Andrea Sangiacomo over "relatieve autonomie" bij Spinoza
Op 19 maart 2014 gaf Andrea Sangiacomo (University of Groningen) een college in het kader van het Laboratorio di Filosofia Pratica van de Facoltà di Filosofia Università Vita-Salute San Raffaele over
"Aspetti e autonomia relazionale in Spinoza"
Hij werd ingeleid en de discussie werd geleid door Eleonora Viganò van die UniSR
Vandaag werd door deze Facoltà di Filosofia UniSR het eerste deel ervan op Youtube gebracht. Ik breng het hier graag voor degenen die Italiaans verstaan. Ik had graag willen kunnen volgen hoeveel zijn uitleg van de "relatieve autonomie" gemeen heeft met de relatieve "Selbigkeit" zoals Wolfgang Bartuschat die bij Spinoza ziet en die hier vaker in blogs aan de orde is gesteld.
Lees verder...'Soup & Circle' - supervisie voor professionals gebaseerd op Spinoza!
Saskia Teppema liet mij via de email weten dat er nog plaats is in de door haar op 24 april en 22 mei georganiseerde workshops 'Soup & Circle' in Hilversum. Als ik dan zie hoe er op de website van haar coachingorganisatie naar het laatste boek van Miriam van Reijen en naar dit ("interessante") Spinoza-weblog wordt verwezen, kan ik uiteraard een blog-melding niet achterwege laten. We lezen:
"De Circles zijn geïnspireerd op het gedachtegoed van o.a. Baruch de Spinoza. Zijn visie op de mens en hoe wij gelukkig kunnen leven in ‘waarheid’ is een eyeopener. De theorie spreekt onmiddellijk tot de verbeelding en de toepassing ervan is een opstap naar een andere, actieve en ‘leidende’ levensstijl. Binnen de Circle kun je oefenen met de gereedschapkist die ontwikkeld is door Diederik Wolsak en die in lijn ligt met de ideeën van Spinoza. De gereedschapskist bestaat uit o.a. met het ‘Zesstappen model’ van Choose Again. In de Circle kun je bevrijdende nieuwe keuzes maken.
Er kunnen maximaal 12 mensen deelnemen. Kosten: vrijwillige bijdrage na afloop.
‘We are all teachers and students’, is een van de motto’s van dit werk. Dit maakt de Circle tot een veilige omgeving. Meer weten? Bel ons en neem een kijkje op de site van www.choose-again.com. Literatuur o.a.: Spinoza in Bedrijf, van dr. Miriam van Reijen. Interessante website en blogs over Spinoza: http://spinoza.blogse.nl/
[Zie ook hier op haar website onder 'supervisie']
Dia's lezing prof Irene Zwiep gepubliceerd
Vandaag is op de website van het Menasseh ben Israel Instituut de PDF gebracht met de dia's van de powerpointpresentatie van de op 26 maart 2014 door prof. dr. Irene Zwiep (hoogleraar Hebreeuwse, Aramese en Syrische talen en culturen) gegeven lezing: "Volk van welk boek? De vroegste Amsterdamse Sefardim en de strijd om Bijbel en Talmoed."
Zoals meestal het geval is, is zo'n serie dia's alleen goed te volgen voor wie erbij zijn geweest. Maar ik wil de bezoekers van dit weblog deze informatie niet onthouden -met dank aan Kees van Hage die mij erop attendeerde.
Wel aardig vond ik te zien dat gebruik werd gemaakt van een afbeelding in kleur van het schilderij dat Samuel Hirszenberg maakte van de jonge Spinoza op schoot bij Uriël da Costa die ik ooit (in juli 2008) op internet heb gebracht.
De Spinoza-medaille van Franklin Mint
Deze Spinoza-medaille was ik al vaker tegengekomen, maar zonder nadere informatie over herkomst en maker e.d. Nu kwam ik hem onlangs wéér tegen: hij werd op ebay aangeboden mét gegevens; en hiermee kon ik verder komen.
In de 1970-iger jaren kwam het Amerikaanse Franklin Mint met een serie The Medallic History of Jewish People Medals Collection (je komt jaren tegen als, 1971, 1972 en 1975). De serie onder auspiciën van de Judaic Heritage Society samengesteld, bestond uit 120 medailles van 39 mm van Sterling zilver, op te bergen in twee mappen. Af- en uitgebeeld werden bekendheden, locaties en gebeurtenissen uit de geschiedenis van het joodse volk met op de achterzijde een korte historische typering. [Cf. hier de namen/titels der medailles]
In de reeks is ook - genummerd: 0200 - deze Spinoza-medaille opgenomen (die nu ook een plaatsje kan vinden in de reeks Spinoza-afbeeldingen op dit blog).
SPINOZA.
DUTCH JEW - ONE OF ALL
TIME PHILOSOPHERS. BECAME ESTRANGED FROM TALMUDIC JUDAISM. CONCEPT OF
GOD BORDERED ON PANTHEISM. 1632 - 1677
Johannes Daubert (1877-1947) "Spinoza ist die kälteste aller Theorien"
Dit vond in zijn studententijd
(zie onder) deze weinig bekende fenomenoloog die eigenlijk méér dan Edmund
Husserl zelf, verantwoordelijk was voor het ontstaan van de
Husserliaanse fenomenologische beweging. Hij werd criticus van
Husserl toen die zich naar zijn gevoel te veel in idealistische
richting ontwikkelde. Daubert bleef veel sterker geworteld in de
realiteit en bleef het bewustzijn gebonden zien aan de
lichamelijkheid en aan het lichamelijk tussen andere lichamen en
dingen in de wereld zijn. Ik kan het niet bewijzen, maar heb de
indruk dat achter zijn (op)positie een affiniteit met Spinozistisch
denken verbonden was, ondanks dat hij aantoonbaar slechts een korte
tijd in zijn jeugd met Spinoza bezig is geweest en hem aan de kant
schoof.
Martha Nussbaum, "Politieke emoties" - zonder een woord gewijd aan Spinoza
Kijk toch eens hoe 'n ongelijk ik mezelf moet geven. Gisteren, tijdens het gesprekje bij gelegenheid van de ontvangst van een presentexemplaar van Henri Krop's Spinozaboek, ging het over de geringe tot haast volledige afwezigheid van aandacht voor Spinoza's politieke filosofie in de politieke filosofie en wetenschappen. Ik beweerde toen dat er een zekere kentering bespeurbaar was; ik verwees naar Die Immanenz der Macht. Politische Theorie nach Spinoza van Martin Saar, recente werken over de TTP met ook aandacht voor het politieke aspect, het komende boek van Matthew Stewart over The Heretical Origins of the American Republic.
Mijn ongelijk ligt momenteel
sinds enige dagen in de winkel:
Martha Nussbaum, Politieke emoties. Waarom een rechtvaardige samenleving niet zonder liefde kan [Political Emotions. Why Love Matters for Justice, Harvard University Press]. Ambo/Anthos, maart 2014 - 9789026326875
HEEFT GEEN WOORD VAN
OF OVER SPINOZA!
Lees verder..."Spinoza. Een paradoxale icoon van Nederland" aangekomen in Maastricht*
Precies twee weken geleden schreef ik, n.a.v. de presentatie (samen met de Staatkundige verhandeling) van het boek van Henri Krop in een blog: "Spinoza. Een paradoxale icoon van Nederland" is aan z'n reis door Nederland begonnen."
Vandaag is het door de auteur zelf naar Maastricht gebracht, waar hij het in het bijzijn van de helft (d.w.z. 5) van de leden van de Spinoza Kring Limburg, overhandigde aan Stan Verdult. Hij overhandigde hem dit presentexemplaar, wat hij per se in eigen persoon wenste te doen, wegens diens meelezen en verschaffen van redactionele e.a. suggesties en tips voor illustraties.
De overige aanwezigen lieten graag ook hun exemplaar van het boek door Henri signeren. En er ontstond een levendige vraag- en antwoord sessie en uitwisseling van gedachten over allerlei zaken Spinoza betreffende. De aanwezige leden van de SLK lieten zich de kans niet ontgaan om deze deskundige met vele vragen te bestoken.
U begrijpt dus, deze blogger had het boek al in eerste ruwe vorm mogen lezen. Maar ik ga het eerst graag weer helemaal in deze definitieve staat lezen, waarna ik van mijn leeservaring verslag hoop te doen. Het is toch iets heel anders om zo'n boek kant en klaar in handen te hebben, dan als stapels A4-tjes.
Nog een nieuwtje: vandaag is al de tweede druk van de persen gerold, ongewijzigd met slechts een foutcorrectie in de bibliografie.
*) Het boek wás uiteraard al eerder in Maastricht gearriveerd bij de beste boekhandel van Nederland: De Tribune waar al meerdere exemplaren werden verkocht.
Giovanni Croce's cartoon over Ethica 4/45s
Wim Klever, die me deze nieuwe cartoon van Giovanni Croce toezond (het Italiaans in de tekstwolkjes heb ik in zijn vertaling gewijzigd), zette er in de mail ook bij: "Vandaag mooi weer om te wandelen, Stan!" - ook een welgemeende aanbeveling in de geest van 4/45s.
In het Italiaans staat, links: Era questo che intendevi?
rechts: Anche
Het nieuwe boek van Matthew Stewart, Nature's God, komt eraan
Het is dus toch een andere titel geworden. Eerder werd gemeld dat het volgende boek van Matthew Stewart de titel zou krijgen: The God of the Green Mountains. On the Heterodox Origins of the American Revolution [cf. dit blog]. Maar vandaag is de definitieve titel bekend gemaakt en de cover en uitgeversinformatie op internet het verschijnt in juli:
Matthew Stewart, Nature's God. The Heretical Origins of the American Republic. W.W. Norton & Comp., 2014
"Where did the ideas come from that became the cornerstone of American democracy?" Voor de de rest van de informatie over het boek verwijs ik naar de uitgever.
Een boek waarnaar op dit blog al lange tijd met grote belangstelling naar wordt uitgezien.
Wim Klever Facebookte meteen over zijn aandeel in het werk.
Roger Scruton's Spinozaboekje krijgt nieuwe cover
Lemniscaat heeft zijn reeks Kopstukken Filosofie, of toch een deel ervan, gerestyled.
Het is nog niet verkrijgbaar en de website van de uitgever laat het ook nog niet zien, maar voor maart is aangekondigd deze nieuwe uitgave van Spinoza van Roger Scruton, voorzien van een inleiding van Ger Groot en op de cover het Spinozabeeld van Eveline van Duyl. En de prijs wordt €9,95. [Hier gezien]
Misschien betreft het alleen de selectie van twaalf boekjes die Trouw anderhalf jaar geleden in cassette uitbracht en waarvoor Ger Groot inleidingen had geschreven. [Cf.]
Een impressie van Ets Haim/Livraria Montezinos...
... "de oudste nog in bedrijf zijnde joodse bibliotheek ter wereld."
