Vrije wil: een illusoire hersenkronkel?
Jaarlijks organiseert de Stichting Thomas More (v/h Radboudstichting) in de week vóór het begin van het collegejaar een masterclass Wijsbegeerte & Levensbeschouwing. Dit jaar was het thema Vrije wil: een hersenkronkel? In debat met neurowetenschappers en filosofen. De masterclass, gehouden van 20 t/m 24 augustus 2012 aan de Universiteit Utrecht, werd geleid door prof.dr. Palmyre Oomen [cf hier].Zie hier het programma: een van de colleges werd gegeven door prof. dr. Han van Ruler over ‘Spinoza’s ontkenning van de vrije wil’.
Welnu van dit alles zal in april volgend jaar bij uitgeverij Klement een boek verschijnen:
_Vrije_wil_een_hersenkronkel.jpg)
Palmyre Oome (red.), Vrije wil: een hersenkronkel? Hernieuwd debat over een brandende kwestie. Klement, 2013, 280 pagina’s - ISBN: 9789086871216
Deze blogmaster wenst u veel geluk in 2013 met Spinoza
Of daarvoor de Ethica voor onze tijd geherformuleerd moet worden? Ik denk het niet. Toch wens ik ieders pogingen daartoe veel wijsheid én succes toe.
Lees verder...
Dat was bepaald geen kerst-tweet van een vredesduif
Graag wijs ik de bezoeker van dit weblog op de tekst die Karel D'huyvetters vandaag op zijn site "Spinoza in Vlaanderen" plaatste met als titel "Spinoza en genocide - TP9.13".
Hij doet dat n.a.v. een tweet die Wim Klever op Eerste Kerstdag rondbazuinde. Ook al had ik hem al enige malen gevraagd zijn tweets niet meer naar mijn mail-adres te zenden, kreeg ik deze toch toegestuurd. Hij moet dat met een soort sardonisch-satanisch plezier hebben gedaan. Om de kerstvrede te verstoren?
Zijn tekst luide aldus:
No. 144 voor Kerstmis (bij uitzondering)
Genocide is vernuftige politiek, indien 'n overwonnen volk zich ondanks weldadige behandeling niet wil schikken in nieuwe situatie TP9/13.
Ik heb dit meteen m'n mailbox uitgegooid, er geen aandacht aan gegeven. Ik neem Wim Klever al een hele poos niet meer serieus. Af en toe ga ik nog wel eens naar zijn twitterpagina kijken en verbaas mij over datgene waarmee hij daar bezig is. Ik maak me er echter niet al te druk (meer) om en ga er vanuit dat hij er nauwelijks invloed mee heeft. Er zijn slechts 20 volgers. En daar hij zeer zelden Spinoza's naam in zijn berichten noemt, krijg je zijn tweets ook niet te zien als je 'Spinoza' op twitter ingeeft.
Heel anders ging Karel D'huyvetters ermee om. Hem had Klever die tweet ook gestuurd. Hij schrok zich wezenloos en maakte een hele studie van de betreffende passage. Vooral ook daar hij net onlangs de hele Tractatus Politicus had vertaald en op zijn site gezet en de betreffende passage op een andere manier had vertaald dan zoals Klever die leest.
Ik zat (dit tussen haakjes gezegd) erop te wachten tot hij die vertaling in een fraai vormgegeven PDF als totaalresultaat zou aanbieden, alvorens ik er in een blog naar wilde verwijzen, maar die totale eindredactie komt misschien niet?
Ik ga verder niet inhoudelijk in op Karels analyse van de tekst. Ik wil hier alleen mijn bewondering ervoor uiten - dat hij de vele moeite ervoor over heeft gehad. Hij ontpopt er zich als een echte Spinoza-deskundige mee. Overtuigend toont hij aan dat Spinoza uiteraard geen pleitbezorging van genocide in de schoenen geschoven kan worden. Het zou ook te gek zijn.
Lees verder...Max Busyn (1899 – 1976) opvallend Spinoza-portret uit 1932
[Courtesy of the Leo Baeck Institute]
Nog nooit eerder was ik dit ergens tegengekomen - ontdekte het in het online-archief van het Leo Baeck Institute dat mij toestaat het te gebruiken. Het wordt daar als volgt omschreven: Drawing : Charcoal on grey paper; 2.6 x 3.1 inches; 6.5 x 8 centimeters. Content and Scope: Head and shoulders of Spinoza against a background. Signed and dated in lower right.
Historical Notes: Polish-Israeli painter and graphic artist. Born 1899 in Lodz. Studied at Art Academy of Dresden from 1922-1923. Lived in Berlin 1929-1933, then emigrated to Palestine. Created murals for the Jewish seniors' home in Berlin. Busyn's works which were part of the collection of the Jewish Museum in Berlin have been lost since World War II. Busyn was briefly inluenced by Otto Dix.Elders vond ik nog: He settled in Palestine in 1934 and established the Constantin Brunner Group in Tel Aviv. Busyn then went to Wiesbaden in the mid-1950s and died there in 1976.
Hij was in Berlijn al een volgeling van Constantijn Brunner. Hij kende Duits, Hebreeuws, Frans en… Nederlands. [zie books.google]
Aanvulling 20 juli 2013 - wiederaufgestanden Spinoza
Kom deze aantekening tegen, gemaakt op 8. April 1932 door Lotte Brunner in: Tagebuch 1903-1932 [Vollständige Fassung auf der Grundlage des Berner Manuskriptes Erfaßt; niet opgenomen in Lotte Brunner, Es gibt kein Ende. Die Tagebücher, Hansa-Verlag, 1970]:
"Busyn fühlte sich zu einer Zeichnung angeregt vom wiederaufgestandenen Spinoza, dem Brunner den Grabstein weggewälzt hat, während Kant entflieht, und zwar durch eine Stelle in der »Lehre«; es wird da als Unrecht bezeichnet, Spinoza vorzuwerfen, daß er sich über die Frage von Raum und Zeit nicht ausgesprochen habe. »Spinoza gegen Kant« hatte Busyn niemals gelesen."
* * *
Busyn maakte dit schilderij van Constantin Brunner.
[Courtesy of the Leo Baeck Institute]
Menachem Man ben Salomo ha-Levi Amelander (? – vóór 1767) Eerste joodse geschiedschrijver negeerde Spinoza
Spinoza in de Nederlands-joodse historiografie #3Over deze Sefardische jood, Menachem Man ben Salomo ha-Levi (ook: Halevi) die tegenwoordig meestal Menachem Am(e)lander wordt genoemd, wat zijn eigenlijke familienaam geweest zou zijn, is maar weinig bekend. Hij moet als jongeling in Praag en vervolgens in Amsterdam bij rabbijnen hebben gelernt, volgens I. Schöffer in de inleiding van Geschiedenis van de joden in Nederland [p. 5]. Amelander was behalve geschiedschrijver ook taalkundige, uitgever en vertaler. Hij woonde en werkte in Amsterdam. De stad had grote invloed op zijn joodse geschiedschrijving. Hij was een leerling van rabbijn Mozes Frankfurt, die tevens Hebreeuws drukker in Amsterdam was, en verdiende er zijn geld als corrector en redacteur. Daarnaast was hij godsdienstleraar. Hij zal in Praag Jiddisch hebben geleerd, want het is volgens mij opmerkelijk dat een Sefardische jood in Amsterdam een boek in die taal schreef: She’erit Yisrael (1743 – Overblijfsel/rest van Israël), een kroniek over de joodse geschiedenis, bestemd voor jongens van welgestelde joodse ouders.
Het geschiedwerk was dermate populair, dat het, zo blijkt uit het onderzoek waarop de historicus Bart Wallet 2 maart van dit jaar promoveerde, 28 keer werd herdrukt – zelfs tot diep in Rusland. Er zijn weinig Jiddische boeken die zo’n bestseller zijn geworden. Het bleef gedurende lange tijd hét joodse historieboek, dat de geschiedenis van de joden vertelt vanaf de vernietiging van de Tweede Tempel tot aan het jaar 1743. Hij presenteerde zijn werk als een vervolg op (trachtte het volgens Fuks-Mansfeld te camoufleren achter) Josippon, de Hebreeuwse kortere versie van Flavius Josephus’ Joodse historiën.” Het werd ook in het Nederlands vertaald en staat in de bibliografieën aldus omschreven:
Lees verder...De Spinoza van Dominique Garibian
De Française Dominique Garibian heeft een opleiding als vormgevend ontwerper en behaalde het diploma/ brevet de technicien supérieur en expression visuelle in 1976. Was tot 1979 als grafisch ontwerper werkzaam in dienstverband en sinds 1982 als zelfstandige; tegelijk schilderde ze sinds 1972 met initialen TD. Ze exposeerde nooit.
Hier in PDF méér werk van haar.
Ben Goerion's bezoek aan Spinoza's grafmonument op zaterdag 25 juni 1960
Het is bekend dat David Ben Goerion, de uitroeper en eerste premier van de staat Israël, een groot liefhebber was van Spinoza. Wie zijn naam in het zoekvenster ingeeft krijgt daarover diverse blogs. Een foto en een krantenbericht, maar los van elkaar, zijn aanleiding voor dit blog en worden hier voor het eerst bij elkaar gebracht.
Van 25 januari 1948 tot 1963 (met een onderbreking van 1953-1955) was Ben Goerion premier van Israël. In 1960 bracht hij een bezoek aan diverse landen van Europa, waaronder Nederland waar hij het langst bleef. Zijn officiële bezoek aan Nederland begon op woensdag 22 juni 1960 en op vrijdagmorgen 24 juni zou hij weer teruggaan naar Israël. Zo kwam het in de pers.Ben Goerion overleed 1 december 1973 en werd maandag 3 december begraven. Dagblad De Tijd bracht vervolgens op 5 december 1973 in een terugblik een reconstructie door Eddo Rosenthal van dat bezoek van toen 13½jaar daarvoor, waarvoor hij diverse mensen die daar indertijd bij betrokken waren, had benaderd. En uit dat bericht bleek dat Ben Goerion niet vrijdags terugvloog, zoals officieel gepland, maar er nog enige informele dagen aan vastknoopte. Die zaterdag bracht hij een bezoek aan het grafmonument van Spinoza bij de Nieuwe Kerk in Den Haag. Zie dat verslag in dit PDF bij de KB op p. 9 **)
Bij die gelegenheid werd deze foto gemaakt, die overigens niet in De Tijd stond.
