BdSpinoza

Willi Goetschel’s Spinoza’s Modernity staat online

Deze keer wil ik graag verwijzen naar een – geheime? – locatie waar een bijzonder boek online is gezet, n.l. dat van Willi Goetschel, professor of philosophy and German Studies at the University of Toronto:

Willi Goetschel, Spinoza's Modernity. Mendelssohn, Lessing, and Heine. The University of Wisconsin Press, 2004 – [PDF]

Het is een heel apart boek. Ik heb er in de loop der jaren zo vaak in gelezen dat mijn exemplaar stuk ligt en in delen uit de rug is gevallen. Ik vind het een telkens weer bedwelmend boek, waar ik van kan genieten, maar dat ik in sommige passages ook wel weer moeilijk vond – moeilijkheid die bij herlezen overigens afneemt. Wat je gelezen hebt is niet steeds eenvoudig na te vertellen. Wellicht dat ik er daarom nog nooit over blogde: ik wilde het boek in z’n geheel omvatten om erover te kunnen schrijven – en dat lukte me niet. Dus bleef ik er stil over.

Maar nu ik ontdekte dat het boek door iemand online gezet is, wil ik dat doorgeven en tevens kort iets over het boek vertellen. Zoals de titel al aangeeft, gaat het uitgebreid over en heeft het delen  over Mendelssohn (deel 2 - 6 hoofdstukken), Lessing (deel 3 - 5 hoofdstukken) en Heine (deel 4 - 2 hoofdstukken). Tussendoor krijgen we uiteraard ook Goethe en Herder en anderen. Dit alles wordt vooraf gegaan door het eerste deel, "Spinoza’s Modernity", waarin in vijf boeiende hoofdstukken de leer én actualiteit van Spinoza uit de doeken wordt gedaan. De titels van de hoofdstukken zeggen genoeg: 1 The New Metaphysical Framework of Ontology; 2 Understanding Understanding: Spinoza’s Epistemology; 3 A Psychodynamic Theory of Affects; 4 Spinoza’s Theory of Religion, Hermeneutic, and Tradition; 6 A Noncontractual Theory of the Political Order. Bij elkaar zo'n 53 bladzijden.

Juist naar dat deel greep ik telkens terug. Hij is duidelijk geïnspireerd door de Franse Spinoza scholars, zonder dat dit tot  vaagheden leidt. Vanochtend las ik, voor ik aan dit blog begon, weer eens zijn 2^e hoofdstuk, waarin hij over de TIE schrijft. Magistraal. Het is geen boek voor beginners, want hij veronderstelt duidelijk lezers die al – minstens behoorlijk - van Spinoza’s filosofie op de hoogte zijn. Hij tilt door zijn manier van erover schrijven de kennis die je al hebt naar een hoger niveau. Zonder dat ik het ingewikkeld wil laten lijken: hij spreekt over Spinoza’s filosofie in een soort meta-Spinozisme.

Een vergelijking die bepaald mank gaat, maar toch… Zo’n 35 jaar geleden las ik met veel genoegen Wolfgang Hildesheimer’s Mozart. En vaak heb ik gedacht: ik zou willen dat er ooit een auteur opstaat die zo’n soort boek over Spinoza schrijft… Om een indruk te geven deze tekst van Suhrkamp:

Hildesheimers Mozart ist ein essayistisches Meisterwerk: nicht das Buch eines Musikologen, keine Biographie, in welchem Sinne auch immer, sondern das Buch eines Schriftstellers und Künstlers, der dem kreativen Prozeß der Kunst um einiges nähersteht, der, geschult durch Psychoanalyse, versucht, den Prozessen des Schöpferischen auf den Grund zu kommen, der aber nicht dem Fehler verfällt, sich der eigenen Seele als Maßstab für die seines Helden zu bedienen. »Es ist Ihnen hier etwas Einzigartiges geglückt«, schreibt Peter Weiss 1978, ein Jahr nach dem Erscheinen, an Wolfgang Hildesheimer, »eine Biographie von Musik – nicht eine Biographie eines Komponisten … Durch die Gegenwart der Musik wird Mozarts Leben hervorgerufen, ein Dasein, weltfremd, melancholisch, vereinsamt, eigentlich ein schreckliches Dasein – er hält sich am Leben überhaupt nur durch die Musik, und dies frenetisch, bei Tag und Nacht, mit jedem Atemzug – dies wird in Ihrem Buch ganz deutlich –«

Zeker het eerste deel van Willi Goetschel’s boek komt in de buurt. Ja, het ís overdreven – de Hildesheimer van het Spinozisme moet nog opstaan -, maar zoals ik zei: voor mij komt Goetschel in de buurt. Nogmaals, je moet Spinoza al kennen anders spreekt hij langs je heen (zoals je bij Hildesheimer Mozart's muziek moet kennen).

Hij mag in het deel over Mendelssohn misschien wat overdrijven, Mendelssohn méér Spinozist maken dan de Wolfiaans-Leibniziaanse filosofie die hij aanhing (en waarbij hij eerder de neiging had Spinoza in die richting te interpreteren), maar het is zeer interessant wat Goetschel de lezer zoal voorzet. Ook over Heine is het zeer boeiend bij hem te lezen. Enfin, ik hoop dat ik u op een idee heb gebracht en wens u eenzelfde plezier aan dit boek als ik regelmatig beleefde.

_____________-

Graag wijs ik hier ook nog op twee blogs, waarin Willi Goetschel aan de orde komt:  blog van 19-12-2009 en van 11-01-2013

spinoza | 19-07-2016 | 13:46 | Link | Reacties (2)