In het verlengde van het vorige blog, wil ik hier graag ook wijzen op de lezing die prof. dr. Emile Schrijver (hoogleraar Geschiedenis van het Joodse Boek aan de Universiteit van Amsterdam) op 5 februari 2014 hield bij het Menasseh ben Israel Instituut [cf.] over:
"De handschriften van Ets Haim/Livraria Montezinos en de boekcultuur van de Amsterdamse Sefardim." Hier het PDF van de powerpointpresentatie.
Het is interessant om er eens doorheen te bladeren. Men krijgt niet het verhaal, maar wel de vele illustraties die erbij gebruiklt werden en dat heeft het effect van een kleine tentoonstelling op internet.
Een korte biografie van Menasseh ben Israel wordt geboden, Jacob Judah Leon “Templo” komt voorbij [zie afbeelding]; we zien een afbeelding van De Nagelate Schriften van BdS; enzomeer.
Hobbes vs Spinoza on Human Nature: Political Ramifications
In het kader van de recente blogs over sui juri is het een mooie coincidentie dat gisteren de volgende lezing van Daniel Garber, professor of philosophy at Princeton University op Youtube werd gebracht:
Hobbes vs Spinoza on Human Nature: Political Ramifications
Daniel Garber explores the relationship between philosophers Baruch Spinoza and Thomas Hobbes and how their views on human nature helped shape the political culture of their day. Garber's emphasis of study is one the relationship between philosophy, science, and society in the period of the Scientific Revolution.
Hield de vader van Spinoza een slaaf?
Dr. Dienke Hondius, universitair docent Nieuwste geschiedenis aan de Vrije Universiteit Amsterdam, schreef "Black Africans in Seventeenth-Century Amsterdam"" [In: Renaissance and Reformation / Renaissance et Réforme 31.2, Spring/printemps 2008]. Dit artikel werd beschikbaar gesteld bij gelegenheid van de lezing in de door het Menasseh ben Israel Instituut georganiseerde serie "Sefardische geschiedenis in de Wintersnoge - Collegereeks over de geschiedenis van de Portugese Synagoge in Amsterdam." [Cf. PDF]
• Op 5 maart sprak dr. Dienke Hondius over: Vrije zwarte vrouwen en mannen, bedienden en tot slaaf gemaakte Afrikanen in Sefardisch Amsterdam in de 17e eeuw.
In dat artikel is onder meer deze passage te lezen:
The archives of Amsterdam notaries mention the presence of black men and women frequently. There were black Africans who lived in Amsterdam as free people, away from their former masters or owners. They were on their own, and sometimes asked or benefit from the Jewish poor service, the Imposta, in whose Journal their stories can be found. They received some form of benefit and support, and their funerals were paid for. In the period from 1629–34 benefits were paid by the Imposta to the mulata Sara d’Algarve, to Francisqua, Judich, Angelica, to the mulat of Espinoza, and to a Moreno. The Imposta’s accounts included an intriguing sum of twelve guilders and ten stuivers “per a soltar o preto” (to buy freedom for the black man).
Lees verder...Henri Atlan (1931) en "zijn radicale, compromisloze spinozisme"
Deze uit een joods gezin
stammende Franse professor emeritus in bionatuurkunde (biophysics) en
directeur van het Onderzoeksinstituut van de biologie van de mens aan
het Hadassah Universiteitsziekenhuis in Jerusalem en directeur aan de
Cole des Hautes Etudes en Sciences Sociales in Parijs, was naast dat
alles ook "spécialiste de la tradition juive et de Spinoza".
[Cf.]
"His radical, uncompromising
Spinozism allows him to propose a complete revision of cognitive
science and philosophy of mind, while showing that their current
impasses stem from remnants of traditional dualism. From his
brilliant reflections on time, he also derives exciting
considerations for medicine and epidemiology."
Zo wordt zijn
"The Sparks of Randomness", dat in twee delen door Stanford
University Press werd uitgegeven, aangeprezen [cf.].
Ook op de website van zijn Franse uitgever PUF wordt door Mylène Botbol-Baum een schets over Atlan gegeven, waarin ze over zijn Spinozisme schrijft.
Maar het beste, lijkt me, kan ik hier een kort stukje in vertaling opnemen dat in het Catelaans van hemzelf te vinden is: "Spinoza i un biòleg: per què vaig adoptar Spinoza?" [Spinoza en een bioloog: waarom ik Spinoza aangenomen heb? PDF]. Daarin geeft Henri Atlan een toelichting op hoe hij Spinoza ontdekte en wat hij als bioloog en filosoof aan Spinoza heeft: [ik geef het in vertaling met behulp van Bing en Google.translate]:
Lees verder...Spinoza.blogse beveelt aan: G7 van de Filosofie
Als we een filosofie willen die als denken wil aansluiten bij of uitdrukking wil geven aan wat er in de wereld gebeurt (was filosofie niet "zijn tijd in denken gevat"?], dan zou de "G8 van de Filosofie", die Filosofie Magazine, Human en Hivos op vrijdag 18 april 2014 in de Beurs van Berlage organiseren, misschien gewijzigd moeten worden in "G7 van de Filosofie."
De komst van de volgende hedendaagse denkers is bekend gemaakt: Peter Sloterdijk, John Gray, Chantal Mouffe, Zygmunt Bauman, Benjamin Barber, Markus Gabriel en Damon Young zullen aanwezig zijn. "De achtste denker, die de G8 compleet maakt, wordt zeer binnenkort aangekondigd," staat nog steeds te lezen op de website. Misschien is dat niet meer nodig en wordt het
Gregory Bateson (1904 – 1980) en Spinoza: twee opvallend op elkaar lijkende denkers
Deze "Britse antropoloog,
sociaal wetenschapper, linguïst, visueel antropoloog, semioticus en
cyberneticus, wiens werk vele vakgebieden doorkruist" (wiki),
bekendste werk Steps to an Ecology of Mind (1972) en Mind
and Nature (1979) en [mij] vooral bekend om de dubble bind-theory
ter verklaring van schizofrenie, had ik nog niet eerder in verband
gebracht gezien met Spinoza. Zonder dat ik ergens tegenkom dat hij
zich uitdrukkelijk met Spinoza heeft bezig gehouden, werden en worden
er wel vergelijkingen gemaakt tussen zijn benadering van het mentale
en die van Spinoza.
De aanleiding dat ik op
hem stuitte is dat in het Italiaanse Manfredonia, in de bibliotheek
“Nella pancia della balena” [In de buik van de walvis] –
n.a.v. de 5e herdruk van het boek dat postuum door zijn dochter werd
uitgegeven, Angels Fear: Towards an Epistemology of the Sacred
(1988) en in 1989 in het Italiaans werd vertaald als Dove gli
angeli esitano (1989), een paar filosofische bijeenkomsten worden
gegeven door Antonio Giardino en Franco Salcuni, waarin
vergelijkingen zullen worden gemaakt tussen het denken van Benedictus de
Spinoza en Gregory Bateson. [Cf.]
Dat zet mij dan aan tot een speurtochtje, hetgeen me naar het volgende boek bracht, waarin uitgebreid een vergelijking wordt gegeven tussen beide denkers:
Lees verder...Rudi Rotthier's Spinozaboek op shortlist Bob den Uyl Prijs
Naast genomineerd te zijn voor de jaarlijkse Socrates Wisselbeker [cf. blog] is Rudi Rotthier met zijn De naakte perenboom. Op reis met Spinoza ook voor deze prijs genomineerd.
Voor de elfde editie van de Bob den Uyl Prijs voor het beste journalistieke reisboek uit 2013, bestaande uit 7500 euro, zijn zes titels genomineerd:
•Joris van Casteren, Het been in de IJssel (Prometheus)
•Marcel van Engelen, Het kasteel van Elmina (De Bezige Bij)
•Raoul de Jong, De grootsheid van het al (De Bezige Bij)
•Lieve Joris, Op de vleugels van de draak (AtlasContact)
•Rudi Rotthier, De naakte perenboom (AtlasContact)
•Laura Starink, Duitse wortels (AtlasContact)
Dit bericht staat al sinds 16 maart op de website van boekendingen.nl en vanaf 15 maart op de website van de VPRO. Op de avond van die dag werd tijdens het Boekenbal voor Lezers in Leeuwarden door Wim Brands de shortlist voor de VPRO Bob den Uyl Prijs 2014 bekend gemaakt en werden de schrijvers gepresenteerd.Rudi Rotthier is er dus helemaal voor naar Leeuwarden moeten reizen, maar reizen zit hem in 't bloed. Hij won al eens de Bob den Uyl Prijs n.l. die van 2004 voor zijn boek 'De koranroute'.
Signalement/bespreking van "Spinoza. Een paradoxale icoon van Nederland"
Enne Koops biedt vandaag op Historiek.net een eerste impressie/bespreking van Henri Krop's Spinoza. Een paradoxale icoon van Nederland, en gaat vooral in op het eerste en laatste hoofdstuk.
Krop laat "overtuigend zien hoe Baruch de Spinoza’s (1632-1677) werk, ook in perioden waarin er nauwelijks spinozisten waren, invloed had op de filosofie."
"Het boek eindigt met een beschouwing over Spinoza’s plek in de historische canon, het maatschappelijk belang van spinozistisch gedachtegoed in het heden en ten slotte het gedachtegoed van Spinoza als inspiratiebron voor de wereldbeschouwing voor de moderne mens:"
Spinoza's (paradoxale?) gebruik van 'sui iuris' [4]
Daar m.i. het onderwerp nog niet echt af was, maar het stil bleef, lokte ik reacties uit door er een grapje tussendoor te gooien: het blog "Spinoza schrijft een wedstrijd uit". En dat werkte en leverde zoals daar in een reactie van Rob van der Hoeden blijkt, een nieuwe interessante bron op:
Andre Santos Campos: Spinoza's
Revolutions in Natural Law [Palgrave Macmillan. 2012 - [ cf.
eerdere signalering in dit blog].
Books.google
laat 27 hits op sui juris zien.
Daaruit wil ik graag een aantal sprekende citaten brengen en gezien de kant die de reacties op het laatste blog op gaan (waar dit moeilijk meer tussen past), maak ik dit aparte vervolgblog (wat ook het voordeel heeft dat cursief gestelde tekst behouden blijft).
Eerst herneem ik hier nog eens de eindnoot (nr. 8 op p. 192 uit dit boek, hoewel niet te zien bij welke tekst dit precies een noot is) over de vertaalmoeilijkheid die er uiteraard ook in het Engels is:
"Sui juris is commonly translated as 'being one's own master' (Duff, 1903; Harris, 1973; Spinoza 1994, 2002) — however, insofar as even the wisest of men is always subject to some passions and always an existent effect of other individuals' productivity, this self-mastery has nothing to do with a Stoic control of reason over passions or causality. Rather than to mastery or control, sui juris refers mostly to one's understanding of how causal heteronomy actually works — It is an adequate power of oneself."
De volgende beschouwingen [op p. 115-16 en p. 124] vind ik echt verhelderend:
Lees verder...
Philothérapie… avec Spinoza en/of lezen van zijn Ethica
Het volgende meld ik hier vooral ten behoeve van iemand uit België met wie ik onlangs contact had.