Ben Goerion bij Spinoza’s herdenkingsmonument in Den Haag
op zaterdag 25 juni 1960
[Courtesy of the Leo Baeck Institute]
Andrea Voigt werkt aan een roman over Spinoza. Wie heeft antwoord op haar vraag?
Andrea Voigt (1968) studeerde Deense taal- en letterkunde in Amsterdam, en heeft daar nu haar eigen vertaal- en redactiebureau. Ze publiceerde bij De Geus de dichtbundels De tempel van Saturnus (2004) en Serveer de makrelen (2008) en de romans Augustus in Parijs (2007) en Los van de schittering (2010).
In haar poging die feiten waar ze dicht bij wil blijven, te achterhalen stelde ze me een vraag over…
Lees verder...Bart Wallet in de Nederlands-joodse historiografie - "Jewish History & Yiddish Studies"
Spinoza in de Nederlands-joodse historiografie #2 
Zoals een week geleden bleek, ben ik een serie begonnen over “Spinoza in de Nederlands.-joodse historiografie.” En het tweede blog brengt meteen al een anomalie: Bart Wallet. Hij hoort hier eigenlijk om twee redenen niet in thuis. De eerste is: hij is geen joodse historicus maar een protestants-christelijke. Hij is echter, wat toch wel opmerkelijk is, gespecialiseerd in Nederlands-joodse historiografie én als zodanig in de joodse wetenschappelijke wereld geaccepteerd, zoals zo dadelijk zal blijken.
Hij hoort hier om nóg een reden niet thuis, daar hij voor zover ik heb kunnen nagaan, nog niets over Spinoza schreef (ook niet waar dat wel zou hebben gekund; ik kom daar nog op). Toch heb ik een motief om wél een blog aan hem te wijden, namelijk doordat het wel interessant is te merken dat een niet-jood gespecialiseerd is in joodse geschiedschrijving. Ik vermoed dat het voor een christelijke wetenschapper extra moeilijk is om – in die omgeving - over Spinoza te schrijven (als hij dat al zou willen). Vooral niet doordat, zoals nog zal blijken, er door Nederlandse joodse geschiedwetenschappers nauwelijks (en indien wel, nauwelijks in positieve zin) over Spinoza werd en wordt gepubliceerd. Daarop kom ik later, aan het eind van de reeks, uitvoeriger terug.
Spinoza-karikatuur van Gareth J. Southwell
Op 23 augustus 2012 plaatste Gareth J. Southwell, art and illustration, deze fraaie Spinoza-karikatuur die hij maakte voor The Philosophers’ Magazine, 3rd quarter 2012, issue 58, op zijn website.
Ik hoop dat hij ermee akkoord is dat ik hem opneem in de galerij van Spinoza-cartoons.
Spinoza Para Principiantes [Spinoza voor beginners] Argentijns beeldverhaal
Nog niet eerder was ik dit tegengekomen. Vandaag ontdekte ik dit boek van Axel Cherniavsky (tekst) en Enrique Alcatena (illustraties), Spinoza Para Principiantes, een beeldverhaal dat in 2007 werd uitgegeven door Era Naciente SRL [ISBN 978-987-555-0469]. Zie hier. Ze geven een hele reeks filosofen uit, zelfs Slavoj Žižek.
Het begon bij die cover die mij zo intrigeerde dat ik verder ging zoeken. Uit de pagina’s (die Scribd-Spanje laat zien) is duidelijk dat schrijver en illustrator uiterst serieus getracht hebben Spinoza’s ideeën te beschrijven én in beeld te brengen. Ik 'citeer' hieronder enige van die bladzijden. Jammer dat er nog geen Nederlandse uitgever brood in een vertaling heeft gezien.
Lees verder...De Spinozadaglezingen in Paradiso verschenen op YouTube
Jonathan Israel in Paradiso
Van 21 - 24 december 2012 werden door/namens de ASK op YouTube de video's gebracht van de lezingen van de Spinozadag van 25 november 2012 (nog niet op de website ASK gemeld). Ik geef dit hier alleen maar door en haal ze niet op dit blog naar binnen. In eerdere blogs heb ik er genoeg aandacht aan gegeven.
Zie ze hier alle drie bij elkaar: de lezingen van Eberhard van der Laan (burgemeester van Amsterdam), Jonathan Israel en Arnon Grunberg.
Arnon Grunberg in Paradiso
Zie wie op de Filosofie Scheurkalender 2013 prijkt
De Filosofie Scheurkalender 2013 biedt elke dag een nieuwe wijsheid in de vorm van een pakkend citaat, een smakelijke anekdote of een intrigerende gedachtegang voorzien van een heldere uitleg. De Filosofie Scheurkalender 2013 geeft u uw dagelijkse dosis inzicht en verbeelding. Laat u elke dag verrassen met 365 filosofische ideeën en vermakelijke anekdotes. € 15,95 in de winkel of bij Bol.com, of gratis voor wie een abonnement op Filosofiemagazine neemt.
Maar laat u niet door Spinoza's afbeelding verleiden...
François-Joseph Thonnard (1896–1974) Spinoza ontbeerde "de weldoende banden van het dogma"
“Zodra er dan ook een meer onafhankelijke geest zal opstaan, die zich niet weerhouden voelt door de weldoende banden van het dogma, zal de dwaling in het volle daglicht treden: dit zal het werk zijn van Spinoza.”
[F.J. Thonnard in Geschiedenis van de wijsbegeerte, 1947]
“De Fransman F.J. Thonnard weet in zijn lijvige overzicht van 1100 pagina’s wel raad met Spinoza. Thonnard gruwt van het pantheïsme dat bij de Nederlander tot volle wasdom komt. Malebranche kan hij het geflirt met het pantheïsme nog net vergeven, omdat deze het katholicisme handhaaft, maar Spinoza komt met zijn ongelukkige verstand en zijn leer die ‘aaneenhangt van contradictorische stellingen’ tot een onzalige en hoogmoedige dwaling.”
Dit schreef Stephan Wetzels op 24 dec. 2012. Die dag bracht hij de laatste van “12 kruimels van mijn hand” die hij schreef voor de filosofiekalender van het filosofiemagazine voor 2012 op zijn blog. Daarin bracht hij deze ‘hommage’ aan F.J. Thonnard.Het drong niet meteen tot mij door, maar ineens herinnerde ik mij:
Lees verder...Petrus Johannes Arendzen (1846 – 1932) maakte in 1883 ets van Spinoza
Al lang had ik zijn bekende Spinozaportret in de galerij van afbeeldingen, maar geen eigen blog aan hem kunnen wijden, door gebrek aan gegevens. Deze Eerste Kerstdag zie ik als een mooie gelegenheid om aandacht te geven aan het Spinoza-portret dat deze goed katholieke kunstenaar etste. Vandaag en morgen is het museum Het Spinozahuis geopend! Het Spinozabeeld in de tuin van het Spinozahuis is door O. Wenckebach naar dit portret gemaakt.
Behalve de volgende gegevens, kon ik lange tijd niets over Petrus Arendzen vinden:
Petrus Johannes Arendzen was etser, tekenaar, reproductiegraficus en schilder van portretten vooral. Hij was geboren in Amsterdam op 23 oktober 1846 en overleed te Hampstead vóór 16 december 1932 (volgens Scheen). Hij was leerling van Johann Wilhelm Kaiser (I) en Jean François Portaels in Brussel, en (volgens Waller) ook leerling van zijn schoonvader Th. Stracké. In 1887 vertrok hij naar Engeland.
Gegevens op de Rkd, terwijl de website van het Rijksmuseum een grote hoeveelheid van zijn werken laat zien. Maar biografische informatie was niet te vinden. Tot ik onlangs op de website stuitte van een achterkleinzoon van deze Arendzen die heel wat familieinformatie en illustraties biedt. Zijn portretje heb ik van daar.
Lees verder...
Spinoza in de Nederlands-joodse historiografie #1 - Algemene introductie
Nadat ik afgelopen zomer een uitgebreide reeks had over Spinoza in de joodse historiografie [cf overzicht en aanvullend], was ik van plan daarop aansluitend ook een dergelijke reeks te maken over Spinoza in de Nederlands-joodse historiografie. Het speuren naar informatie daarover heeft me wat méér tijd gekost, dan ik aanvankelijk had gedacht. Ik ben er trouwens nóg mee bezig en bedrijf hiermee, voor zover ik kan overzien, enig pionierswerk, want ik ben bij mijn ‘research’ geen publicatie tegengekomen die voor mij al het meeste werk had gedaan en waar ik zo bij kon aansluiten.
Zo’n boek of artikel is niet te vinden; bijvoorbeeld niet in Hanna Blok, Bart Wallet (Red.). Bibliografie over het jodendom en Israël voor het Nederlandse taalgebied: 1992-2006 [Peeters Publishers, Leuven, 2007 - books.google], waarin overigens (vele) boeken over Spinoza die in deze periode verschenen zijn, werden opgenomen. Dat gaf alvast duidelijk het signaal af: Spinoza hoort erbij als het over jodendom gaat!
Lees verder...Wanneer is de bewering waar dat artikelen vrij gedownload kunnen worden?
Op de laatste ochtend van de VHS-zomercursus in 2010 in het Woodbrookershuis te Barchem (zoals de naam toen nog luidde), kregen we een college van (toen nog) hoofddocent filosofie aan de Faculteit Letteren & Wijsbegeerte van de Universiteit van Antwerpen, dr. Willem Lemmens. Het ging over Spinoza en David Hume. Voor de verschillen die hij tussen hen zag verwijs ik naar mijn blog erover. Vervolgens besteedde hij vooral aandacht aan Spinoza’s passieleer. Hij zegde ons een artikel van zijn hand toe over Spinoza en Hume. Ik weet dat zo zeker, daar ik degene was die daarom vroeg. We zouden het via de VHS ontvangen, maar het kwam niet, ook niet nadat ik later de leiding van de cursus nog eens op die toezegging wees.
