Breviarium Spinozanum: Begeerte is het wezen van de mens [3]
“Cupiditas est ipsa hominis essentia quatenus ex data quacunque ejus affectione determinata concipitur ad aliquid agendum.” [Ethica 3/Aff.Def1]
“Begeerte is het wezen zelf van de mens, voor zover het wordt opgevat als door de een of andere inwerking erop bepaald om iets te doen. [Vert. Corinna Vermeulen]
´De begeerte is de wezentheit zelve van de mensch, voor zo veel zy uit alle gestelde aandoening bepaalt bevat word, tot iets te doen of te werken.´ [De Nagelate Schriften]
Hier dan het begin van een meer inhoudelijke behandeling van mijn lezing van deze definitie samen met Spinoza’s toelichting erop, na twee inleidende blogs: een eerste blog waarin ik liet zien hoe ‘men’ het als een belangrijke tekst ervaart, waard om als wijze tekst op een tegeltje aan te brengen en een volgend blog waarin ik, enigszins tot mijn ontsteltenis, moest laten zien hoe deze definitie door de Spinoza scholars wordt veronachtzaamd.
Voor de tekst en/of vertaling van ‘explicatio’ die Spinoza bij deze affectdefinitie geeft verwijs ik ieder naar z’n eigen boekenkast – ik neem hier alleen de tekst van De Nagelate Schriften over, maar zal bij mijn bespreking wel de vertalingen van Henri Krop (en de door hem geboden Latijnse tekst) en van Corinna Vermeulen raadplegen.
Lees verder...Inutilis scientia Spinozana [154] Javier Sáez de Ibarra: "El lector de Spinoza"
Javier Sáez de Ibarra, El lector de Spinoza. Páginas de Espuma; Edición, 2004
Het boek zal wel nooit uit het Spaans vertaald worden, maar moet hier toch even in een blog gesignaleerd worden. Volgens de uitgeversflapteksttekst die Amazon laat lezen, bevat het boek vijftien verhalen met “een grondig onderzoek naar het menselijk leven en het mysterie.”
De personages (een schutter, een oude vrouw, een professor in de filosofie, een pas getrouwd stel, een gewelddadige jongen, ouders, een alleenstaande vrouw, een onmogelijke driehoek, een monnik) bevinden zich in extreme situaties, waarin ieder zijn leven op het spel zet. Javier Saez de Ibarra zou het vertellen van verhalen heel serieus nemen. Met het oog op het kennelijke titelverhaal, neem ik het hier op. Korte recensies hier en hier
Lees verder...Spinoza-tekening van © Paul Davis
Via Aviva Dierckx's zondagse #Spinoza Now werd ik gewezen op deze tekening die Paul Davis Draws - photographs about anything anywhere anytime - en op Instagram had geplaatst, waarnaar hijzelf via twitter verwees. Daar hij erg de nadruk op copyrights legt, geef ik dat hierbij door.
Foto Spinoza-tekening
© Paul Davis [Cf.]
Breviarium Spinozanum: Begeerte is het wezen van de mens [2]
“Cupiditas est ipsa hominis essentia quatenus ex data quacunque ejus affectione determinata concipitur ad aliquid agendum.” [Ethica 3/Aff.Def1]
“Begeerte is het wezen zelf van de mens, voor zover het wordt opgevat als door de een of andere inwerking erop bepaald om iets te doen. [Vert. Corinna Vermeulen]
Voor ik in vervolg op het vorige blog in een volgend blog mijn lezing van deze definitie samen met Spinoza’s toelichting erop geef, wil ik eerst even een rondje maken langs een aantal Spinoza scholars om tot mijn grote verbazing vast te stellen dat blijkbaar niemand ontdekt heeft wat voor een geniale greep Spinoza met deze definitie deed. De definitie lijkt tamelijk eenvoudig te begrijpen, maar de toelichting die Spinoza geeft en waarmee hij zijn diepere bedoeling wil duidelijk maken, wordt – wellicht terecht - nogal enigmatisch gevonden. Die uitleg wordt als erg moeilijk gezien en daarom wordt hij door velen maar overgeslagen. Maar daardoor mist men eigenlijk de essentie van Spinoza’s Ethica. Zover durf ik wel te gaan.
Lees verder...Breviarium Spinozanum: Begeerte is het wezen van de mens [1]
“Cupiditas est ipsa hominis essentia quatenus ex data quacunque ejus affectione determinata concipitur ad aliquid agendum.” [Ethica 3/Aff.Def1]
“Begeerte is het wezen zelf van de mens, voor zover het wordt opgevat als door de een of andere inwerking erop bepaald om iets te doen." [Vert. Corinna Vermeulen]
Velen lijken wel verliefd op het eerste deel van deze eerste van de definities van de Affecten die Spinoza aan het eind van het derde deel van de Ethica opsomt. Al geruime tijd kijk ik even wat Twitter weer aan Spinozana heeft en dan kom je hem heel vaak tegen: Desire is the very essence of man. Dan heeft iemand hem kennelijk ontdekt, vindt het wel een fraaie uitspraak en maakt er een tweet van #Spinoza [cf. en hier meteen de hele reeks.].