Sandra Danau. oprichter & CEO van het Centre d'Affaires et de Développement Personnel Carréond in Brussel-Etterbeek [Cf.], geeft op donderdag 3 april een lezing over philothérapie… avec Spinoza. [Hier méér info]
Hier voeg ik meteen aan toe dat o.l.v. dr. Tinneke Beeckman stukken uit Spinoza's Ethica worden gelezen en door haar toegelicht in drie bijeenkomsten die beginnen op zaterdag 10 mei 2014 in filosofiehuis Het zoekend hert in Berchem. [Hier méér info]
Eugene Marshall, The Spiritual Automaton
Dit boek, waarvan ik de komst in een blog van 6 september 2013 signaleerde, is inmiddels begin dit jaar uitgekomen:
Eugene Marshall, The Spiritual Automaton: Spinoza's Science of the Mind. Oxford University Press, 2014 - books.google
Tabel of Content - TOC
1: Introduction and Background
2: Adequate Ideas are Innate
3: Power, Conatus, and Affects
4: Affects and Consciousness
5: Moral psychology and bondage
6: Freedom, therapy, and salvation
Bibliography
Index
Er bestaan niet veel studie over Spinoza's theorie over de geest/het mentale. Vandaar dat ik er hier weer eens apart op wijs. Ik heb zelf (ondanks dat ik al aardig wat blogs over dit onderwerp had) nog steeds wel behoefte aan een goede inleiding, waarin ook de relevante secundaire literatuur wordt meegenomen. Dat lijkt me via wat Google laat zien, redelijk het geval. Toch denk ik wel dat ik nog even wacht op de komst van de paperback.
En omdat het een beter beeld van de inhoud kan geven, geef ik hieronder de meer gedetailleerde TOC:
Lees verder...Goethe en Spinoza
Over
Goethe had ik in de loop van de tijd al aardig wat blogs (u vindt ze
wel via het zoekvenster)
Op haGalil.com, Jüdische Leben online, verschijnt vandaag een eerste van wat kennelijk een serie wordt: "Wie antisemitisch war eigentlich Goethe? (1)" [Cf.]
Het bijzondere daarin is dat het o.a. de volledige lemma's brengt uit het Jüdisches Lexikon [Band II, Berlin 1927]: "Goethe, Stellung zu Juden und Judentum", van de hand van Hugo Bieber [Dr. phil., Schriftsteller Berlin]; en 't door Bertha Badt-Strauss geschreven lemma "Goethe" uit de Encyclopaedia Judaica, [Band 7, Berlin 1931]. In beide lemma's wordt iets over Goethe en Spinoza gezegd. Over de lotgevallen van beide encyclopedieën wordt in voetnoten informatie gegeven.
Opmerkelijk vind ik dan weer dat wel uitvoerig en keurig wordt vermeld wie welk citaat geschreven heeft, maar dat de naam van degene die dit stuk schreef (dit www.zoekwerk verrichtte) niet wordt vermeld.
Ook verwezen wordt er naar
Martin
Bollacher, Der junge Goethe und Spinoza. Studien zur
Geschichte des Spinozismus in der Epoche des Sturms und Drangs.
Tübingen, Niemeyer/De Gruyter, Mouton, 1969, 253 pages
- books.google
David
Bell over dit boek: "M. Bollacher has taken the extreme line of
reducing all the young Goethe's thought to Spinoza's influence, and
particularly to that of the Theological-Political Treatise, often on
the most tenuous and unconvincing evidence."
[in: Spinoza in
Germany from 1670 to the Age of Goethe. London, The Institute of
Germanic Studies, 1984, 104-137], geciteerd door
Horst Lange, "Goethe and Spinoza: A reconsideration" [In: Goethe Yearbook 18. Camden House, 2011 - cf dit blog waarin ik een link naar dat hoofdstuk plaatste; het is ook in z'n geheel te lezen op books.google]
Oriënteer u hier desgewenst in de Schnellkurs Goethe op het Goethezeitportal.
[Lithographie van de jonge Goethe, door Karl Bauer omstreeks 1907]
Spinoza past niet in Dohmens Levenskunst
Joep Dohmen (1946), dé Nederlandse filosoof van de levenskunst, die de afgelopen vijftien jaar dit "bij uitstek humanistische gedachtegoed" grondig bestudeerde en verder ontwikkelde (zo is op de Humanistische Canon te lezen), heeft zijn uit 2002 daterende boek herzien en met ruim 30 pagina's vermeerderd. Het ligt in de winkel.
Joep Dohmen, Levenskunst. De Grote Filosofen Over Het Goede Leven. Ambo/Anthos, [1e ed. 2002], maart 2014
"De auteur heeft deze bloemlezing van een nieuwe inleiding voorzien en uitgebreid met eigentijdse teksten uit de 21ste eeuw.
In deze bloemlezing worden de klassieke teksten uit de geschiedenis van de filosofische levenskunst bijeengebracht en aan de vergetelheid ontrukt. Centraal staan de verschillende bepalingen en definities van levenskunst als manier om het eigen leven en dat van anderen vorm te geven: van Plato tot Petrarca, van Montaigne tot Nietzsche, van Erasmus tot Schopenhauer, van Rousseau tot Wilhelm Schmid, van Michel Foucault tot Peter Sloterdijk.
We lezen over de grote vragen rond de grote thema’s: genot en lijden, lot en noodlot, beheersing en overgave, eenzaamheid en vriendschap, het verlangen naar rust en de behoefte aan verstrooiing, de spanning tussen het moreel goede en een gelukkige, hedonistische levensstijl. En we lezen welke antwoorden de filosofen daarop hebben gegeven. Deze komen van pas, want ook in de huidige risicosamenleving is er de noodzaak om telkens weer nieuwe, riskante keuzes te maken."
Geen pagina, geen woord over Spinoza. Ik denk dat ik daar wel vrede mee heb. Spinoza hoort bij Dohmen niet thuis, zo heb ik al eerder vastgesteld.
Albert Goodheir (1912 - 1995) zag Spinoza: Gegrondvest op een rots
.jpg)
Albert Goodheir, geboren 26 juni
1912 in Utrecht - overleden op 27 december 1995 in Glasgow, behaalde
in Utrecht in 1938 een doctorsgraad in geschiedenis. Tijdens WOII
leed hij erg onder de bezetting door de Nazi's. Na de oorlog vertrok
hij naar Groot-Brittannië waar hij theologie in Glasgow studeerde en
filosofie in Londen. Hij werd priester van de Schotse Kerk en werkte
voor weinig inkomen in kleine gemeenten. Daarnaast werd hij Esperanto
dichter (zijn eerste gedichten in die taal verschenen in1970),
vertaler, redacteur, uitgever, leraar, docent, lid en secretaris van
de Academie voor het Engels in Schotland, auteur van poëtische en
filosofische boeken.
In 1977 verscheen van zijn hand een monografie over de filosofie van Spinoza in het Esperanto.
10 maart 2014 werd de cover ervan op eo.wikipedia (Esperanto) gebracht met de info dat dit boek oorspronkelijk in het Esperanto geschreven werd:
Albert Goodheir, Fondita sur Roko. La Filozofio de Spinoza post Tri Jarcentoj [Gefundeerd op een rots. De filosofie van Spinoza na drie eeuwen]. Eldonejo Kardo, Glasgow, Schotland,1977 - 37 pp [cf.]
Spinoza's (paradoxale?) gebruik van 'sui iuris' [3]
Ik herneem even de laatste alinea van het vorige blog:
Het is dus nodig nog eens goed te kijken naar wat voor Spinoza sui iuris zijn precies betekent. Om te weten wat in controle van z'n eigen recht zijn is, moeten we bij het begrip macht zijn. Spinoza gebruikt zoals bekend twee termen voor macht: potentia en potestas. Steinberg claimt (en m.i. terecht) dat langs de lijnen van deze verschillende machtsbegrippen Spinoza de term sui iuris ook op twee verschillende wijzen gebruikt.
Potestas is bij Spinoza het best te vertalen met gezag of beheersing (controle) en komt altijd op relationele wijze voor: iemand is ofwel onder z'n eigen gezag (sui iuris) of geplaatst onder het gezag van een ander (sub alterius potestate). Op het eerste gezicht lijkt dit sui iuris sterk op 'natuurlijke vrijheid', zoals de TTP die kent, en lijkt het de sui iuris/in potestate dichotomie en het republikeinse onderscheid homo liber/servus op te roepen. Maar Steinberg wijst erop dat de afhankelijkheid die Spinoza voor ogen heeft als hij de conditie van in potestate zijn bespreekt, breder is dan de afhankelijkheid bij de republikeinen. Zie de voorbeelden die hij opsomt in 2/10: "Men heeft iemand anders in zijn macht [sub potestate] als men die in de boeien heeft geslagen, of hem de wapens en de middelen om zich te verdedigen ontnomen heeft, of hem angst aanjaagt, of door het verlenen van gunsten zo aan zich bindt dat hij niet meer naar eigen goeddunken handelt en uiteindelijk niet meer verlangt te leven volgens zijn eigen wens, maar naar die van een ander." [Vert. Karel D'huyvetters] De laatste van de voorbeelden is zowel het meest veelzeggend als het onduidelijkst.
Men handelt altijd op basis van z'n eigen oordeel, nooit naar dat van een ander (TP 3/3). Of een ander succes heeft met mij te dreigen of iets aan te bieden, hangt van mijn oordeel af. Uitgebreid gaat Steinberg in op waar Spinoza in de TTP 17/2 bespreekt hoe we via hoop en vrees onderworpen zijn aan de staat (ex iure imperii) en niet sui iure handelen, maar wij wel zelf het zijn die beoordelen dat dat in ons eigen belang is. Vanuit wat voor motief ook wij ons onderwerpen, dat maakt ons nog geen slaaf, maar wel onderdaan, gezien het doel van de maatregelen die zich richten op ieders welzijn (TTP 16/10).
Lees verder...Hoever de Spinoza-liefde kan gaan
Selfie van Shannon Dea's tattoo bij Spinoza's grafmonument in Den Haag
Vandaag werd op fitisafeministissue.com een gastblog geplaatst, waarin de van haar Sabbatical genietende Spinoza en Peirce scholar Shannon Dea haar Spinoza-tattoo toont en vertelt over een Spinoza-wandeling die ze voorbije dagen maakte van Amsterdam naar Den Haag. Zij deed het in twee dagen. Ik citeer een alinea:
"Why would someone undertake a walk like this? I did it because I love Spinoza’s thought, and I admire Spinoza the man. In a way, I wanted to seal my relationship with Spinoza with a kind of grand gesture. This isn’t the first time. I celebrated my 40th birthday by getting a Spinoza tattoo. Now, I’m 44 — the same age at which Spinoza died, as it happens — and living in the U.K. for a year, which makes it easier for me than it usually is to travel to continental Europe. It occurred to me to visit Holland’s various Spinoza sites. As soon as I realized that the whole geography of Spinoza’s life fit into a walkable distance, the idea of doing the walk became an idée fixe for me. The two things that particularly appealed to me about the idea were that such a walk would be both an embodied activity and a meditative activity, and that it would be difficult. Both of these themes are central to Spinoza’s thought." [zie verder aldaar]
Lees verder...Weer gaat David Ives's New Jerusalem
Weer wordt het toneelstuk opgevoerd van David Ives, NEW JERUSALEM. The Interrogation of Baruch de Spinoza at Talmud Torah Congregation: Amsterdam, July 27, 1656.