Vandaag, tweeënhalf jaar later, lees ik op de website van Spinoza in Vlaanderen dat hij gepromoveerd is tot professor:
“Professor Willem Lemmens doceert aan de Universiteit Antwerpen. Hier vindt men zijn persoonlijke pagina bij de UA, met onder meer zijn academische bibliografie. Enkele artikels van hem kan men hier vinden. Ze handelen over Spinoza en over Hume en kunnen vrij gedownload worden.”
De tweede link brengt je naar een pagina op academia.edu, waarop je als je een artikel aanklikt, het op je beeldscherm kunt lezen, maar niet kunt downloaden; daarvoor heb je een inlogcode nodig. Als ik de downloadbutton aanklik, krijg ik een donkere waas over de pagina. Eénmaal werd mij om een Facebookcode gevraagd, maar ik doe niet aan Facebook.Ik beschouw dat niet als vrij downloaden. Kortom, na tweeënhalf jaar, kan ik nog steeds niet bij die artikelen!
Peter de Graeve, Gilles Deleuze en Spinoza
Bezoeker van dit weblog Jan Snel gaf mij de tip: “Heb je het boek van de Graeve al eens bekeken? Met ook veel Spinoza.” Ik neem aan dat hij dat deed n.a.v. het recente blog over Simon Duffy over wiens boek The Logic of Expression (2006) Caroline Williams schreef: “For a careful comparison of his [Pierre Macherey’s] and Deleuze's interpretation of Spinoza, readers may find Duffy (2006) helpful.” Of misschien n.a.v. het blog over de conferentie mei volgend jaar over Deleuze und Spinoza. Hoe het ook zij...... gezien de dingen waarmee ik bezig ben, vrees ik dat ik niet snel zal toekomen aan het gehoor geven aan deze tip en daarom volsta ik met deze hier door te geven. Misschien hebben anderen er iets aan. Het gaat om:
Peter de Graeve, Gilles Deleuze en het materialisme. Klement ☼ Pelckmans, 2012
Ger Groot zei in een bespreking in NRC Handelsblad van de vertaling van Gilles Deleuze’s Verschil en Herhaling ook e.e.a. over dit boek van De Graeve:
Lees verder...
Groot standaardwerk over Nicolaus Steno op komst
Als ik de uitgever goed begrijp komt er straks in januari een boek uit over Nicolaus Steno dat alle eerdere boeken over hem, o.a. het Italiaanse boek uit 2002 (zie dit blog), zal verslaan.
Zullen we uit dit boek meer te weten komen over hoe hij het manuscript van Spinoza's Ethica Tschirnhaus uit handen wist te troggelen en 't de Inquisitie in handen speelde? Ik denk het niet. Misschien wordt die hele affaire er niet in aan de orde gesteld. Maar z'n ontmoetingen met Spinoza in Leiden, worden wel in het vooruitzicht gesteld. Het ziet er naar uit dat dit voor jaren hét standaardwerk zal zijn.
Kardel, Troels; Maquet, Paul (Eds.), Nicolaus Steno. Biography and Original Papers of a 17th Century Scientist. Springer, 2013, XXXVIII, 739 p. 140 illus., 22 in color - ISBN 978-3-642-25078-1 [€105,95 - als ebook €99,99]
First publication of the complete set of original scientific papers on anatomy and geology, including full translation and rich footnotes. The book includes the full set of Steno's anatomical and geological scientific papers in original language. The editors thoroughly translated the original Latin text to English, and included numerous footnotes on the background of this bibliographic and scientific treasure from the 17th century.
TOC
Preface.- Part I Biography.- Childhood and youth in Copenhagen.- Years of discovery in Holland.- In Paris and France.- The first year in Italy.- Researcher and Convert in Italy.- The Geological Dissertation.- The great travel.- Under Cosimo III in Florence.- Two years in Copenhagen.- Educator and Priest in Florence.- Part II Scientific Papers.- Anatomical Papers.- Geological Papers.
Aanvulling: blog van 10-03-2016: "Nieuw boek over Nicolaus Steno op komst o.a. over zijn contacten met Spinoza, Swammerdam e.a."
Het joodse keppeltje (kippah)
Moet ik iets vinden van het joodse keppeltje, de kippah? Of vergelijkbare uiterlijke tekenen waarmee iemand wil laten zien dat hij jood is? Nee, dat hoef ik uiteraard niet. Maar ik wil wel iets zeggen over het - vanuit onkunde - foute of misleidende gebruik van de naam van Spinoza in dezen.
In Amsterdam, the shelter of Spanish Jews who fled from Inquisition, the twenty-five Lester M. Wolff van Ravenswade described the difficulties faced by Jews living in an open letter to the newspaper NRC Handelsblad: "I cannot go to public events dressed as a Jew, let alone go out on Saturday night. Which party do I have to vote for in order to live safely with the kippah on my head?".”
Dit grijpt terug op een ingezonden brief in de NRC van twee jaar geleden over: “Niet gaan stappen met keppeltje op.” [Ik citeer ’t berichtje erover hierna].
Lees verder...Simon Duffy – om in de gaten te houden
Dit blog is bedoeld als een signalement (en vooral als een soort geheugenplek voor mezelf om me te helpen herinneren dat ik hiermee ooit nog eens meer hoop mee bezig te kunnen gaan..., hoewel ik méér interessants tegenkom dan ik kan verwerken, maar wie overkomt dat niet).
University of Sydney in Australië, schreef The Logic of Expression: Quality, Quantity, and Intensity in Spinoza, Hegel and Deleuze [Ashgate Publishing, 2006 – 9780754656180 – [hier] IntroductionPDF], waarvan ik flinke gedeelten via books.google geboeid gelezen heb en waarin hij op glasheldere wijze uitleg geeft over de nogal verwrongen wijze waarop Hegel Spinoza naar zijn hand zette, hoe Macherey op zijn beurt daarmee weer aan de haal ging en vervolgens Gilles Deleuze na kritiek daar weer op zíjn eigen herschikking van Spinoza’s concepten pleegde. Duffy is in staat die moeilijke auteurs helder neer te zetten. Het is alsof in zijn handen hun concepten ineens meer body krijgen. Ik kon volledig instemmen met wat Caroline Williams in haar bespreking van Pierre Macherey, Hegel or Spinoza, (vertaald door Susan M. Ruddick) op NDPR schreef: “For a careful comparison of his [Pierre Macherey’s] and Deleuze's interpretation of Spinoza, readers may find Duffy (2006) helpful.” Lees verder...
Daar staat "Spinoza Now" - zomaar te plukken
Ik móet de bezoeker van dit blog toch even vertellen dat het boek van Dimitris Vardoulakis (Ed.) Spinoza Now. Univ Of Minnesota Press, 2011 [zie dit blog] als PDF op internet te downloaden staat.
Men kan het zomaar op z'n pc krijgen vanaf een site die zich verder niet laat traceren. Of dit wel legaal is weet ik niet, maar kan ik mij niet voorstellen. Zomaar ineens trof ik het bij mijn speuren naar Spinoza tussen de google-hits aan. De link erheen geef ik niet, maar als ik deze informatie doorgeef, maak ik mij dan ook schuldig aan piraterij? U ziet maar wat u ermee doet of wat u ervan denkt - die url staat daar en schreeuwt uit: pluk Spinoza Now!
Eens een ander 'public domain clip art image' van Benedictus de Spinoza
ClipArt ETC is een onderdeel van de Educational Technology Clearinghouse en wordt geproduceerd door het Florida Center for Instructional Technology, College of Education, University of South Florida. Zij bieden een gigantische hoeveelheid afbeeldingen die gebruikt kunnen worden in het onderwijs. Daaronder deze afbeelding van Spinoza. Die hebben ze genomen uit het boek: B. P. Holst The Teachers' and Pupils' Cyclopaedia (Kansas City: The Bufton Book Company, 1909). Uiteraard haal ik hem naar dit blog. Als u 'm in 2,3 MB TIFF-formaat wilt hebben kunt hem uit de galerij "Famous People: S" downloaden.
De Caraïben hebben uiteraard ook recht op hun Spinoza
Voor mensen in de Caraïben is er nu een eigen inleiding in Spinoza:
Roland Davidas, Que peut le corps des Antillais? Prosopopée de Spinoza à propos du devenir actif des Antillais. Éditions Gawoulé, Fort-de-France • 2012 • ISBN 978-2-9526158-1-5 • 128 p. • 18 €. [bv hier]
Zie hier een korte bespreking.
Colerus’ Levensbeschrijving van Spinoza nu als tekst
Op 23 februari 2011 kon ik met behulp van Arno van Zuylen Colerus’ Levensbeschrijving van Spinoza op internet aanbieden in de vorm van scans van de uitgave die Martinus Nijhoff uit ’s Gravenhage in 1880 op de markt bracht. Ik gaf het blog de titel: “Na 130 jaar 'Leven van Spinosa' door J. Colerus weer beschikbaar.” Later ontdekte ik dat die uitgave nog eens in 1910 is herdrukt.
Toch was ik maar half tevreden en ik besloot het werk te doen om met behulp van een OCR-programma de scans om te zetten in tekst, waarna je nog veel werk eraan hebt om de resulterende tekst te corrigeren. Vandaag heb ik die klus afgerond en kan ik het resultaat op internet brengen [zie PDF hier]. Ik heb de letter wat groter gemaakt, zodat als u het PDF met twee pagina’s per liggend A4-tje afdrukt er een handzaam boekje van te maken is.Mijn waardering voor die evangelisch-lutherse predikant Colerus, die niets van Spinoza’s gedachtegoed moest hebben, maar die zo objectief mogelijk diens leven wilde beschrijven, is nog weer groter geworden. Maar ook voor Spinoza’s hospes Hendrik van der Spyck, die zo lang, minstens twintig of vijfentwintig jaren, de documentjes van de afwikkeling van begrafenis en nalatenschap moet hebben bewaard, zodat Colerus ze in zijn biografie kon opnemen.
Johannes [Nicolaüs] Colerus, oorspr. Köhler (1647 – 1707)
Het is al Koerbagh dat de kerstklok slaat
Nog maar kort geleden, 26 oktober 2012, kon ik berichten dat voor de Koninklijke Bibliotheek twee boeken van Adriaen Koerbagh gedigitaliseerd waren en vanuit Nederland gratis in te zien zijn op Early European Books [zie dat blog] Vanavond stuurde Wim Klever mij een stukje van Ewoud Sanders toe dat vandaag op de achterzijde van NRC Handelsblad staat, dat nog eens kort het belang van Adriaen Koerbagh schetst, maar waarvan het doel vooral is erop te wijzen dat sinds ‘sinterklaas’ verjaardag’ deze boeken ook kunnen worden ingezien bij de DBNL – niet als scans, maar als tekst!!!
