 febr. 1944 gearresteerd en naar het concentratiekamp bij Drancu overgebracht. Daar overleed hij tien dagen later aan een longontsteking. Hij stond al op de lijst om naar Auschwitz te worden vervoerd.
Zijn Derniers Poèmes werden posthuum gepubliceerd. Naast gedichten schreef hij ook novellen en korte verhalen. In de VS werd The Dice Cup & other Prose Poems uitgebracht. Daaruit een gedicht dat niet in het origineel, maar wel in twee Engelse vertalingen op internet is te vinden. Ik neem het hier op vanwege de mysterieuze uitroep “O Spinoza!” Nadat daarvoor is gezegd dat, zoals wij mensen foto’s van onze ouders bij ons dragen, Napoleon de foto van God bij zich droeg, O, Spinoza!
|
Poem in a Mode that Isn’t Mine to you, Rimbaud My horse tripped over the semiquavers! The notes splatter up to the green sky of my soul: the eighth sky! Apollo was a doctor and me I’m a pianist of the heart, if not in fact. It would be necessary, with the flats and all the bars, to unload the scribbled steamers, to collect the tiny battle flags to compose some canticles. The minuscule, it’s huge! Whoever conceived Napoleon as an insect between two branches of a tree, who painted him a nose too large in watercolor, who rendered his court with shades too tender, wasn’t he greater than Napoleon himself, o Ataman Prajapati! The minuscule, it’s the note! Man bears upon himself photographs of his ancestors like Napoleon bore God, o Spinoza! Me, my ancestors, these are the notes of harps. God had conceived St. Helena and the sea between two branches of a tree. My black horse has a good eye, though albino, but he tripped on the harp notes. Max Jacob Transl. Elisa Gabbert & Kathleen Rooney[Van hier] |
POEM IN A STYLE NOT MY OWN To you, Rimbaud. My horse stumbled in the semi-quavers! The notes spatter all the way to the green sky of my soul, the eighth sky! Apollo was the doctor, and myself, I am the heart's pianist. One would have to, with flats and groups of bars, unload the scribbled steamers, collect the tiny standards, to compose canticles. The miniscule is the enormous! He who conceived of Napoleon as an insect between two treebranches, who painted him a nose too large in watercolors, who represented his court in colors that were too soft--is he not larger than Napoleon himself, oh Ataman Prajapati! The miniscule is the note! Man bears upon himself photographs of his ancestors like God did Napoleon, oh Spinoza! Me, my ancestors, we are harp notes. God had conceived Sainte-Helene and the ocean between two treebranches. My black horse looks good, although he is albino, but he has watered in harp notes. Max Jacob Transl. E. Mader and S. Levy[Van hier] |
Bronnen
Engelse wikipedia over Max Jacob
Pagina over 40 Poésies de Stanislas Boutemer van Georges Hugnet bij de Koninklijke Bibliotheek.
Association des Amis de Max Jacob
Michael Bullock Foreword to 14 Poems by Max Jacob