Ik heb al vaker geconstateerd dat het blijkbaar een klassiek repertoirstuk geworden is voor vooal joodse toneelgezelschappen.
Momenteel, tot 13 april, speelt de Harold Green Jewish Theatre Company [cf.] het stuk in het Theater van hetToronto Centre for the Arts. Zie hier een review, waaruit dit fotootje komt
foto: Joanna Akyol
Spinoza's (paradoxale?) gebruik van 'sui iuris' [2]
In het volgende zal ik zo goed mogelijk navertellen wat Justin D. Steinberg in zijn artikel "Spinoza on being sui iuris and the republican conception of liberty," [In: History of European Ideas 34 (2008), cf vorig blog] schrijft - ik breng geen letterlijke vertaling van zijn artikel, blijf er wel zo dicht mogelijk bij in de buurt, maar zal soms parafraseren. [Voor referenties verwijs ik naar dat artikel zelf].
Steinberg combineert in zijn artikel twee doelen: hij wil kritiek leveren op het teveel Spinoza in het kielzog van republikeinse schrijvers trekken (wat Raia Prokhovnik volgens hem teveel doet) en hij wil laten zien hoe Spinoza het begrip sui iuris op twee manieren gebruikt - naar de twee manieren waarop hij het machtsbegrip hanteert: als potentia en als potestas. En dat pas als je dat ziet, er geen sprake is van de ogenschijnlijk paradoxale manier waarop Spinoza het sui iuris inzet.
Volgens het republikeinse concept kan er alleen sprake zijn van vrijheid, wanneer men burger is van een vrije staat. Steinberg behandelt diverse auteurs die laten zien hoe renaissancistische en vroeg-moderne denkers hierbij vooral teruggrepen op de Romeinse republiek. Wat maakt een staat vrij? Onafhankelijkheid van vreemde overheersers en van een despoot (negatief aspect: vrij van), maar ook instemming van het volk (positief aspect). Dit laatste motiveerde ook oppositie tegen despotisme. Zo zou volgens Steinberg Prokhovnik [Spinoza and Republicanism, 2004] ook in Spinoza een duidelijk republikeinse tendens ontwaren.
Lees verder...Quentin Skinner op de Spinoza Leerstoel 2014
Prof. Quentin Skinner bezet in in
het tweede semester van het academisch jaar 2013-2014 de Spinoza
Leerstoel bij Wijsbegeerte aan de Universiteit van Amsterdam en zal de bijbehorende Spinozalezingen
houden.
Prof. Quentin Skinner is Barber
Beaumont Professor of the Humanities at Queen Mary, University of
London [Cf.].
Op 8 mei 2014 zal hij om 20:15 uur in de Aula - Oude Lutherse kerk [Singel 411, Amsterdam] de Spinoza Lecture geven: "Hobbes and the Person of the State."
Op 27 mei 2014 zal hij om 20:15 uur in de Agnietenkapel de lezing houden over: "Hobbes and the Iconography of the State."
Voertaal is Engels, toegang gratis. Meer informatie over de lezing is hier beschikbaar in het Engels. Voor meer informatie over de Spinoza Leerstoel en eerdere houders ervan: type deze woorden in het zoekvenster in.
Spinoza's (paradoxale?) gebruik van 'sui iuris' [1]
Naar aanleiding van de discussie
die ontstond op het blog
van 12 maart 2014 waarin ik Karel D'huyvetters vertaling en
toelichting van de Tractatus politicus besprak en prees,
en met name diens vondst om sui juris met zelfgerechtigd te vertalen, ontving ik via de mail van Rob van der Hoeden, naast de reactie die
hij al op dat blog had gegeven nog een mail, waarin hij een aantal
belangrijke hermeneutische aanbevelingen deed. En daarna liet hij me
weten dat hij het bestaan van een artikel van Justin Steinberg over
sui iuris had ontdekt, waarvoor men echter moest inloggen.
Hij was
ermee akkoord dat ik wat hij mij gemaild had desgewenst mocht
gebruiken. Alvorens over dat artikel van Steinberg te beginnen,
citeer ik graag uit die mail. In het volgende is dus eerst Rob van der
Hoeden aan het woord:
"Wat ik ervan begrijp, is dat de term sui iuris nogal eens voorkomt bij Spinoza, maar niet altijd in dezelfde betekenis. Het is heel wel mogelijk dat hij op bepaalde plaatsen met deze omschrijving heeft willen aangeven wat jij de gelukkige vondst vindt [zelfgerechtigd, SV]. Als iemand in de positie verkeert om te doen wat zijn conatus of bestaanswil hem 'voorschrijft' of van hem 'verlangt', dan heeft hij - als ik het goed begrijp - volgens Spinoza de macht en dus ook het recht om zulks te doen. Dit is dan algemeen filosofisch beschouwd, wat voor iedereen zou moeten gelden. Het heeft voor mij dan vooral de smaak van: 'bestemming aan je eigen leven geven', dat is wat niet gedwarsboomd zou mogen worden. Heeft Spinoza dit werkelijk voorgehad met de term sui iuris? Zelfgerechtigd is dan eigenlijk bijna pleonastisch. Als een individu het recht heeft zijn bestemming te volgen, zelf z’n bestemming te bepalen, is het impliciet duidelijk dat het over hemzelf gaat. Hij is dan gerechtigd, bevoegd, gemachtigd, tout court.
Lees verder...Alexander Smit over verschil intellect - intelligentie... en over Spinoza
Een vorig blog werkte aanstekelijk en zo deed iemand "ook maar eens een duit in de doos van de verzamelaar," en stuurde mij enige citaten toe uit dit boek:
Alexander Smit, Geschenk van
het absolute. Redactie Jan Koehoorn. Samsara Uitgeverij, mei
2013.
Eerst redacteur Jan Koehoorn over het boek: "‘Ik vind dat dit bij jou hoort’,
zei Devi van de Advaita Foundation, terwijl ze me een doos oude
floppydisks gaf. ‘Ik weet niet precies wat erop staat’, voegde ze
eraan toe. De schijfjes waren van Alexander Smit geweest, Nederlands
bekendste advaitaleraar. Ze bleken een grote hoeveelheid
transcripties te bevatten van bijeenkomsten die hij in de jaren
tachtig en negentig hield. Het merendeel van de teksten is niet
eerder gepubliceerd.
Alexander gaf onderricht aan iedereen die
geïnteresseerd was in de vraag: ‘Wie of wat ben ik nu werkelijk?’
Hierbij legde hij een directheid, scherpte en humor aan de dag die ik
daarna nooit meer op die manier ben tegengekomen. Het repareren en
uitlezen van alle diskettes was een geduldwerkje, maar toen het
eenmaal klaar was had ik een behoorlijke verzameling teksten. Een
selectie daarvan is in dit boek opgenomen."
Inutilis scientia Spinozana [6]
Als archivaris van elke snipper over Spinoza die ik op mijn pad over het internet tegenkom, kan ik er uiteraard niet omheen gezien te hebben dat Wim Klever vandaag twitterde:
"Behalve van een super-ijverige verzameling van informatie getuigt het Spinoza-boek van Henri Krop van een sub-normaal intelligentieniveau." [cf.]
Je moet het lef maar hebben om je zo over je voormalige collega te uiten. Ik ga hier verder niet op in en uit mijn misprijzen slechts door de titel die ik dit blog meegeef.
Die tweet was kennelijk de som of uitkomst van wat - let wel - de Spinoza scholar op zijn Facebook-pagina schreef. Je zou verwachten dat iemand die meer dan 30 jaar met Spinoza bezig is geweest, héél veel van hem en z'n Ethica geleerd heeft over hoe je verstandig en beheerst reageert op datgene wat er van uit de omgeving op je afkomt.
Op zijn Facebook-pagina [die ik niet zelf las, maar waarvan ik de tekst van iemand doorkreeg] schreef Klever eerst - en ik geef hem daarmee de primeur van een eerste "recensie" op dit blog...:
HENRI KROP: SPINOZA. EEN PARADOXALE ICOON VAN NEDERLAND. 821 pp.
This week saw the publication of a thick volume that might impress any academic visitor of a bookshop, namely a 'scientific' history of Dutch Spinozism from the beginning to its end today. It was announced already many years ago. And as a former colleauge of the writer at the Erasmus University Rotterdam I remember that Krop had alre...ady started writing it when I left the faculty on my 65th in 1995! So reckoned in labour hours the work has to be deemed expensive.
I only just unpacked it and could not yet get more than a hasty survey on the contents, in which I discovered to my surprise a special and rather extensive section, subdivided in two paragraphs, dedicated to my own work as a Spinozistic philosopher and historian. I feel flattered to be treated already during my life as a historical figure of some importance. Knowing the author's bias, style and modertate philosophical 'merits' I have apriori no high excitement about what he will have written on me and other figures in the three centuries of Dutch history, but I will learn it soon. Perhaps it will exceed my expectation... or disappoint me.
Wat je uit Spinoza's bewaren van zijn jas kunt afleiden...
Ivan Segré (1973) kwamen we hier eerder al in een blog tegen, waarin hij - philosophe et tamuldiste - samen met Laurent Bove verantwoordelijk was voor Le manifeste antijuif de Spinoza. Réflexions sur la fabrication d'un faux, waarin zij zich verzetten tegen Jean-Claude Milner's Le sage trompeur [De misleidende wijze]. Ik krijg de indruk dat hij het Spinoza nagedragen en verweten bedrog van de joodse zaak nog eens diep analyseert en flink onderuit haalt.
In het verlengde van de discussie
over de vertaling door Karel D'huyvetters van sui juris door
zelfgerechtigd, waarin ik verwees naar Spinoza's 'anomale'
gelijkstelling van macht en recht, waarin hij dus niet zozeer een
juridisch betoog, maar een filosofisch grondslagenonderzoek van het
recht in de burgermaatschappij voorstaat, is het wel aardig te
wijzen op dit boek dat deze week uitkwam met de ondertitel Voor
een ethiek buiten de Wet (hoewel hier de joodse Wet zal zijn bedoeld):
Ivan Segré. Le manteau de Spinoza. Pour une éthique hors la Loi. La Fabrique Editions, 14-03-2014. ISBN : 9782358720564
Voor de omschrijving van het boek verwijs ik verder naar de uitgever of naar Fabula.