Adriaen Koerbagh, ´t Nieuw Woordenboek der Regten (1664) – DBNL
Adriaen Koerbagh, Een bloemhof van allerley lieflijkheyd sonder verdriet geplant door Vreederijk Waarmond (1668) - DBNLJammer dat “Een Ligt schijnende in duystere Plaatsen” hier nog niet bij zit. Daar wijdt Sanders geen woord aan. Wel wijst hij nog op het aangekondigde boek van Bart Leeuwenburgh, Het noodlot van een ketter. Adriaan Koerbagh (1633-1669). Uitgeverij Vantilt, Nijmegen, januari 2013 [zie dit blog]
En uiteraard verwijst hij ook nog eens naar de door hem gemaakte samenvatting, waarop ik al eens eerder in een blog had gewezen:
Ewoud Sanders, Woorden van de duivel. Een bloemlezing uit het enige verboden Nederlandse woordenboek. de Bijenkorf, 1993 [PDF]
August W. Messer (1867 – 1937) "Descartes und Spinoza" op CD
Eigenlijk is de vraag of deze Duits filosoof zo nodig in dit blog thuis hoort. De aanleiding is een lichte verbazing over een CD, waarover zodadelijk.
Messer studeerde vanaf 1885 klassieke filosogie, geschiedenis en germanistiek aan de universiteiten van Gießen, Straßburg en Heidelberg, promoveerde in 1893 met een dissertatie over Hobbes, waarna hij leraar werd in o.a. Gießen, schreef in 1899 zijn Habiltationsschrift en werd in 1904 buitengewoon hoogleraar aan de universiteit van Gießen. Vanwege de modernismestrijd trad hij in 1905 uit de katholieke kerk. In1908 ontving hij een leeropdracht in psychologie en experimentele pedagogiek, waarna hij in 1910 gewoon hoogleraar filosofie en pedagogiek werd. Hij was actief in de Freideutsche Jugendbewegung en keerde zich tegen elke politieke radicalisering, m.n. tegen de revolutie van 1918/19. Tijdens de Weimar Republik engageerde hij zich in de volwassenvorming en de volkshogescholen. In 1932 riep hij Hitler schriftelijk op af te zien van zijn kandidatuur als Reichspräsident om een ‘sittliche Erneuerung Deutschlands’ mogelijk te maken. Uiteraard werd hij na de machtsgreep van de nationaalsocialisten in 1933 uit staatsdienst ontslagen. Hij schreef diverse werken, zoals
Das Verhältnis von Sittengesetz und Staatsgesetz bei Thomas Hobbes (dissertatie 1893)
Kritische Untersuchungen über denken, sprechen, und Sprachunterricht (1900)
Empfindung und Denken (1908),
Erläuterungen zu Nietzsches Zarathustra (1922)
Einführung in die Psychologie and die psychologischen Richtungen der Gegenwart. Felix Meiner Verlag, Leipzig, 1927.
Geschichte der Philosophie vom Beginn der Neuzeit bis zur Aufklärungszeit. 6. u. 7., verb. Aufl., Leipzig: Quelle & Meyer, 1923. - 130 pp.
[Een aantal werken van Messer staan gedigitaliseerd op archive.org]
Lees verder...Gebrandschilderde Spinoza
Onlangs ontdekte ik [hier] dit fraaie glaskunstwerk dat glazenier of glasvormgever Rianne Willemsen in 2011 maakte. Zij gaf mij graag toestemming deze afbeelding op te nemen in de verzameling van kunstzinnige Spinoza-verbeeldingen. Het is een prototype voor een groter model en ze is van plan het uiteindelijke werk spoedig te maken. Het prototype is 20cm hoog, het uiteindelijke werk zal ongeveer 2x zo groot worden. Zij ging, zoals duidelijk te herkennen is, uit van het portret van Spinoza op het 1000 gulden biljet. Het prototype bestaat uit 3 gebrandschilderde blanke glasplaatjes, op elke glasplaat is een verschillend deel van het portret gebrandschilderd. Na het inbranden van de brandschilder-pigmenten op 560 graden Celsius heeft ze de plaatjes op een kleine afstand van elkaar in een houten standaard geplaatst, waardoor er een mooi diepte effect ontstaat.
Hegel e Spinoza
Al meermalen heb ik in dit blog boeken gesignaleerd die over Hegel 
en Spinoza gaan – men kan er maar geen genoeg van krijgen. Precies een jaar geleden verscheen
Op de cover zijn Spinoza en Hegel wel erg close met elkaar afgebeeld.
Het boek werd gelanceerd tijdens een bijeenkomst op 15 december 2011. En daarna was er op 26 maart een Presentazione del libro di Biagio De Giovanni, én op 27 maart nóg eens en op 31 mei 2012 gingen “Biagio de Giovanni e Filippo Mignini discutono su Spinoza e Hegel in un dialogo sul moderno.” [Zie ook hier]
En van al die activiteiten vind je niets op Foglio Spinoziano. Er is in Italië dus veel méér over Spinoza te doen, dan uit die site blijkt.
Jonathan Israel’s "Radical Enlightenment" - een herhalingsoefening
Van de week verscheen op de website Moral Liberal een (late) bespreking van Jonathan Israel’s Radical Enlightenment - een fraaie samenvatting van hoofdlijnen met slechts weinig kritiek. Het is, voor degenen die dat boek jarengeleden gelezen hebben, te zien als een mooie herhalings-oefening over waar dat boek ook alweer over gaat.
Bankston begint met een fraaie korte samenvatting van de overgang in het denken naar de naturalistische en seculiere moderniteit en eindigt met “Jonathan Israel has convincingly maintained that Spinoza was actually at the center of those[intellectual] networks, not only in the area around the Netherlands, but throughout Europe.”
Hij vergat te melden dat het 't eerste deel van een trilogie betrof die inmiddels geheel verschenen is.
Wat betekenden de Nederlanden voor Spinoza en omgekeerd, wat Spinoza voor de Nederlanden?
Wie in deze vragen geïnteresseerd is, kan antwoord krijgen van Van Bunge. Een jaar geleden had ik een blog over het feit dat prof. Wiep van Bunge aan de Osaka University in Japan zijn college “Spinoza en de collegianten” bracht. Zojuist ontdek ik dat op 2 oktober 2012 door de Erasmus Universiteit twee colleges van Van Bunge, die verschenen zijn in het tijdschrift Philosophia Osaka, op internet zijn geplaatst:
Bunge, L. van, “Spinoza and the Netherlands”. In: Philosophia Osaka, volume 7 pp 1-12.Note: Moving to my topic of Spinoza and the Netherlands, two separate questions present themselves: what did the Netherlands mean to Spinoza, and reversely, what did Spinoza mean to the Netherlands? [PDF]
Bunge, L. van, “Spinoza and the Collegiants”. In: Philosophia Osaka, volume 7 pp 13-19.
Note: Since the publication of Meinsma’s Spinoza en zijn kring it is considered a fact that Spinoza was friends with Collegiants such as Simon Joosten de Vries, Pieter Balling and Jarig Jelles. Fokke Akkerman and Piet Steenbakkers have subsequently shown how important Balling and Jelles were as editors and translators of Spinoza’s work, and that they helped him where they could, especially after he had been expelled. [PDF]
Hardt og Negri genopstår [Hardt en Negri herrezen]
Voor wie hun Deens willen ophalen (of hun Negri resp. hun Hardt), is hier een mooie kans: gisteren verscheen dit boek:
Pil Christensen, Peter Nielsen og Lars Poulsen: Magt og modstand. En introduktion til Michael Hardt og Antonio Negris tænkning (Frydenlund, 2012 - zie ook PDF-prospectus).
Ik weet dit uit een signalement van Kåre Blinkenberg, getiteld: Hardt og Negri genopstår [Hardt en Negri herrezen]. (Ik wist niet dat die al overleden waren of als zodanig werden beschouwd)
Spinoza kreeg een hoofdstuk in het boek!"Det samme gælder det ellers interessante afsnit om filosoffen Spinoza, hvor det fx fremhæves at verden er præget af en positiv, kreativ, skabende kraft, og at vi ikke behøver tænke en ydre Gud for at forstå dette. Det lyder jo meget godt, men er det rigtigt?"
[Hetzelfde geldt voor dat andere interessante hoofdstuk over de filosoof Spinoza, waarin bijvoorbeeld wordt benadrukt dat de wereld gekenmerkt wordt door een positieve, creatieve, scheppende kracht, en dat we die niet moeten denken als een externe God om dit te begrijpen. Het klinkt goed, maar is het waar?]
Verder zouden er slechts enkele regels aan Kant en Hegel zijn gewijd.
Neurochirurg Kees Tulleken leest Spinoza
Bijna een maand geleden had ik een blog "Tulleken is een geëngageerd medicus, Spinozist bovendien, wat wil je nog meer." Dat was een uitspraak van een psychiater in reactie op een “Exclusief interview” met Tulleken. Ik schreef: “Ik zou er wel meer over willen horen: betekent ‘liefde voor Spinoza’ ook iets - en zo ja, wat - voor de manier waarop een neurochirurg als Tulleken de samenhang hersenen en bewustzijn ziet?” De laatste zin van dat blog luidde: “Ik hoop nog eens meer over zijn Spinozisme te vernemen.”
