Bertrand Russell en Benedictus de Spinoza
In zijn 'Geschiedenis van de westerse filosofie' schreef Bertrand Russell een heel interessant hoofdstuk over Spinoza. Je kunt heel goed merken dat hij grote waardering opbracht voor de Ethica en dan vooral voor Spinoza's ethiek in striktere zin (minder voor zijn metafysica).
Lees verder...Spinoza en de scheiding van kerk en staat
Was Spinoza voorstander van en voerde hij nu wel of niet een pleidooi voor de scheiding van kerk en staat?
Eén ding is zeker, niet alleen in onze cursusbijeenkomst van afgelopen vrijdag, maar wel vaker hoor je Spinoza bijna automatisch in verband gebracht worden met het uit de Verlichting voortgekomen beginsel van scheiding van kerk en staat.
Bepaald niet ten onrechte, maar Spinoza's positie wat dat aangaat moet nog nader begrepen worden. Louter stellen dat hij voorstander was van de scheiding van kerk en staat, klinkt te ongenuanceerd. Maar het wordt wel vaak zo gezegd.
Ik noem enige voorbeelden:
Is Spinoza nog actueel?
De actualiteit van Spinoza's Theologisch-politiek traktaat besefte ik vandaag bij het lezen van een ingezonden stuk in dagblad Trouw dat ik hieronder kopieer. 2½ week terug stelde Prof. P.W. van der Horst voor om de bijbel a.h.w. te zuiveren en een aantal teksten die door antisemieten gebruikt waren, als niet-authentiek te schrappen.
In onderstaande reactie proef ik de rationele nuchterheid van Spinoza in zijn verzet tegen allegorische lezing van de bijbel of "de woorden van de bijbel zo te verdraaien dat men hem iets laat zeggen wat hij duidelijk niet wil." Op enkele plaatsen verzucht hij dan: "Als dit geoorloofd is, is het zeer zeker afgelopen met de hele bijbel." (H 2,13]).
Kortom, het lijkt mij nog steeds nuttig Spinoza's traktaat te lezen.
Lees verder...Was Spinoza pantheïst?
Tijdens de eerste bijeenkomst kwam de aanduiding “Spinoza’s pantheïsme” voorbij. Was Spinoza pantheïst?
In heel strikte zin kon hij het niet zijn, daar de term in zijn tijd nog niet bestond. Hij heeft zichzelf dus nooit met deze term kunnen aanduiden. En ik vermoed dat, als die term wél zou hebben bestaan en door tegenstanders (net zoals het met de term ‘atheïst’ geschiedde) op hem in peoratieve zin zou zijn toegepast, hij die etikettering ver van zich geworpen zou hebben.
Maar toch, John Leland duidt de filosofie van Spinoza die 'geen andere God erkent dan het universum,' aan als 'pantheïstische filosofie'. [1] En velen doen dat mét hem (zie onder).
Lees verder...Toont Spinoza in Hst 2 van TTP iets van zijn eigen godsopvatting?
We kregen tijdens de eerste cursusbijeenkomst over Spinoza's TTP een kernachtige samenvatting van het tweede hoofdstuk 'Over de profeten': het gaat niet om hoe de profeten het zeggen, om de verpakking, maar om 'wat ze viseren', waar ze op doelen, wat de inhoud is van waar het hen om gaat.
Verwoording is altijd (ook in onze tijd) gebonden aan de tijd en aan de persoon van de spreker (de profeet): z'n gesteldheid, z'n kennis, z'n vaardigheden etc.; je moet achterhalen waar het hem in diepste kern om gaat.
Tot mijn vreugde zei een medecursist dat hij vooral gefocused was op het godsbeeld van Spinoza. Daarin herkende ik mijn eigen interesse (zie eerder blogs). De vraag is dus:
Lees verder...