Spinoza's Staatkundige verhandeling voortreffelijk vertaald en toegelicht door Karel D'huyvetters [2]
Hier wil ik, nu na volledige lezing van de Staatkundige verhandeling in de recente vertaling met vele toelichtingen en het interessante Naschrift, waarin Karel D'huyvetters zijn visie geeft "over de ongeschreven hoofdstukken van Spinoza's Tractatus Politicus," de weergave van mijn leeservaring voortzetten. Over mijn eerste kennismaking waarover ik mij in het blog van 12 maart 2014 uitliet na lezing van ca. 1/3e deel (t/m hoofdstuk 5), was ik zeer enthousiast; ik schreef volgens Rudi Rotthier, zo moet ergens op Facebook te lezen zijn geweest, "een laaiende eerste recensie."
Het enthousiasme is na verdere lezing niet minder geworden - ook niet na de discussie die ontstond over Karels vertaling van sui juris met zelfgerechtigd. Daar wil ik nu niets mee over zeggen, maar ik hoop daar zeer binnenkort nog eens op terugkomen.
Spinoza in Marc Poorter's 'De waarheid en het koninkrijk'
Iemand die in het
Volkskrantartikel van 8 maart 2014 over "Onder Spinozisten"
had gelezen [cf.] dat ik op mijn blog "elke snipper publiciteit over
de filosoof" verzamelde, stuurde mij - hoe aardig - de volgende scène toe uit het
boek van Marc Poorter, De waarheid en het koninkrijk.
Prometheus, september 2013
Marc Poorter groeide op in een gezin van Jehovah’s Getuigen. Hij brak met zijn geloof, werd uitgestoten door zijn familie en vrienden en schreef in deze autobiografische roman in een sobere, heldere stijl over de overtuigingen en ongemakken van zijn personages: Mario, zijn ouders en zijn zuster [van Pauw&Witteman]. De vijftienjarige Mario groeit op in de zekerheid dat de wereld op 1 januari zal vergaan. Op die dag zal God de aarde in een Paradijs veranderen. Naarmate de 31ste december dichterbij komt, moet Mario zo veel mogelijk anderen overtuigen van het naderende einde. Intussen moet hij bovendien weerstand bieden aan de verlokkingen van de slechte wereld. Maar is het denkbaar dat de wereld op 1 januari toch nog bestaat, of is dat een leugen van ongelovigen? Mario zal het zelf moeten ervaren. [Van de achterflap]
Lees verder...«La revanche de Miss Tourcoing ou Spinoza en actes»
Dit is de titel van een nieuw toneelstuk over Spinoza dat eraan komt. Frédéric Desmarets schreef een toneelstuk over de filosoof Spinoza dat geënsceneerd werd door Michel Tanner. Op vrijdag 21 maart 2014 zal Desmarets samen met Marie Milville opvoeren in het Cultureel Centrum MJC in het Belgische Comines: De Wraak van Miss Tourcoing of Spinoza handelt.
Professor Freutch (Frederic Desmarest) en zijn assistente, Miss Tourcoing (Marie Milville ) zijn voornemens aan de universiteit een lezing te geven over Spinoza. Het stuk gaat over de relatie tussen de leraar en de assistente, waarbij Miss Tourcoing het denken van Spinoza van binnenuit begrijpt, terwijl de professor meer op een academische manier met diens theorie bezig is. Via de kennis die zij uit Spinoza opdoet, is ze in staat zich vrij te maken van de invloed van de leraar. Een complicatie voor de professor is dat hij al snel beseft dat hij te maken heeft met een publiek van ouderen in een verpleeghuis. Het stuk schijnt vooral voor scholen geschikt te zijn. [Cf hier - zie later aangevuld ook hier]
Nieuw Spinoza-beeld in Voorburg
In de Kunstuitleen in de Herenstraat in Voorburg werd gisteren door de burgemeester een verkoopexpositie geopend die gewijd is aan het 55-jarig bestaan van de stichting 'Mooi Voorburg'. Deze stichting heeft daarvoor 55 kunstenaars uitgenodigd om een kunstwerk te maken. Van de 55 zeer diverse beelden is er ook (minstens?) een gewijd aan Spinoza die ongeveer zeven jaar in de Kerkstraat in Voorburg heeft gewoond. Daarvan hier een impressie die Renée Alice Sintenis tekende voor Ernst Altkirch's Spinoza im Porträt (1913) [cf. blog]
In welk huis Spinoza precies verbleef
is onbekend.
De expositie loopt tot 3 mei [cf.]. Ik hoop dat intussen iemand een foto van het beeld op internet brengt, zodat ik het hier kan opnemen.
Een web spinnen om Spinoza (en zien hoe hij daaruit te voorschijn komt...) - een fascinerende Spinozaroman
Na vele landen, kreeg nu ook
Nederland een vertaling van deze intrigerende Spinoza-roman van de
Macedonische schrijver Goce Smilevski, Het web van Spinoza
[Vertaald uit het Macedonisch door Roel Schuyt. Anthos, 2014]
Best dapper vind ik het van de uitgever om eindelijk, na twaalf jaar, dit boek ook op de Nederlandse markt te brengen. Lang heb ik hier naar uitgekeken en gemeend dat het er wel nooit van zou komen. Onterecht dus.
Het boek verscheen in 2002 in Skopje als Razgover so Spinoza (Gesprek met Spinoza) en in de VS werd het uitgegeven als Conversation with Spinoza. Maar een echt gesprek tussen de auteur en Spinoza - die hij aanziet voor iemand met een diepe minachting voor tranen - wordt het nergens. Eerder gaat het om een reeks monologen, waarin de verbeelde Spinoza reageert op vragen en opmerkingen van de auteur: hij ontwikkelt nadere gedachten, verklaart zich, herinnert zich iets of wordt zich gaandeweg van iets bewust enzovoorts. En het gaat om vermeende gesprekken tussen Spinoza en twee personen uit zijn leven.
Lees verder...Bespreking in The Financial Times van Israel's "Revolutionary Ideas"
Het nieuwe boek van Jonathan Israel, waarvan ik 3 februari j.l. signaleerde dat het in maart zou uitgkomen, is klaarblijkelijk uit.
Jonathan Israel. Revolutionary Ideas: An Intellectual History of the French Revolution from The Rights of Man to Robespierre. Princeton University Press, March 2014
Het kreeg gisteren een bespreking door Duncan Kelly in The Financial Times. Het betreft weer een flinke pil van 888 pagina's.
De recensent vat samen:
In Revolutionary Ideas, Israel continues to develop a theme that started as a minor moment in his 1995 book The Dutch Republic: Its Rise, Greatness and Fall. There, what he terms “Radical Enlightenment” begins around the 1640s and 1650s, when Dutch republicans start arguing that self-government and freedom of expression require the elimination of religious authority. In particular, Israel focuses on how the Dutch-Jewish philosopher Benedict Spinoza gave such ideas philosophically defensible form, allowing republican politics and religious toleration to be brought under a “monist” and materialist explanation of the structure of the world. For Spinoza, very baldly stated, God is identical with nature, so that nature as God constitutes the singular substance of the world.
Israel zou het boek eindigen met:
“Radical Enlightenment alone offered a package of values sufficiently universal, secular, and egalitarian to set in motion the forces of a broad, general emancipation based on reason, freedom of thought, and democracy.”
Uiteraard krijgt dit terugbrengen van alle factoren tot één hoofdoorzaak ook kritiek.
De eed op de Kaatsbaan op 20 juni 1789 door Jacques Louis David (1791)
Nogmaals over zelfgerechtigd als treffende en heldere vertaling van sui juris
Naar aanleiding van mijn eerste, enthousiaste, bespreking van de vertaling door Karel D'huyvetters van Spinoza's Staatkundige verhandeling, waarin ik juist zijn vertaling van 'sui juris' met 'zelfgerechtigd' als een prima vondst typeerde, bleek dat Wim Klever daar juist felle bezwaren tegen had. Zie daarover de reacties op dat blog. Intussen blijkt hij daarover ook op zijn facebookpagina geschreven te hebben; hij stuurde mij daarvan onderstaande foto. Ik ben niet te beroerd om die hier op te nemen, maar moet erbij zeggen dat e.e.a. volstrekt niet to the point is. Het daarin aangeroerde raakt de zaak niet. Bij de screenprint schreef hij: "Sui juris bij Van den Enden." Nu komt de term sui juris daar bij Van den Enden niet voor en is het dus de eigen terugvertaling naar het Latijn door Klever van wat Van den Enden daar bedoeld moet hebben. Maar de uitleg van die notie is bij Spinoza niet anders, zoals we lezen in deze passage in hoofdstuk 11 §3 van de Tractatus politicus
Addidi praeterea, quod praeterquam quod legibus imperii teneantur, in reliquis sui juris sint, ut mulieres et servos secluderem, qui in potestate virorum et dominorum, ac etiam liberos et pupillos, quamdiu sub potestate parentum et tutorum sunt.
Dit wordt in de vertaling van D'huyvetters:
"En ik voegde er bovendien aan toe dat men niet alleen onder de wetten van het land moet vallen, maar overigens ook zelfgerechtigd moet zijn, waardoor ik echtgenotes en personen die in dienstverband werken uitsluit, die onder het gezag van hun man of hun meester vallen, maar ook kinderen en leerlingen zolang die onder het gezag van hun ouders of hun leraren vallen."
Lees verder...
"Spinoza. Een paradoxale icoon van Nederland" is aan z'n reis door Nederland begonnen
Aris Zeilstra noemde het in een reactie op dit blog al "de spiksplinternieuwe 'bijbel' - SPINOZA", het boek van Henri Krop over de receptie van Spinoza in Nederland, waar zolang naar is uitgezien en dat gisterenavond dus officieel werd gepresenteerd:
Henri Krop: Spinoza. Een paradoxale icoon van Nederland. Prometheus Bert Bakker, 2014 - 824 bladzijden. Omslag Tessa van der Waals - € 49,95 -
ISBN 9789035138711
Al van vier kanten werd ik per mail of op dit blog gelukgewenst met de aandacht die Henri Krop in het laatste hoofdstuk aan dit Spinoza.blog gaf. Leuk te horen hoe men het boek doorbladert en 'diagonaal scant' alvorens het te gaan lezen. Die 824 pagina's heeft men niet zomaar een-twee-drie gelezen (Bol.com heeft het nog over 600 bladzijden, maar dat was een eerste schatting van de uitgever, het werden is dus meer). Ik heb het nog niet gezien of in handen gehad, maar daar komt uiteraard verandering in. Op dit weblog zal het zeker ooit over deze turf, ja Spinoza-bijbel, gaan.
Lees verder...Er bestaat ook een Spinoza-schilderij van Karl Bauer
Volgens een Duitse website, Biller Antiek, die afbeeldingen verkoopt, heeft Karl Bauer behalve de bekende bovenstaande tekening die hij voor Ernst Altkirch maakte en die als gravure in Spinoza im Porträt [1913] gepubliceerd werd [cf. blog], ook nog een schilderij gemaakt. Dat is in het Münchense weektijdschrift Jugend in 1932 op de titelpagina van aflevering 37 opgenomen. Afdrukken in de grootte van 21 cm x 30 cm worden er ter verkoop aangeboden. [Cf hier]
Na wat verder zoeken, ontdekte ik dat in januari van dit jaar door de Universiteitsbibliotheek van Heidelberg de fraaie afbeeldingen van "Jugend: Münchner illustrierte Wochenschrift für Kunst und Leben" op internet zijn gezet. En via de gegeven aanwijzingen was snel de afbeelding van Spinoza gevonden [cf.]. Ik heb hem uit het aangeboden PDF gesneden.