Welnu, ik word vandaag al enigszins op mijn wenken bediend. De bijlage ‘De Verdieping’ in Trouw, bevat dikwijls, ik meen op één zaterdag per maand, een interview dat Arjan Visser afneemt en dat de rubriektitel draagt: Tien geboden. De goed bedachte formule is dat Visser een – meestal bekende - Nederlander ondervraagt aan de hand van de Tien Geboden, verwoord in de taal van de diverse christelijke denominaties. Vandaag is de geïnterviewde de emeritus-hoogleraar neurochirurgie Kees Tulleken (1940). En zie, bij het tweede gebod komt hij te spreken over Spinoza. Ik citeer die passage hier:
Lees verder...Job Koelewijn’s Relief mét Spinoza
Sinds 1 december t/m 12 januari 2013 exposeert Job Koelewijn weer in Galerie Fons Welters [Bloemstraat 140, Amsterdam, fonswelters.nl NB van 24 december 2012 - 3 januari 2013 gesloten] van dinsdag t/m zaterdag van 13-18u. Hij heeft sinds 1995 al vaker hier geëxposeerd. Deze expositie is getiteld "Collage / Storyboard".Ik heb hier vaker werk van Job Koelewijn vermeld, daar hij altijd veel Spinoza in zijn kunst verwerkt (zijn naam in het zoekvenster geeft vele hits). Al bijna zeven jaar leest Koelewijn elke dag drie kwartier hardop uit het werk van een schrijver of filosoof en neemt dat op een cassettebandje op. Daaronder zeker Spinoza. Het resultaat exposeert hij in, wat hij noemt, 'Reliefs': een opstelling van witte plankjes aan de muur, waarop het gelezen boek ligt, met daar bovenop alle bandjes met de leesopname in Koelewijns stem.
Bij Fons Welters heeft hij nu zijn tweede Relief geïnstalleerd: veertig boeken, waaronder Michel Foucaults Discipline and Punish (15 bandjes), Nietzsche's Thus spake Zarathustra (11 bandjes), Rem Koolhaas' Delirious New York (9 bandjes) en Naomi Kleins No Logo (19 bandjes), Wim Klevers Ethicom (25 bandjes) en The Cambridge Companion to Spinoza (20 bandjes). [Foto van hier]
Ook projecteert hij foto’s van een aantal filosofen en anderen op de wand. Op de afbeeldingen 3 en 4 van de 11 foto’s die men op de website van Galerie Fons Welters te zien krijgt, is een afbeelding van Spinoza te herkennen, waar een slinger van een uurwerk doorheen loopt. Zou hij er Spinoza’s connectie met Christiaan Huygens mee verbeelden?
Zie interview met Job Koelewijn in Oog, januari 2010 [met veel Spinoza]
Frans interview met Robert Misrahi
Vandaag heeft L'Express in de boekenbijlage een lang interview (overgenomen van France Inter) dat François Busnel had met Robert Misrahi (86): "Nous sommes source de signification et de liberté"
Hij is de auteur van meer dan 30 boeken, waarvan vele over Spinoza, waaronder geliefd en lang verkrijgbaar was: Le Bonheur. Essai sur la joie (Hatier, 1994; Editions Cécile Defaut, 2011). [Zie hier]
Robert Misrahi bij zijn huis te Tournedos-sur-Seine. Foto: Alexandre Isard/Pasco
Gilles Deleuze & Spinoza
Van 24 t/m 26 mei 2013 zal in Lutherstadt Wittenberg, Leucorea een kleine (voor 30 personen toegankelijke) conferentie worden gehouden over: „Gilles Deleuze und Spinoza“ met het thema: „Das Vermögen des Körpers, die Wirklichkeit des Denkens und das Prinzip der Intensität.“ Graag verwijs ik naar deze gebeurtenis, om zo de fraaie inleiding over de hedendaagse interesse in Spinoza via Deleuze hier te kunnen overnemen. Het wordt georganiseerd door de Spinoza-Gesellschaft, het Philosophischen Instituts der Martin-Luther-Universität Halle/Wittenberg en het Département de Philosophie der Université Paris Ouest, Nanterre. Voor verdere gegevens over deze Tagung verwijs ik naar dit PDF op de website van de Spinoza-Gesellschaft of dit DOC op de website van het Spinoza Research Network, waaruit ik hierna de wervingstekst overneem:
Lees verder...
Uitbreiding van de Europese wetenschapsgeschiedenis
De 'Frühneuzeithistoriker' Martin Mulsow biedt in zijn nieuwste boek dat medio oktober bij Suhrkamp uitkwam, Prekäres Wissen - Eine andere Ideengeschichte der Frühen Neuzeit, met een soort breedhoeklens uitzicht op een bredere verzameling van soms vreemde onderzoekers en denkers over de werkelijkheid, waarmee hij allerlei buiten de bood gevallen onderzoekers de wetenschapsgeschiedenis in wil trekken. Hij belicht de precaire kant van de wetenschapsgeschiedenis: de onzekerheid en kwetsbaarheid van bepaalde theorieën en kennisverzamelingen, de reactie op bedreiging en verlies van oude zekerheden, het risico om ketterse denkbeelden te verspreiden e.d. Martin Mulsow draagt materiaal aan uit de ontstaanstijd van de moderne tijd, de periode van de Renaissance tot en met de Verlichting, waarmee hij de tactieken laat zien die intellectuelen bedachten om deze gevaren het hoofd te bieden, hun terughoudendheid, hun angst, maar ook de aanmoedigingen die ze ondervonden. Lees verder...
Georg Büchner’s 'metafysische revolte' (atheïsme) en worsteling met Spinoza - toegepast op Arnon Grunberg
De aanleiding voor dit blog is hetgeen ik schreef in het blog van 29 nov. 2012 over Arnon Grunberg. Daarin sprak ik mijn verbazing erover uit dat een intellectuele schrijver als hij, blijkbaar moeite heeft om Spinoza’s gelijkstelling van werkelijkheid en perfectie te vatten, althans te accepteren, want daarin volstrekt niet mee kan gaan. Ik heb de indruk dat dit komt doordat – hoe vrij-van-transcendentie en hoe atheïstisch iemand zich zelf vindt te zijn – er mogelijk resten in hem aanwezig bleven van een opvoeding resp. omgeving die wél in het bestaan van een transcendentie gelooft (geloofde). Vanuit deze houding kan (morele of esthetische) waarde aan het werkelijke alleen worden toegevoegd van ‘iets daarbuiten’. Ik wil hier deze houding verkennen aan het voorbeeld van Georg Büchner.
Tweemaal eerder had ik een blog over Georg Büchner, eenmaal over Woyzeck [hier] en eenmaal over Dantons Tod [hier]. Aan de hand van het boek van Maurice B. Benn, The Drama of Revolt: A Critical Study of Georg Büchner [Cambridge University Press, 1979] wil ik laten zien hoe Büchner zéér in Spinoza geïnteresseerd was, vér met hem mee ging, eveneens niets van teleologie moest weten, maar als het er op aankwam afstand nam van Spinoza, juist ook vanwege diens gelijkstelling van werkelijkheid en perfectie. Dát ging Büchner te ver en die conclusie kon hij niet mee voltrekken. Als de werkelijkheid die wij ervaren niet perfect is, dan kan ook God niet perfect zijn, is de redenering [Ik citeer zonder verwijzingen, daarvoor verwijs ik naar het boek van Benn].
Lijst van sympathisanten van "Spinoza in Vlaanderen" staat op 70!
Gisteren heeft Karel D’huyvetters als 70e geïnteresseerde Manja Burgers van Antiquariaat Spinoza aan zijn lijst van sympathisanten van Spinoza in Vlaanderen toegevoegd. Ik sta vanaf het begin ook op die lijst, waarvoor Karel actief gegadigden werft. Ik moet eerlijk zeggen dat mij het belang, de functie of het nut van die lijst van sympathisanten ontgaat. Maar nu heeft hij een voordeeltje gevonden. Diegenen die op die lijst staan ontvangen bij bestellingen bij het Antiquariaat Spinoza een korting van 6% (d.w.z. hoeven de btw niet te betalen). Die korting kreeg ik al als vaste klant, maar voortaan zal ook ik verwijzen naar die lijst waarop ook mijn naam prijkt.
Ik zag nog een verandering. Stond tot heden in de lijst van "mijn favorieten" Stan Verdult (=spinoza.blogse.nl) bovenaan, sinds gisteren, terwijl de lijst van rechts naar links op de website verhuisde, staat dit weblog onderaan, hetgeen niet met het alfabet te maken heeft. Het móet uiteraard een oorzaak hebben, want alles heeft een oorzaak - ik zal er niet naar gissen. Sterker nog, ik zal er geen enkel belang aan hechten. We stáán op elkaars lijst met links! Ik gebruik de link op dit blog om dagelijks (vaak meermalen) even op de site van Karel D’huyvetters een blik te werpen op wat daar nieuw verschijnt. Soms verwijs ik naar of gebruik ik iets voor een blog.
Spinoza zou verkeerd geciteerd zijn bij aanvaarding Nobelprijs voor de Vrede - quod non
Gisteren namen de toppen van EU de Nobelprijs voor de vrede in ontvangst. Het Nobelcomité had die prijs toegekend vanwege de rol die de EU heeft gespeeld in het bevorderen van de vrede en de mensenrechten, na de verwoestingen van de Tweede Wereldoorlog.Je moet ervoor bij Duitse media zijn om te lezen hoe José Manuel Barroso, voorzitter van de Europese Commissie, (of eerder de schrijver van zijn toespraakje) een eigen Spinoza-citaat in elkaar knutselde:
"Er beginnt mit einem Zitat des Philosophen Spinoza: "Frieden ist eine Geisteshaltung, eine Neigung zu Güte, Vertrauen, Gerechtigkeit." Die EU strebe eben nicht nur Frieden an, sondern verkörpere auch eine "Vision der Freiheit und Gerechtigkeit". Die EU bringe sogar ein "Streben nach einer kosmopolitischen Ordnung" zum Ausdruck, "in der Vorteile für den einen nicht zwangsläufig zulasten eines anderen gehen, in der Normen dem Schutz universeller Werte dienen." [cf FAZ en Welt]
Voorzitter Europese raad, Herman Van Rompuy, voorzitter van de Europese Commissie, José Manuel Barosso, voorzitter Europees Parlement, Martin Schulz
Lees verder...Tinneke Beeckman's 'Door Spinoza's Lens' verkozen tot 'Liberales-boek van het jaar 2012'
Liberales, een onafhankelijke Belgische denktank binnen de liberale beweging, kiest jaarlijks een 'Liberales-boek van het jaar'.
Dit jaar bestond de jury uit Marnix Verplancke (literair journalist actief voor Knack, De Morgen en Trouw), Sylvain Peeters (voorzitter De Mens Nu) en drie kernleden van Liberales (Dirk Verhofstadt, Lieven Monserez en Andreas Tirez).
Deze jury riep onlangs Door Spinoza's lens van Tinneke Beeckman uit als winnaar. Dit uit een lijst, waarop verder nog prijkten: Het huis van de vrijheid van Rutger Claassen; De vrolijke atheïst van Jean Paul Van Bendegem; Red de vrije markt van Johan Van Overtveldt; Identiteit van Paul Verhaeghe
Op woensdag 19 december 2012 om 20u zal de prijsuitreiking plaats hebben in het Liberaal Archief, Kramersplein 23 te Gent.
[Zie hier voor méér in formatie]
Uit het juryrapport:
Lees verder...'Sub specie aeternitatis' zeggen - 'sub specie temporis' doen
Enfin, nu is het werkstuk af. En ons interesseert uiteraard die titel en we kunnen ons afvragen wat de kunstenares voor ogen stond, of wat het beeld ons zegt en dergelijke meer. Maar mij gaat het om het volgende:
Lees verder...Moissaye Marans (1902 - 1977) maakte Spinoza-beeld
De in Roemenië geboren Amerikaans-joodse beeldhouwer ging in 1924 naar de VS (volgens Wertsman, zie onder, al voor WO I), studeerde aan het Cooper Union Institute, de National Academy of Design en de Pennsylvania Academy of Fine Arts. Hij doceerde aan het Brooklyn College en werkte als WPA-kunstenaar (het Federal Art Project voor visuele kunsten dat van augustus 1935 tot juni 1943 functioneerde). Hij specialiseerde zich vooral in religieuze objecten (uit het Oude en Nieuwe Testament). Hij deed mee aan tentoontslellingen in heel Amerika en won diverse prijzen, maar werd nooit in brede kringen bekend.
Uiteraard komt Spinoza weer voor in de nieuwste van Amos Oz
Wie weet hoeveel Spinoza voorkomt in Amos Oz’s A Perfect Peace [Mariner Books; Reissue edition, 1993] en hoe hij in zijn memoires, A Tale of Love and Darkness (2004), schrijft over de discussies die hij als kind in een joodse arbeiderswijk in Jeruzalem in de 40-iger jaren hoorde o.a. iemand “who called for the Orthodox Jewish ban on Spinoza to be lifted,” zoals Joseph Klausner, Oz’s grootoom, in 1927 bij gelegenheid van de 250e verjaardag van de dood van Spinoza in 1677, de herem had trachten teniet te doen,
en hoe hij in die jeugdherinneringen een schitterende scène met Ben Goerion over Spinoza beschrijft (zie dit blog), die zal niet verbaasd zijn te vernemen dat in zijn nieuwste boek dat hij samen schreef met zijn dochter die historica is, ook Spinoza weer voorkomt.
Amos Oz and Fania Oz-Salzberger, Jews and Words. Yale University Press, nov. 2012, ISBN 9780300156478
Zij vinden dat in Israel te weinig met de Bijbel als belangrijke joodse literatuur wordt gedaan.
Natasha Lehrer in een recensie in The Jewish Chronicle online vandaag: »As they point out, Jewish texts “are our cultural and intellectual gateways to the world”, yet the secular Israeli society in which they live has long distrusted interest in the culture of the Bible as “at best atavistic… at worst triumphalist or nationalist.”For the authors, this is, at the very least, misguided. Citing Spinoza’s “brave denial of biblical authority over metaphysical truth and historical narrative,” they propose a defence of secularism as a form of “intellectual restlessness” and insist that the Hebrew Bible is a work of human creativity that demands critical scholarship.«
Lees verder..."Baruch Spinoza never made it to America, nor did he include it much in his philosophizing"
Van 
Evan Haefeli, docent geschiedenis aan Columbia University, verscheen dit jaar deze studie:
Evan Haefeli, New Netherland and the Dutch Origins of American Religious Liberty. University of Pennsylvania Press, 2012
"The settlers of New Netherland were obligated to uphold religious toleration as a legal right by the Dutch Republic's founding document, the 1579 Union of Utrecht, which stated that "everyone shall remain free in religion and that no one may be persecuted or investigated because of religion." For early American historians this statement, unique in the world at its time, lies at the root of American pluralism.New Netherland and the Dutch Origins of American Religious Liberty offers a new reading of the way tolerance operated in colonial America. Using sources in several languages and looking at laws and ideas as well as their enforcement and resistance, Evan Haefeli shows that, although tolerance as a general principle was respected in the colony, there was a pronounced struggle against it in practice. Crucial to the fate of New Netherland were the changing religious and political dynamics within the English empire. In the end, Haefeli argues, the most crucial factor in laying the groundwork for religious tolerance in colonial America was less what the Dutch did than their loss of the region to the English at a moment when the English were unusually open to religious tolerance. This legacy, often overlooked, turns out to be critical to the history of American religious diversity."
Lees verder...‘Een’ Amsterdamse Spinoza leerstoel is dit jaar bekleed door Janet Powell, een andere door Michael Friedman
Ik noteer dit alleen even voor de geschiedenis… Sinds kort nam ik een Google-alert op Spinoza. Maar ik heb intussen gemerkt dat ik daar weinig aan heb en dat ik het weer kan afzeggen. Zo kwam vannacht het volgende bericht binnen - behoorlijk na datum:
"The Organization Committee of the Spinoza Chair, set up by the Amsterdam University Association on behalf of the Faculty of Medicine of the University of Amsterdam, awards the Spinoza Chair 2012, 4-7 December, to prof. Janet Powell, professor at Imperial College, London.
Janet Powell is a researcher in the field of vascular biology and surgery. Her principal research relates to the cause and management of aortic aneurysms. Her influence on the treatment of aneurysms is enormous. Powell holds a lecture on December 4th, 2012, 16.30 - 17.30 hrs, in the Fonteynzaal.
Hosts: prof. dr. Dink Legemate and prof. dr. Jim Reekers, Departments of Vascular Surgery and Interventional Radiology. [..]" [van hier]
Enfin, de professoren Michael Friedman en Janet T Powell kunnen op hun cv vermelden dat ze 'een' Spinoza Leerstoel in Amsterdam bekleed hebben.
Rikus Koops levert Spinoza–studieservice
Onlangs heeft Rikus Koops, bekend van zijn voortreffelijke hertaling van en toelichting op de Korte Verhandeling, op zijn website in het menu 'publicaties' een tweetal “Spinoza notities” geplaatst, waarin hij telkens a.h.w. een apparaat biedt dat nuttig kan zijn bij de studie van de Ethica. Hij noteert erover op zijn website: “De serie “Spinoza notities” heeft als doel om in relatief korte teksten informatie te bieden die behulpzaam kan zijn bij het begrijpen van het werk van Spinoza. Meestal is dit een uitwerking van een specifiek onderwerp. Vanwege de geringe omvang wordt bij deze notities uitgegaan van enige basiskennis.”
Lees verder...
Als je niet de beloofde lezing over Spinoza krijgt, is er dan geen sprake van oplichting?
Eerder dan zijn tijdens de Spinozadag gehouden lezing op de website van de ASK wordt gepubliceerd, verschijnt een bewerking van de bijdrage van Arnon Grunberg vandaag in NRC Handelsblad. Ja een ‘gerenommeerd auteur’ kan nog een extra slaatje uit zo’n lezing slaan.
Maar wat bewijst dit stuk mijn gelijk om er niet voor naar Amsterdam af te reizen. Ik moet er niet aan denken dat mijn ‘begeerte’ om voor de vijfde maal die Spinozadag mee te maken, of mijn ehh… ‘loyaliteit’ aan de ASK groter waren geweest dan mijn afkeer van Arnon Grunberg! Wat zou ik me dan geërgerd hebben aan de flauwekul die Grunberg de goegemeente daar voorschotelde. Het ging wat over Slavoj Zizek’s zicht op Spinoza en vooral over Freud (niet díens zicht op Spinoza, maar z’n gefantaseerde doodsdrift), maar over Spinoza ging het niet.
Wat moet je nou met: “wij kunnen God benaderen als de oplossing van een wiskundig probleem.” En met het Spinoza in de schoenen schuiven van doodsdrift – lees maar: ”Op dezelfde manier kan de doodsdrift bij Spinoza als een verkeerd opgeloste wiskundige vergelijking worden opgevat.”Hij luisterde erg naar ‘de Lacaniaan Zizek’ en heeft het vooral over het verlangen, het tekort, het ontbreken, het gemis… dát zou bij Spinoza de essentie van mijn mens zijn zijn: “Ik verlang immers iets, ik ben mijn verlangen, en ik verlang altijd naar wat ik mis.” En: “dan kan ik volgens Spinoza mijn eigen bestaan niet meer als iets positiefs zien, alleen nog maar als iets wat moet worden opgeheven.” En zo verzin je je eigen Spinoza. Maar bij Spinoza ontspringt begeerte helemaal niet uit een tekort, maar is het “het wezen van de mens, voor zover het wordt opgevat als door de een of andere inwerking erop bepaald om iets te doen.” (3/DefAff1). Er is bij Spinoza helemaal geen sprake van een tekort, maar van een kunnen: een vermogen om in je bestaan te volharden (dat groter of kleiner worden, sterker of zwakker), maar dat zich niet tegen zichzelf kan keren.
Lees verder...De nieuwe Studia Rosenthaliana is (eindelijk) uit
Graag attendeer ik bezoekers van dit blog op het eindelijk, na lang wachten, weer uitkomen van het tijdschrift Studia Rosenthaliana. Nadat ik ergens tussen een half en een heel jaar geleden las over een artikel van prof. Irene Zwiep, “Pascal in potentia... Isaac da Costa on Spinoza and Pantheism”, dat in jaargang 2010 verschenen zou zijn, heb ik meermalen in de bibliotheek moeten constateren dat het nog altijd niet verschenen maar ‘op komst’ was. Maar sinds een aantal dagen ís het er dan eindelijk. Het is meteen maar ‘gedoopt’ (voor zover je dat van een joods tijdschrift kunt zeggen) in jaargang 42-43 (2010-2011), terwijl het in december 2012 uitkomt. Voor de hele inhoudsopgave verwijs ik naar de website van de uitgever Peeters. Hier haal ik er de volgende drie artikelen uit, waarin ook de naam Spinoza voorkomt: Lees verder...