"Sie sehen hier das Faksimile einer Titelseite der Zeitschrift Jugend aus dem Jahre 1932. Diese wunderschöne Darstellung war typisch und prägend für den Zeitgeist, der von der Kulturhauptstadt München ausging. Die Druckqualität ist typisch für die damaligen technischen Möglichkeiten und hat dadurch ihren besonderen Reiz."
Lees verder...Waar blijft "Spinoza's comeback"?
De website van Een Vandaag móet een poosje (09:29 wo 12 mrt 2014) een bericht hebben gehad onder de titel "Spinoza's comeback". Maar het verdween weer van de site. Via Google zijn alleen nog de volgende passages te lezen:
"Maar: wat is nou eigenlijk de kern van zijn filosofie en wat kunnen wij daar 350 jaar later nog mee? Meer dan genoeg, stelt filosoof en Spinoza-kenner Miriam ..." [Cf.] en
"Lange tijd was hij vooral populair in het buitenland, hoewel we hem wel in de Canon van Nederland hebben opgenomen en hij zelfs nog een ..." [Cf.]
Misschien is het alleen teruggetrokken, vanwege - jawel - een echt embargo en komt het morgen? Wij van Spinoza's WC-eend houden het in de gaten...
Spinoza's Staatkundige verhandeling voortreffelijk vertaald en toegelicht door Karel D'huyvetters
Vandaag leverde mijn prima Maastrichtse boekhandel de Tribune dit door de Wereldbibliotheek weer schitterend uitgegeven boek in de nieuwe Spinoza-reeks die ze begonnen met de uitgave van de hertaling van de Korte Verhandeling door Jan Knol en de Brieven over het kwaad in de vertaling van Miriam van Reijen. Nu is daar dus deze vertaling van de Tractatus Politicus bijgekomen:
Benedictus de Spinoza, Staatkundige verhandeling. Uit het Latijn vertaald en toegelicht door Karel D’huyvetters; met een inleiding van Jonathan I. Israel. Wereldbibliotheek, Amsterdam, 2014
Vanavond wordt het in Amsterdam officieel gepresenteerd, maar hedenmiddag kan ik - na lezing van 1/3e deel van het boek, op dit weblog van mijn blij verheugde leeservaring getuigen.
Het eerste dat (weer) opvalt is de fraaie vormgeving van het boek: het omslagontwerp van Bureau Beck en de vormgeving van het binnenwerk van Joost van de Woestijne mag genoemd worden; met genaaide katernen, gebonden in mooie paarsrode linnen band, met leeslint. En wat een gelukkig toeval dat na het blauwe en groene omslag nu net voor de Staatkundige verhandeling dit schitterend warme roodbruine omslag gekozen werd - een lust voor het oog. Dat wat de mooie vormgeving betreft die een werkelijk voortreffelijke inhoud begeleidt!
Spinoza-impressie van Christoph Beraet
De Franse artiste autodidacte Christoph Beraet (1968) maakte in 2012 deze Spinoza-impressie. Daarvan kunnen via deze website postkaarten en/of posters besteld worden.
Meer informatie over de kunstenaar en werk van hem hier en hier.
Spinozabeeld in Eetcafé Spinoza kreeg opknapbeurt
Naar aanleiding van het blog van 13 mei 2013, waarin ik het Spinozabeeld van het Eetcafé Spinoza in Leeuwarden signaleerde, stelde Ewout Visser, medewerker van het Eetcafé, mij van het volgende op de hoogte:
"Afgelopen weken heeft het een opknapbeurt gehad om het weer in originele staat te krijgen. (zo is die weer mooi schoon, heel en staat Spinoza weer met opgeheven hoofd in het Eetcafe). Bij deze stuur ik u foto's na de opknapbeurt mee."
Graag geef ik dat hierbij door en selecteer daar deze foto's bij.
Effect Volkskrantartikel op pageviews Spinoza.blogse.nl
Vaak kijk ik niet meer naar het bij dit weblog ingeschakelde statistiekprogramma. Maar vanwege de publicatie van de link naar dit blog in de Volkskrant van afgelopen zaterdag [cf. blog], leek het me wel aardig het mogelijke effect ervan te peilen.
Vooral zondag laat een uitschieter zien naar ongeveer een verdubbeling van het aangtal pageviews. Dat mag als effect aan dat artikel worden toegeschreven. Om te laten zien dat dit echt afwijkt, heb ik hieronder het overzicht van de maand februari geplaatst.
Voor de duidelijkheid: die "unieke bezoekers" zijn niet echt "per dag", maar zijn voor de hele periode opgeteld (dus hier te delen door 10).
Lees verder...Spinoza's Staatkundige verhandeling is verschenen.
Het boek is verschenen en leverbaar. Woensdag 12 maart wordt het officieel gepresenteerd.
Al meer dan vijf jaar "forthcoming"...
Op 19 januari 2011 bracht ik een blog over een boek dat onder redactie van Michael Della Rocca zou gaan verschijnen: The Oxford Handbook of Spinoza. Dat hij daaraan bezig was, had ik al in 2009 gehoord en Charlie Huenemann, die zijn tekst al had ingeleverd, ging er van uit dat het al in 2009 zou verschijnen.
Het beloofde wat te worden, alleen verscheen het almaar niet. Ik kon, door af en toe eens naspeuringen te doen, al de titels van meer dan 20 hoofdstukken vinden. Vandaag trof ik er weer een aan, nu van Don Garrett bij wie is te vinden: "forthcoming 2014" [cf.]. Maar bij OUP nog steeds geen aankondiging laat staan een cover. Om ze een beetje te helpen bied ik hier een coverontwerp aan. Voor het geval het daaraan ligt.
Een aantal van die hoofdstukken staan of komen op Oford Handbooks online. Zou het daarbij blijven?
Franciscus van den Enden aan de galg
Af en toe stuurt Wim Klever mij een afbeelding van wat hij op Facebook bracht of van anderen tegenkwam. Vaak kan ik daar niets mee, maar vandaag stuurt hij me deze afbeelding die ik graag verder verspreid, vooral daar op de website over Franciscus van den Enden, waaraan Frank Mertens al heel lang werkt, deze afbeelding niet voorkomt. Een tijdgenoot zou hebben afgebeeld hoe op 27 november 1674 op de Place de la Batille Franciscus van den Enden aan de galg werd gebracht, terwijl Chevalier de Rohan e.a. edellieden werden onthoofd.
Inutilis scientia Spinozana [5] Er verschijnt een tweede Iraanse vertaling van "The Spinoza Problem"
In een blog van 21 juli 2013, waarin ik meldde dat ‘The Spinoza Problem’ van Irvin Yalom in het Iraans werd uitgegeven, veronderstelde ik dat de uitgever - waarschijnlijk - thuishoorde in de streng Khomeinistisch revolutionaire hoek. "Ik denk niet dat Spinoza zich daar echt lekker bij zou voelen," schreef ik toen.
Of dát de achtergrond is en de wens om het boek onder te brengen in een uitgeverij in een meer oppositionele hoek, weet ik niet, maar vandaag meldt Iran Book News Agency (IBNA) dat er door Golbarg Barzin een andere vertaling in het Farsi (Perzisch) gemaakt is die zal uitkomen bij Kalagh Publishing House [Facebook - Kalagh is kraai, zoals ook uit het logo blijkt].
Ook dit kleine nieuws moet hier worden bijgehouden.
[Cf. ook Tehran Times]
Spinoza over de relatie tussen het oneindige en de eindige dingen
Begin dit jaar begon Karel D'huyvetters op zijn blog Spinoza in Vlaanderen een reeks over Spinoza's filosofie over het oneindige. Tot heden had ik daar met slechts enig 'diagonaal lezen' naar gekeken en mij voorgenomen om daar later, als hij de reeks af had, eens wat beter naar te kijken. Wanneer dat het geval zal zijn weet ik niet, maar vandaag had de vertaling die hij bracht van een artikel van Mogens Laerke [cf.] mij flink te pakken. Hieronder geef ik de links naar die reeks, hier alvast de PDF van dat stuk van Laerke. [18-9-2016 toegevoegd: op academia.edu het oorspronkelijke artikel]
Lezing van dat artikel gaf mij een aardige ervaring. Dat "kosmologisch godsbewijs" zoals Spinoza het bedoeld moet hebben, was voor mij bijvangst. Ikzelf vind het belangrijkste dat Mogens Laerke aanreikt een zeer helder betoog over Spinoza causaliteitsbegrip - met name laat hij zien dat voor Spinoza zowel causa sui (zelfveroorzaking), als causa immanens (immanente veroorzaking) en de causa finita (veroorzaking door eindige dingen) een en hetzelfde proces van veroorzaking betreft en dat hierin dé samenhang kan worden gevonden zoals Spinoza die ziet tussen het oneindige en het eindige. Het is echt een aanrader, dat artikel.
De ervaring die ik bij het lezen had was dat ik nu voor het eerst doorkreeg of beter: te weten kwam dat er een corruptie in de tekst aan het eind van brief nr. 12 moet zijn binnen geslopen. Toen ik de betreffende passage las, had ik op mijn tablet al een notitie ingetypt dat die bewering uit het einde van brief 12 niet klopte - dat liep niet lekker en kon zo niet bedoeld zijn, meende ik. Ik nam mij voor daar Karel op te wijzen, want wellicht zat er een fout in zijn vertaling - een ontkenning te weinig. Maar verder lezend bleek dat op dat niet kloppen van de tekst uitvoerig werd ingegaan - dat bleek een van de thema's van het stuk.
En zo kwam ik erachter, a) dat in de brief zoals we hem in de vertaling van Akkerman hebben, de tekst kloppend is gemaakt door een aanpassing die van Leibniz stamt; b) dat dit in de aantekeningen met "opmerkingen over de tekst" die van Hubbeling stammen, niet goed wordt toegelicht. Daar staat alleen te lezen: "Eén toevoeging komt uit de kopie van Leibniz." Verder niets (p. 516). We worden als lezers dom gehouden.
Pas hierna las ik ondervermelde
tekst van Wim Klever die over diezelfde kwestie gaat en die Karel in
het Engels brengt. [Hij brengt op zijn website vele vertalingen van
Engelse teksten, maar veronderstelt toch ook weer dat zijn lezers wél
Engels lezen...]
Hij heeft er hoe dan ook goed werk mee verricht
om ons deze stukken te brengen.
Een werkelijk excellent stuk, dat artikel van Mogens Laerke dat veel inzicht bijbrengt.