Zbigniew Herbert (1924 - 1998) is zijn gedicht "een steentje" niet Spinozistisch?
In dezelfde dichtbundel van Zbigniew Herbert (1924 - 1998), uit 1974, door Gerard Rasch in 1990 vertaald als 'Meneer Cogito', en waaruit ik in een blog van 11 september 2008 zijn prachtige gedicht overnam: “Meneer Cogito vertelt over de verzoeking van Spinoza,” staat nóg een gedicht waaruit mij een zuchtje Spinoza tegemoet waait: “Een steentje.”
Je voelt hoe de idea lapidis, de idee van de steen met de materiële steen samenvalt in: “nauwkeurig gevuld met de betekenis van steen.” Met de blogs over de verschillende steen-metaforen bij Spinoza in het achterhoofd (zie onder), ervaar ik hoe in dit gedicht méér Spinozisme verborgen zit dan bij hen die menen met “de steen denkt op z’n steens” Spinoza’s zienswijze over de geest uit te leggen. Toch lijkt met “zijn grenzen bewakend” de eindigheid (het hebben van einden in ruimte en tijd) én de conatus te worden verwoord en is er sprake van waarneming door de steen met “een rustig en heel helder oog”.
Maar goed, geen polemiek hier, maar genieten van dit steengoede steengedicht.
Nou, en óf Spinoza in "De Gouden Eeuw" voorkomt! Zie eens hoe!
Het boek dat de ntr-vpro-tv-serie De Gouden eeuw, die volgende week op dinsdag 11 december van start gaat, begeleidt, is inmiddels verschenen:
Hans Goedkoop & Kees Zandvliet, De Gouden Eeuw. De Republiek, Amsterdam en de wereld. Walburg Pers (Uitgave in samenwerking met NTR en Amsterdam Historisch Museum), dec. 2012, 192 pagina's – ISBN 9789057308802, € 29,95
Daarover ontving ik vanmiddag een e-mail van Rindert Jagersma die ik hieronder in z'n geheel kan overnemen (waarvoor mijn dank). Het geeft een duidelijk beeld van hoe we Spinoza in dat boek aantreffen. Meteen heb ik ook weer iets over onze tijd geleerd. Ik zag hem al, zoals ikzelf soms doe, enige passages ter plekke noteren. Maar nee, zo liet hij me in een tweede mail weten, toen hij toestemming gaf dat ik zijn naam mocht vermelden, hij had met zijn telefoontje wat opnames van de in aanmerking komende pagina's gemaakt, om vervolgens thuis de citaten over te nemen. Zo doet men dat dat dus tegenwoordig (ik heb zo'n telefoontje niet, dus hoor er niet helemaal mee bij...).
Hierna dan de tekst van bezoeker van dit blog, Rindert Jagersma:
Lees verder...Henri Krop’s boek over Spinoza in Nederland komt wat later
Zojuist verneem ik van betrouwbare bron dat Bert Bakker bij navraag heeft laten weten dat de studie van Henri Krop over Spinoza in de Nederlanden (zie blog) niet in januari 2013 maar pas in mei 2013 zal verschijnen en dat de intekenprijs geldt tot drie maanden na verschijnen. Ik was al aan 't vlassen op de komst in januari, maar we moeten dus nog wat meer geduld beoefenen. Vandaag mag de roep weerklinken: "hij komt, hij komt, hij komt die goede..."
Henri Krop: Spinoza. Een paradoxale icoon van Nederland. Bert Bakker, jan. 2013. Intekenprijs €49,95 daarna €59,95. Omslag Tessa van der Waals. Gebonden, ca. 600 blz. ISBN 9789035138711
Spinoza's Concept of Christian Piety: Defense of a Text Correction by Bruder in the TTP (Wim Klever)
In een reactie op het blog over de Bruder-editie van Spinoza's Opera Omnia schreef Wim Klever: “Na een dag zoeken heb ik het artikel teruggevonden, waarin ik Bruder's correctie van de begrijpelijke maar domme Amsterdamse zetduivel verdedigde. Dat was in 2000 in NASS # 9 onder de titel "Spinoza's Concept of Christian Piety: Defense of a Text Correction by Bruder in the TTP" , p. 17-27. Het is te hopen, dat de noodzakelijke aanpassing van de corrupte tekst, via de vele volgers van dit blog, eindelijk ook eens de gewenste aandacht krijgt van editors en vertalers.”
Daarop zond hij mij een afbeelding van de cover van dat blad van de North American Spinoza Society om in dat blog op te nemen. Dat vond ik daar echter niet passen en – wetend dat het om een kwestie gaat die hem hoog zat en zit - stelde ik hem daarom voor dat hij mij scans van dat artikel zou zenden, die ik dan door de “OCR-machine zou halen” en vervolgens (na fatsoeneren van het resultaat) het artikel in een blog op te nemen. Ik ging er vanuit dat het om een tekst van 2 à 3 bladzijden zou gaan – een pleidooi voor een tekstcorrectie, nietwaar. Maar het bleek om veel meer te gaan: om een geheel andere lezing dan die van Matheron en van vele vertalers; en uiteindelijk om de juiste interpretatie van een belangrijk deel van Spinoza’s visie op Christus.
Nieuw Spinoza T-shirt
U weet, ik houd 'alles' bij inzake Spinoza (of toch bijna alles) en geef dat als service door. Welnu, in de loop van de tijd heb ik al aardig wat Spinoza-shirts gesignaleerd, o.a. van Tresnormale, maar dat heeft het Spinoza T-shirt nu vernieuwd. Ik haal hieronder het model voor de man binnen, maar eerst het sjabloon dat er voor ontworpen werd:
Strip "L'Albero di Porfirio" nu ook in het Nederlands!
Op 26 oktober had ik het blog: "Spinoza en de Boom van Porphyrius." Daarin nam ik het eerste plaatje van het nieuwste stripverhaal van de Italiaanse Il Giardino Filosofico over, waarheen ik de link gaf “voor wie Italiaans lezen.” Dat werd ook in Italië gezien...
Een poosje daarna nam de maakster van de strip, Daniele Spina, contact met me op: als ik iemand bereid vond om de Italiaanse ballonteksten te vertalen, zou ze de strip voor Nederlandse lezers aanpassen. Meteen kwam mij Manon Schotman in gedachten, van wie ik mij uit ‘t blog dat ik drie jaar geleden over haar maakte, herinnerde dat ze behalve filosofie (Spinoza) ook Italiaans leerde. Ze was daartoe meteen bereid. En zie hieronder het resultaat. Als u op de plaatjes klikt, komt u terecht op de grotere afbeeldingen op de site van Daniele Spina (waar u ook via deze link rechtstreeks heen kunt gaan).Langs deze weg zeg ik graag dank aan Manon Schotman en Daniele Spina voor de e-mail-samenwerking met deze blogger.
Lees verder...Renate Gertrud Fuks-Mansfeld (30 dec. 1930 – 27 nov. 2012) In Memoriam
Een week geleden is in Amsterdam overleden de historica Rena Fuks-Mansfeld. Overeenkomstig haar wens is de crematieplechtigheid in besloten kring gehouden.
In 1961 trad zij in het huwelijk met de weduwnaar en uit Polen afkomstige jood Leo (Lajb,Leib) Fuks die op 12 juli 1990 overleed. [In 1995 verzorgde zij de Bibliography of the writings of Dr. Leo Fuks]
Zij was universitair docent Joodse Geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam. Vanaf 1978 doceerde ze er Jiddisj. In 1889 werd zij bijzonder hoogleraar Geschiedenis en Cultuur van het moderne Jodendom bij dezelfde universiteit (vanwege het Genootschap Joodse Studieën).
Van haar Leidse dissertatie verscheen bij uitgeverij Verloren in 1989 een handelsuitgave: De sefardim in Amsterdam tot 1795. Aspecten van de ontwikkeling van een joodse minderheid in een Hollandse stad. Het ging daarin dus over Spinoza’s omgeving.
Lees verder...
Steven B. Smith hield Spinoza buiten cursusboek politieke filosofie
Een nog grotere teleurstelling dan te bemerken dat Pierre Rosanvallon volstrekt niets met Spinoza kan aanvangen [cf vorig blog], is het te zien dat Steven B. Smith Spinoza volstrekt buiten zijn boek Political Philosophy hield, dat gebaseerd is op de inleidingscursus politieke filosofie die hij jarenlang op Yale University heeft gegeven. Het boek verscheen 29 oktober van dit jaar.
Steven B. Smith, Political Philosophy. Yale University Press, 2012 ISBN 9780300181807
De uitgever: “Who ought to govern? Why should I obey the law? How should conflict be controlled? What is the proper education for a citizen and a statesman? These questions probe some of the deepest and most enduring problems that every society confronts, regardless of time and place. Today we ask the same crucial questions about law, authority, justice, and freedom that Plato, Aristotle, Machiavelli, Hobbes, Locke, Rousseau, and Tocqueville faced in previous centuries.”
In dat rijtje geen Spinoza. Die is niet per ongeluk vergeten, want in de inleiding is er geen hoofdstuk gewijd aan Spinoza [cf PDF]. Bij Amazon is te zien dat een paar maal Spinoza's naam wordt gemeld, maar dat stelt niks voor.
In mijn blog van 6 december 2011 n.a.v. het nieuws dat dit boek zou komen, schreef ik: “Ik ben benieuwd hoeveel van Spinoza’s politieke theorie in deze inleiding zal blijken verwerkt te zijn. Dat mag je verwachten gezien zijn boeken Spinoza: Liberalism and the Jewish Identity (1997), Spinoza’s Book of Life: Freedom and Redemption in the Ethics (2003) en Reading Leo Strauss (2006). Het zou uiteraard van groot belang zijn dat een inleiding politieke filosofie beschikbaar komt waarin behoorlijk aandacht wordt gegeven aan die van Spinoza. Zo ruim is dat soort overzichten volgens mij nog niet gezaaid. “Hoe naïef kun je zijn…., inderdaad. Ik had het kunnen weten als ik de video's van zijn Yale Cursus alle 24 had beluisterd.