Lees verder...De waag van het ware geloof
Museum Het Catharijneconvent is in het bezit van een anoniem schilderij uit de eerste helft van de zeventiende eeuw dat de titel meekreeg: Waag van het ware geloof. Als u die titel in Google ingeeft vindt u het wel. Links staan in kleurige gewaden vertegenwoordigers van de katholieke kerk, paus en bisschoppen e.a. Zij hebben hun kant van de weegschaal gevuld met goud en zilver en andere pracht en praal. Rechts staan de in somber zwart geklede protestanten die als tegenwicht alleen de Bijbel in de waagschaal legden. De waag van het ware geloof slaat naar hun kant als het zwaarst, dus het waarst... het "Woord van God" wint het.
Spinoza had zijn eigen opvatting over de ware religie, de vera religio. Het werd dus hoog tijd dat de Bijbel met de Ethica in de waagschaal werd gelegd. Daarvoor gaan we even terug naar de tweede helft van de zeventiende eeuw. Nu staan links de calvinisten en rechts moeten we ons de 'gelovigen zonder kerk' denken, zoals mennonieten, collegianten e.a., waartussen zich - voor deze proef - Spinoza bevindt. Als het om waarheid gaat laat de Ethica zich als zwaarder zien dan de Bijbel. We wegen mee wat de Korte Verhandeling als 'waar geloof' ziet, ik neem aan dat het de bezoekers van dit weblog bekend is.
Daar is ie dan: de Oxford Bibliographie over Spinoza - met bias
Hier moest dus twee jaar op gewacht worden: op dit nogal obligate rijtje (hoofd)werken in een Spinoza-bibliografie, met één sterke bias: zonder aandacht voor de politieke Spinoza!
In een blog
van 23 januari 2012 kondigde ik aan dat Yitzhak Y. Melamed
gevraagd was om voor de Oxford Bibliographie die over Spinoza samen
te stellen. Ik schreef: "Gaat Yitzhak Y. Melamed dat dit
voorjaar laten zien in de bibliografie over Baruch* Spinoza op de
oxfordbibliographiesonline.com waarvoor hij gevraagd is? Het zou me
niet verbazen als daarin het accent op Angelsaksische auteurs zal
komen te liggen.
* Voor de Amerikanen, zeker die van joodse
origine, blijft Spinoza altijd Baruch heten.
Het zag er toen naar uit dat het voorjaar 2013 zou worden gebracht. Het werd echter later.
In een blog van 14 september 2013 citeerde ik van hem dat hij vond dat er maar eens gestopt moest worden met Baruch en dat Spinoza Benedict genoemd moest worden.
Ik maakte daarbij de opmerking: "We kunnen in het voorjaar van 2014 zien of het hem lukt om op Oxford Bibliographies Online, waar nu Daniel B. Schwartz bij Jewish Studies de bibliografie over Baruch Spinoza verzorgde [cf.] en bij Philosophy nog staat aangekondigd: Baruch Spinoza - Yitzhak Y. Melamed [cf.] om dit om te buigen naar Spinoza, Benedict zoals hij het op zijn CV met zijn indrukwekkende publicatie-overzicht heeft staan [cf.]"
Lees verder...Hubbeling's "Spinoza's Methodology" vijftig jaar
Als dit jaar de 50e verjaardag
van Ik Jan Cremer wordt herdacht, mag in Spinozistische kring
wel herdacht worden dat het tweede proefschrift van Hubertus G.
Hubbeling, waarmee hij in 1964 doctor in de filosofie werd (doctor in
de theologie was hij al sinds 1956), dit boek was: Spinoza's
Methodology (Assen 1964; cf.
introduction bij de RUG). Het laatste boek deed beduidend minder
stof opwaaien dan het eerstgenoemde, maar toch wel een beetje.
Ergens moet die - bescheiden - herdenking plaats hebben en waar kan dat anders dan op dit webblog?
Het werk verscheen - en dat was
eigenlijk wel merkwaardig maar kon een voorteken zijn - in de reeks
bij Van Gorcum & Comp. "Philosophia Religionis, Bibliotheek
van geschriften over de godsdienstwijsbegeerte." Je zou toch
niet verwachten dat dit boek van Hubbeling in deze reeks echt thuis
en op de juiste plek ondergebracht was? Maar misschien had het meer
te maken met bestaande relaties: van Hubbeling was eerder al een boek
in die reeks verschenen, nl. Natuur en genade bij Emil Brunner (de
handelsuitgave van zijn theologische proefschrift (hier
bij de RUG de samenvatting).
Spinoza in de Volksrant
Zoals ik in het blog van 4 maart al aankondigde heeft de Volkskrant vandaag in de bijlage een uitgebreid artikel over Spinoza, geschreven door Wilma de Rek, terwijl daarnaast Marcel Hulspad n.a.v. het verschijnen van Henri Krop's boek het heeft over: "De definitieve studie naar de ontvangst van Spinoza in Nederland."
De illustraties van Nina Hewelt (gefotografeerd door Jolijn Snijders) vind ik een schitterende vondst. Hier een simpele impressie via mijn tablet:
Inutilis scientia Spinozana [4]
Op Ebay biedt iemand dit boek aan en tracht een slaatje te slaan uit Spinoza en " the first printing of the first book by one of the great political philosophers of the 20th century..."
Leo Strauss, Die Religionskritik Spinozas als Grundlage seiner Bibelwissenschaft: Untersuchungen zu Spinozas Theologisch-Politischem Traktat. Berlin, Akademie-Verlag, 1930. xii, 288pp.
Wie meer biedt dan US $325.00 [Shipping $30.00] kan het misschien in bezit krijgen.
Rudi Rotthier's De naakte perenboom op shortlist Socratesbeker
In Trouw, een van de partners van de maand van de filosofie, is vandaag de shortlist met de 5 genomineerden voor de jaarlijkse Socrates Wisselbeker bekendgemaakt [zie ook op de website van Maand van de filosofie].
De andere genomineerden zijn:
• Jabik Veenbaas — De Verlichting als kraamkamer
• Ad Verbrugge — Staat van verwarring
• Jurriën Rood — Wat is er mis met gezag?
• Jan Bransen — Laat je niets wijsmaken
De uitreiking vindt plaats tijdens de G8 van de Filosofie op 18 april 2014 in de Beurs van Berlage.
De Socrates Wisselbeker is een initiatief van de Stichting maand van de filosofie. Eerdere winnaars zijn onder andere, Paul van Tongeren (2013), Coen Simon (2012), Hans Achterhuis (2011), Frank Ankersmit (2008), Andreas Kinneging (2006) en Michiel Leezenberg (2002).
Er stonden al eerder Spinozaboeken op de longlist [cf. blog], maar het is voor het eerst dat Spinoza tot de shortlist doordrong. Spinoza komt ook aan de orde in Jabik Veenbaas' De Verlichting als kraamkamer, maar niet zo uitgebreid en bijzonder als in De naakte perenboom. Op reis met Spinoza.
Spinoza.blogse.nl feliciteert Rudie Rotthier met deze eervolle nominatie van zijn boek op de shortlist voor de Socratesbeker.
Vandaag verschijnt Joseph Almog's boek over Spinoza
In een blog van 6 september 2013 kondigde ik aan: "Joseph Almog komt met een boek over Spinoza." Welnu, vandaag verschijnt
Joseph Almog, Everything in Its Right Place: Spinoza and Life by the Light of Nature. Oxford University Press, USA (06 March 2014) - books.google.
In de inleiding die zich bij Amazon deels en iets verder dan bij books.google laat lezen, geeft hij aan dat hij Spinoza's tekst over "het wormpje in het bloed" (brief 32) gebruikt als een decoder voor de overige teksten: het is zijns inziens dé sleuteltekst.
De uitgever: "In Everything in Its Right Place, Joseph Almog develops the unitarian and universalist metaphysics of Spinoza. Spinoza's ground zero thesis is that "Nature is one and all." Everything (including God, mathematics, morals, our own thoughts) finds its place within Spinoza's (capital N) Nature. It is the place that each thing occupies within the grid of Nature-from God on down the cosmic tree of being-that determines its fundamental (lowercase n) nature. For Spinoza, one's nature is determined by one's place in Nature or, in terms of the fundamental axiom of the book-the Nature-unfolding axiom: the nature of x=Nature at x.
Almog's reading of Spinoza is distinct in its understanding of the deductive abstractions of part I-II of the Ethics by means of the concrete illustrations of Spinoza's intended subject matter in his political writings, where he tells us directly (i) what Nature is and (ii) how man's nature is not a separate kingdom from the Nature-kingdom but merely an unfolding of it. This leads, as in the Ethics, to a final chapter on what it meant to Spinoza to live in symbiosis with Nature and, therefore, to be one with it-and with God."
Inutilis scientia Spinozana [3] "Uren met Spinoza"
Uitgeverij Hollandia Baarn had een reeks onder de verzameltitel "Uren met...". Daarin verschenen, enige titels in willekeurige volgorde: Uren met Pascal (dr. S. Eringa), Uren met Novalis (Dirk Coster en P.C. Boutens, 1915), Uren met Flaubert (Mr. D. Spanjaard en Dirk Coster, 1918), Uren met Lodenstein (M. J. A. Vrijer), Uren met Schopenhauer (dr. J.D. Bierens de Haan), Uren Met Huizinga (W.C. Schallenberg-van Huffel), Uren met St. Bernard (Anton van Duinkerken).
In 1913 bracht Hollandia in die
reeks een boekje uit met een verzameling teksten van Spinoza:
Uren met Spinoza. Een keur van stukken uit zijne werken, vertaald en van een inleiding en aanteekeningen voorzien door Dr. J.D. Bierens de Haan. Uitgeverij Hollandia Baarn, 1913 geb.217 pag.
Na deze eerste druk verscheen er
al in 1917 een tweede druk die een iets andere cover kreeg.
Dezelfde uitgever kwam in 1940 met een nieuwe en heel andere
Uren met Spinoza, nu onder redactie van dr. J.H. Carp. Baarn, Hollandia N.V., 1940
Beth Lord over Antonio Negri's "Spinoza for Our Time"
Vandaag op NDPR de bespreking door Beth Lord van dit boek - met die lelijke cover - van
Antonio Negri, Spinoza for Our Time: Politics and Postmodernity, William McCuaig (tr.), Columbia University Press, 2013, 125pp., $24.00 (hbk), ISBN 9780231160469 [zie signalement op dit blog]
Beth Lord biedt een interessant review:
Lees verder...Spinoza in "Wijsgerig perspectief"
Vandaag las ik het Spinoza-nummer van het tijdschrift Wijsgerig Perspectief op maatschappij en wetenschap 8e jaargang nr. 2 (november 1967), waarop ik de hand wist te leggen. Dat is van inmiddels een hele tijd geleden en je krijgt zo de kans een beeld te krijgen over hoe over Spinoza toen werd gedacht. En je krijgt een beeld van de context.