Voor Pierre Rosanvallon is Spinoza zo passé…
Het boekje van Pierre Rosanvallon, Democratie en tegendemocratie, dat bij gelegenheid van de Spinozaprijsuitreiking door uitgeverij Boom werd uitgegeven en waarin onder meer de tekst van Rosanvallon’s lezing bij die gelegenheid op 23 november 2012 is opgenomen, heb ik doorgekeken. Geen greintje Spinoza in te bespeuren!
In het blog van 22 februari 2012 n.a.v. de bekendmaking van de laureaat, schreef ik er benieuwd naar te zijn “of Rosanvallon in zijn politieke werken, waarin hij de grondslagen van het democratisch burgerschap behandelt, ook Spinoza´s politieke filosofie betrekt - maar dat is geen criterium voor de Spinozalens.” Waarop Wim Klever in een reactie veronderstelde: “Het zal ook wel de bedoeling zijn geweest van de schenkers van de Spinozalens om hem daartoe uit te lokken.”
Hoe naïef kun je zijn. Je kan de Spinozalens blijkbaar in ontvangst nemen zonder naar Spinoza te verwijzen. En je kunt theorieën over de democratie ontwikkelen zonder ooit eens naar Spinoza te hebben omgezien. Ook Maarten Meesters van wie een interview met Rosanvallon in het boekje staat, heeft geen enkele vraag in die richting.Spinoza? Is om volkomen te negeren – zo passé…
Benedicti de Spinoza: Opera Quotquot Reperta Sunt
Toen er geld overbleef van de in 1877 gestarte internationale inzamelingsactie voor het op te richten en in 1880 in Den Haag onthulde beeld van Spinoza, kon initiatiefnemer Johannes van Vloten (1818-1883, cf blog), samen met Jan Pieter Nicolaas Land (1834-1897, cf blog), een nóg waardevoller monument voor Spinoza oprichten door een nieuwe uitgave van zijn verzamelde werken te verzorgen. P. B. M. Blaas, die het graag over 'monumentalisering' heeft, schreef: “Door het uitgeven van iemands opera omnia krijgt een historisch personage iets van een 'monument', wordt ook in dit opzicht het verleden tot voltooid verleden tijd." [in: P. B. M. Blaas, Geschiedenis en nostalgie: de historiografie van een kleine natie met een groot verleden. Uitgeverij Verloren, 2000, p. 51 - hier]. Het is een wat sombere zienswijze; je kunt uiteraard ook zeggen dat de teksten van een historisch figuur zo voor de nieuwe tijd toegankelijk worden gemaakt.In het Algemeen Handelsblad kon dan ook op 13 maart 1882 het volgende korte berichtje verschijnen:
“Bij Martinus Nijhoff is thans ter perse de lste aflevering „van het middel-Nederlandsch woordenboek van dr. E. Verwijs en prof. J. Verdam, bewerkt door den laatste. Bij denzelfde verlaat dezer dagen de pers het le deel van de “Opera quotquot reperta sunt” van Spinoza, critische uitgave van dr. J. van Vloten en prof. J. P. N. Land. (Spect.)” [KB krantenarchief]
Lees verder...Een politiek-filosofische dromer in beeld
Had ik net in het vorige blog mijn stukje huisvlijt - een hommage aan een ongenoemde Spinozafan - gebracht, ontdekte ik dat Nicolás Alberto González Varela uit Las Cabezas de San Juan, Sevilla, España (over wie ik eerder een blog had) of iemand anders van Rebelión huisvlijtig is bezig geweest om deze illustratie te maken bij Varela's vijfde artikel alweer over een politiek-filosofische droom van Spinoza: “Cierto negro brasileño leproso”: un sueño político-filosófico de Spinoza (V), dat vandaag op Rebelión werd geplaatst.
Wilhelm Bolin (1835 - 1924) Finse filosoof schreef Spinoza-monografie
Dit vind ik wel een fraaie ontdekking. Deze Finse filosoof was mij niet bekend, maar speurend naar Spinozana kwam ik vandaag zijn naam tegen en bij verder zoeken blijkt hij een vriend van Ludwig Feuerbach geweest te zijn, wiens verzamelde werken hij ook heeft uitgegeven, samen met Friedrich Jodl. In 1865 werd hij hoofdocent in de filosofie aan de universiteit van Helsinki en, nadat hij in 1868 zijn ‘Habilitationsschrift’ Undersökning af läran om viljans frihet had geschreven, werd hij in 1870 buitengewoon hoogleraar. Hij dacht in de lijn van het filosofische materialisme en positivisme. Zeer lang, van 1873 tot 1912 werkte hij als bibliothecaris van de universiteit. Nadat hij in 1891 een monografie over Ludwig Feuerbach had uitgebracht, kwam van zijn hand in 1894 een monografie over Spinoza:
Wilhelm Bolin, Spinoza; ein Kultur- und Lebensbild. Berlin, E[rnst]. Hofmann (Geisteshelden, Band 9), 1894, 175 pp.
Dit moet een bijzonder waardevol werk geweest zijn, want Carl Gebhardt vond het kennelijk de moeite waard er in 1927 een nieuw geredigeerde editie van uit te geven onder een gewijzigde titel:Wilhelm Bolin, Spinoza. Zeit, Leben, Werk - neu bearb. von Carl Gebhardt. Darmstadt, 1927. - VIII, 203 pp.
Fritz Mauthner [in zijn Spinoza: Ein Umriss seines Lebens und Wirkens uit 1921] over Wilhelm Bolin's Spinoza:
Henry St John, 1st Viscount Bolingbroke (1678 - 1751) vergeleek volgens Gfrörer Spinoza met een nar!
In het vervolg op het blog over Gfrörer dit blog over Bolingbroke, de vrijdenker die Gfrörer in zijn Geschichte des achtzehnten Jahrhunderts behandelt. 
Bolingbroke, een Engelse politicus en politiek filosoof, republikeins denker, leider van de Tories, ondersteunde hoewel hij antireligieus was en niets moest hebben van theologie, toch de Kerk van Engeland in politieke zin. Hij steunde de (eerste) Jacobitische opstand van 1715 die de nieuwe koning George I wilde onttronen, waarna hij naar Frankrijk moest vluchten om er in ballingschap te leven. Hij raakte er bevriend met Montesquieu, die hij al in Engeland had leren kennen en kwam ook in contact met Voltaire. In 1723 mocht hij weer terugkeren naar Engeland.
Lees verder...August Friedrich Gfrörer (1803 – 1861) Benedicti de Spinoza Opera Philosophica Omnia
Nu ik blogs over Paulus (hier) en Bruder (hier) bracht en van plan ben er een te brengen over Van Vloten & Land, die allen een editie van Spinoza’s verzamelde werken brachten, moet ik tussendoor ook even aandacht besteden aan deze Gfrörer, die ook zo’n uitgave verzorgde, hoewel die minder gewaardeerd werd, waardoor je er ook minder over hoort.
Gfrörer studeerde evangelische theologie in Tübingen en werd in 1829 stadsarchivaris in Stuttgart. In 1845 werd hij gekozen tot corresponderend lid van de Beierse Akademie van wetenschappen. In 1846 werd hij gewoon hoogleraar geschiedenis aan de universiteit van Freiburg. Van 20 mei 1848 tot 30 mei 1849 had hij als afgevaardigde voor Ehingen zitting in de Frankfurter Nationalversammlung. In 1853 bekeerde hij zich tot het katholicisme.Sommige van zijn meer politieke werken bracht hij uit onder het pseudoniem Ernst Freymund. Zo redigeerde hij bijvoorbeeld enige delen van: Die Geschichte unserer Tage. Das Jahr 1830. (Band 1) Heft 1-4, 542s -Heft No. 1. Frankreich in den letzten Tagen des Juli 1830 mit besonderer Rücksicht auf Paris. (144s), Außerordentliches Heft No. 2. Die Revolution in Belgien im Jahre 1 von Ernst Freymund von Schweizerbart, Stuttgart 1831. Vanaf de jaargang 1833 verzorgde J. Mährlen deze uitgave. [cf hier]
Lees verder...Spinoza-lemma in de Brockhaus Bilder-Conversations-Lexikon (1841)
In 1841 (midden in de Vormärz) verscheen in Duitsland als een vorm van volksopvoeding deze Brockhaus Bilder-Conversations-Lexikon für das deutsche Volk. Ein Handbuch zur Verbreitung gemeinnütziger Kenntnisse und zur Unterhaltung, 4 Bände, komplett A-Z, Leipzig 1841
In Band 4., S. 249-250, verscheen het lemma Spinoza dat ik hier ter lering en vermaak graag overneem.
Robin Lutz komt met documentaire over Spinoza
Op 28 juli 2010 had ik een blog over het voornemen van filmproducent Robin Lutz om een documentaire over Spinoza te maken. Uit dat blog was veel op te maken van de intenties van de filmmaker, die eerder documentaires maakte over Marten Toonder en over Rembrandt.
Lutz heeft blijkbaar goede voortgang gemaakt, want, zo blijkt uit regionale bladen als de Gooi- en Eemlander, de Gelderlander e.a., zojuist bekend gemaakt dat hij momenteel werkt aan die film over het leven en denken van Spinoza en wat de 17e-eeuwse denker vier eeuwen later nog voor ons betekent. Vooral om dat laatste zou het gaan. Lutz wil een documentaire maken die Spinoza's gedachtengoed en de betekenis daarvan voor een groot publiek
duidelijk maakt. “Zijn denken is nog steeds voor het grote publiek relatief onbekend omdat hij zijn teksten in het Latijn schreef”, legt hij uit. Er wordt ook een duidelijke link gemaakt naar Den Haag, Voorburg en Rijnsburg, waar Spinoza terecht kwam toen hij vanwege zijn denkbeelden uit Amsterdam werd verbannen. “Spinoza was één van de eerste mensen die Den Haag profileerde als stad van Vrede en Recht.”
De film zou in 2014 in de bioscopen te zien zijn. Bioscoopconcern Pathé, zo heeft Robin Lutz laten weten, zal die documentaire over het leven en denken van filosoof Spinoza gratis aanbieden aan scholieren, studenten en het grote publiek.
Op de website van Robin Lutz is hierover nog niets te vinden. Wel is er een reactie van hem te lezen op een stukje over het tijdelijk van zijn sokkel halen van het Haagse Spinozabeeld. Daarin blijkt hij een echte Haagse Spinozafan. Lees verder...