Datzelfde jaar verscheen van Ferd Sassen Kerngedachten van Spinoza [Roermond-Maaseik, 1967) en het jaar ervoor het boekje Spinoza [Baarn, 1966] van H. G. Hubbeling. Ze worden in de rubriek "Recente Nederlandse Spinoziana" gesignaleerd en kort besproken. Uitvoerig in een apart artikel wordt door H. Robbers besproken de dissertatie van C. De Deugd die het jaar ervoor was uitgekomen, The Significance of Spinoza's first Kind of Knowledge [Assen, 1966]. Aan die bespreking vooraf gaat een artikel van De Deugd zelf, "Spinoza's kennisleer", waarin hij nog eens beargumenteert hoe de eerste kennissoort (vanuit de ervaring) voor Spinoza veel belangrijker is dan meestal wordt gedacht; en tevens geeft hij de veel beperktere (een vooral meer theoretisch dan praktisch belang) van de scientia intuitiva. Het is nog steeds interessant om via De Deugd naar Spinoza's kenleer te kijken. In dat artikel kondigt hij een tweede en derde boek aan, die hij nog aan de tweede en derde kennissoort zou gaan wijden, maar daarvan is het nooit meer gekomen, bij mijn weten.
Lees verder...Schelling wel, Spinoza niet
Wat inzake Spinoza maar niet van de grond komt, een internationaal tijdschrift Spinoza Studies o.i.d. als opvolger van het ter ziele gegane Studia Spinozana, is wel gelukt inzake Schelling. Sinds kort begon deze
Lore Hühn, Paul Ziche, Philipp Schwab (Hrsg.), Schelling Studien. Internationale Zeitschrift zur klassischen deutschen Philosophie, Verlag Karl Albert, Bd 1, 2013 [cf of cf ]
Van Ferdie Fluitsma kreeg ik door, wat bij de uitgever nog niet aan te treffen is, dat in het eerste nummer ruime aandacht is voor ‘Spinoza in Schelling’. Zie hierna de inhoudsopgave:
Lees verder...Het wordt druk rondom Spinoza in maart
Vanavond, Vastelaovond, 4 maart om 20.00
uur houdt Miriam van Reijen in het Filosofisch Café Sneek in de
Bibliotheek een lezing over ‘Spinoza’s actualiteit en de
relevantie van zijn filosofie voor het dagelijks leven.’ [Cf. blog]
Op zaterdag 8 maart biedt Rikus Koops in Deventer de cursus
Spinoza’s visie, een inleiding in zijn denken in één dag
aan [Cf.]
.
Op 12 maart wordt 's avonds in de Doelenzaal van de
Universiteitsbibliotheek, Singel 425, in Amsterdam Spinoza's
Staatkundige verhandeling (vertaald door Karel D'huyvetters,
Wereldbibliotheek) gepresenteerd, alsmede Henri Krop's Spinoza,
een paradoxale icoon van Nederland (Prometheus).
Met het oog
daarop verschijnt in "V Weekeinde" van de Volkskrant
van a.s. zaterdag 9 maart in de afdeling "V Boeken " een
groot artikel van Wilma de Rek over de belangstelling in Nederland
voor Spinoza (u zult daarin ook deze blogger aantreffen).
Nina Hewelt is sinds kort stagiair bij het Magazine van de Volkskrant. Vrijdag verschenen op haar weblog, boven het Wolfenbüttelerportret twee caricaturen van haar hand onder het kopje "Spoed Spinoza". Ik ben benieuwd welke van de twee de bijlage zullen illustreren. Ik gok op deze. Ze kan wel wat!
Op
zaterdag 15 maart begint in het Spinoza Lyceum de eerste van vier
bijeenkomsten in de voorjaarscursus van de VHS over die Staatkundige
verhandeling.
Op diezelfde zaterdagmiddag 15 maart zal om 14:00 uur in
de Kloveniersdoelen te Middelburg emeritus professor Herman Den Dijn
over Spinoza spreken op uitnodiging van de Vrijmetselarij Zeeland.
De weekkrant
die dit uitbundig aankondigde, plaatste in het artikel een foute
website (een 'a' teveel in vrijmetselarij...). Het stuk eindigt met
"Let op er zijn maar 90 plaatsen beschikbaar. Dus vol is vol!!"
Maar met foute url erbij is maar de vraag of dat lukt. Hier
de juiste link om u ervoor aan te melden.
En maandag 17 maart
houdt de Spinoza Kring Limburg z'n maandelijkse bijeenkomst. En dit
is nog maar een eerste greep - zie verder *)
William Kingdon Clifford (1845-1879) bedenker van 'mind-stuff', bekritiseerd door vriend Frederick Pollock
Van deze Britse wiskundige en
filosoof die zich na kennisneming van Spinoza zeer voor diens
filosofie ging interesseren, had ik nog niet gehoord, tot Miriam van
Reijen mij op hem attendeerde en ik meteen wist dat hij een blog ging
opleveren. Zij op haar beurt had over hem gelezen op de
filosofiescheurkalender van dit jaar op 1 maart.
Clifford was bevriend met Sir
Frederick Pollock [cf. blog]. En toen deze in 1880, een jaar naar Clifford's
overlijden, zijn boek uitgaf, Spinoza. His life and philosophy
(1880, herdruk in 1899) droeg hij dit op TO THE MEMORY OF MY FRIEND WILLIAM
KINGDON CLIFFORD en gaf het boek het motto mee dat Clifford vaak
aanhaalde:
HOMO LIBER DE NULLA RE MINUS QUAM DE MORTE COGITAT.
Clifford was vooral meetkundige en bestudeerde, zich verzettend tegen de buitensporige analytische neiging van wiskundigen aan Cambridge, vooral niet-Euclidische meetkunde. Hij was het die in de Angelsaksische wereld Bernhard Riemann's ideeën over de niet-Euclidische meetkunde introduceerde. Toch is naar hem de Clifford-algebra genoemd, een soort associatieve algebra. In 1870 schreef hij Over de ruimtelijke theorie van materie, waarin hij beargumenteerde dat energie en materie twee verschillende typen waren van de ruimtekromming. Deze ideeën speelden later een fundamentele rol in Albert Einsteins algemene relativiteitstheorie.
Hij huwde de schrijfster Lucy Lane. Hij stierf net als Spinoza, maar tien jaar jonger dan deze, aan tuberculose.
Hij muntte de term 'mind-stuff' (geeststof) en paste deze toe op zijn metafysica van lichaam en geest. Hij deed dat in zijn essay "On the nature of things in themselves," [in: Mind, 1878] Overigens zie *)
Lees verder...Spinozana op ebay
O.a. The Philosophy of Spinoza. Selected from His Chief Works, with a life of Spinoza and an introduction, by Joseph Ratner. The Modern Library, New York, 1927 [Cf. en cf. blog]
Misericordia seu compassio
"In je stuk over misericordia mis ik het woord 'mededogen'. Martha Nussbaum boomt er honderden pagina's over door in haar boek 'Oplevingen van het denken'. Misschien nog een alternatief voor de vertaling," kreeg ik als reactie via de mail van iemand. Voor een deel val ik met mijn antwoord in herhalingen met het vorige blog, en recycleer ik ook een eerder blog.
De term compassio
(mededogen, medelijden) komt bij Spinoza in het geheel niet voor,
maar wel vergelijkbare termen: sympathia, commiseratio, misericordia.
Volgens Eric Schliesser zou het Griekse woord συμπάθεια in
het Latijn het best weergegeven worden met compassio?
Maar wil het feit dat Spinoza die term niet (maar sympathia wel)
gebruikt, zeggen dat hij het verschijnsel niet (er)kent?
Ik heb
in het vorige blog de passage geciteerd dat Spinoza over woorden niet
wil strijden - het gaat hem om inhoud. Zou een simpele reden waarom
hij het woord compassio niet gebruikt misschien liggen in het
feit dat hij met zijn Ethica juist voorstaat dat we minder
passie en meer actie nastreven?
Hoe een Spinoza-tentamen kan worden afgelegd
Gisteren op Youtube gebracht: "A drawing video for Baruch Spinoza, describing his general philosophy and the major parts of The Ethics."
Knap gedaan. Geslaagd!
Lees verder...Inutilis scientia Spinozana [2]
Dat Spinoza intussen véél bekender is geworden dan de Spaanse generaal Spinola uit de 80-jarige oorlog, blijkt uit het gegeven dat momenteel een ansichtkaart van het Spinola-huis (1575) aan de Spaansekade in Rotterdam op marktplaats wordt aangeboden als een kaart van het Spinoza-huis.
Breviarium Spinozanum: Misericordia
Dit blog werkt toe naar de stelling: Misericordia verwijst naar een meelevende houding - niet naar barmhartigheid, waarmee het meestal wordt vertaald.
Volgens mij lijkt er op het eerste gezicht iets aparts aan de hand met Spinoza's definitie van 'misericordia'. Maar hoewel die al door vele tientallen vertalers is vertaald, ben ik nog nooit ergens een opmerking erover tegengekomen.
De betreffende definitie, de 24e in de lijst van definities van de affekten aan het eind van het derde deel, luidt aldus:
Misericordia est amor quatenus hominem ita afficit ut ex bono alterius gaudeat et contra ut ex alterius malo contristetur.
Het begint al met hoe het woord 'misericordia' te vertalen: Je komt tegen 'medelijden' (Krop); 'barmhartigheid' (Gorter, Logemann, Van Suchtelen, Klever, Vermeulen); 'meewarigheid' (Meijer); Mitgefühl (Barmherzigkeit) (Stern - Duits); Sympathy (Elwes - Engels); La misericordia (Peña - Spaans); La Miséricorde (Appuhn, Misrahi - Frans); La Misericordia (Peri - Italiaans). De zuidelijke talen hebben het 't gemakkelijkst. In het Nederlands 'wint' barmhartigheid het onder de vertalers van medelijden voor 'misericordia' dat alleen door Krop aldus wordt omgezet. Maar is 'barmhartigheid' een treffende vertaling?
Eerst over naar de hele definitie (ik neem de vertaling van Corinne Vermeulen): "Barmhartigheid is liefde, voor zover zij de mens ertoe beweegt zich te verheugen over de voorspoed van een ander en van de tegenspoed van een ander juist droevig te worden."
Lees verder...Spinoza alternatief voor carnaval? Of carnaval met Spinoza?
Mooi alternatief voor carnaval: morgen zondag 2 maart 14:00-17:00 uur spreekt Miriam van Reijen in het Filosofisch Café van het Humanistisch Verbond in Wageningen over "Spinoza: van passie naar aktie" (volgens de website van de VHS) en het gaat ook over "Benedictus de Spinoza – de relevantie van zijn filosofie voor het dagelijks leven" (volgens de website van Filosofie Café Loburg, Molenstraat 6, Wageningen]
En aangezien het dagelijks leven vandaag uit carnaval bestaat (en de filosofen 'm ook wel lusten, zoals uit dit plaatje van het Filosofisch café Loburg blijkt) wordt het misschien wel: carnaval met Spinoza!
[Colerus over Spinoza: "Dan heeft hy eens op een dag zoetemelks-zop met boter gegeten voor 3 stuivers, en een kan bier van 1½ stuiver gedronken"]
Lees verder...