In het kader van zijn kunstproject Amsterdam of Above, Amsterdam of Below, bracht Joseph Semah de leuze aan op het gebouw van De Nederlandse bank [cf. blog].
Ook op andere wijze, via tumblr e.d. kom je het citaat graag op afbeeldingen als tegeltjeswijsheid tegen:
Maar of men dan ook goed begrepen heeft hoe Spinoza hem bedoeld heeft, is uiteraard de vraag. Over de opzet die Spinoza met deze defintie moet hebben gehad ga ik het in komende blogs hebben.
Inutilis scientia Spinozana [153] Handige wegwijzers in het notenapparaat
Vandaag even over een kleinigheidje dat niets te betekenen heeft voor kennis of begrip van het Spinozisme, maar voor het dagelijkse bestuderen ervan een praktisch hulpmiddeltje kan zijn.
In zijn Ethica-vertaling biedt Henri Krop een onvolprezen hoeveel informatie in eindnoten – 57 bladzijden vol!
Vanochtend heb ik, nadat ik al ruim zeven jaar intensief gebruik maak van zijn Ethica-vertaling, nu pas de moeite genomen om Romeinse cijfers aan te brengen boven die 57 bladzijden met eindnoten. Ik liet het opzoeken van zo’n noot wel eens uit luiheid achterwege, als ik geen zin had door heen en weer te bladeren uit te zoeken op welke bladzijde ik moest zijn. Want daar bij elk deel de nummering van de noten weer bij 1 begint, kun je niet gemakkelijk zien waar je moet zijn.
Het behoort tot een eenvoudige hulp aan de gebruiker om zulke wegwijzertjes aan te bieden. Enfin, ik heb ze nu eindelijk zelf aangebracht.
Ik vertel dit om misschien een andere gebruiker op een idee te brengen, maar vooral om Henri Krop of uitgever Prometheus/Bert Bakker, mochten ze dit blog zien, voor een toekomstige, herziene uitgave op dit idee te brengen: even bovenaan de bladzijden laten zien bij welk deel de noten horen. Het is zo simpel aan te brengen, maar o zo lastig als die aanwijzingen ontbreken.
Zou Jonathan I. Israel’s Democratische verlichting in oktober uitkomen?
Eerder werd op diverse websites 2013 als jaar van verschijnen van de vertaling van het derde deel van Jonathan I. Israel’s trilogie over de Radicale Verlichting genoemd. Zelfs op de website van de uitgeverij (nu ondergebracht bij wevervanwijnen.nl/) werd ook en wordt nog steeds 2013 vermeld. Maar op de sites van Amazon, Bol.com en Bookdepository is sinds kort sprake van oktober 2015, dus blijkbaar heeft de uitgever een nieuw bericht doen uitgaan. Het kan realistisch zijn. Radicale verlichting en Verlichting onder vuur verschenen eveneens zo'n vier jaar na verschijning van het origineel. Democratic Enlightenment verscheen in juni 2011 dus als de vertaling in oktober a.s. uitkomt, blijven ze in hun eigen tempo met
Jonathan I. Israel, Democratische verlichting: filosofie, revolutie en mensenrechten 1750-1790. Uitgeverij Van Wijnen, 16 okt. 2015
Carl Schmitt leunde zwaarder op Spinoza dan algemeen wordt aangenomen
De tijd, gedurende de eerste decennia na WOII, dat de Duitse
wetskundige en politiek denker Carl Schmitt (1888 – 1985 – cf. blog) niet echt serieus genomen en nauwelijks bestudeerd
werd, ligt alweer decennia achter ons. In die periode werd hij vooral gezien
als behorend tot de ideologen van het nationaalsocialisme. Als je ziet hoeveel
publicaties over hem er inmiddels van de band rollen, lijkt hij wel trending
topic, cult bijna. “Within the last few years, a renewed interest, if not
rehabilitation, of Carl Schmitt has taken place,” zo begon in 1997 een
bespreking door Nathan McCune in de Canadian
Journal of Political Science van enige boeken van/over Schmitt. Kortom, er
heeft een duidelijke omslag plaats gevonden, waarbij Carl Schmitt door vele
experts als de grootste politiek denker van de twintigste eeuw wordt gezien.
Er bestaat trouwens, zo is mijn overtuiging, vast een sterk evenredige relatie tussen de groeiende vijandigheden in de wereld en de almaar grotere zichtbaarheid daarvan via de media en de stijgende interesse in de politieke filosofie van Schmitt voor wie de zondigheid van de mens en de noodzaak van helder zicht op vriend-vijand-verhoudingen uitgangspunten waren. We hebben aan Samuel Huntington de claim te danken dat vriend-vijand onderscheidingen de strijd tussen civilisaties na het einde van de koude oorlog vorm zouden gaan geven – dat heeft alle schijn van een waar inzicht: alle reden dus om naar de eerste bedenker ervan om te zien. Ruim baan dus voor de uitleggers van Carl Schmitt. En dan gaat het om méér dan wat Michiel Wielema samenvatte in zijn "Spinoza in het Derde Rijk" (2014, cf. blog]: “De jurist Carl Schmitt bijvoorbeeld zag een typisch joods kenmerk in Spinoza’s bewuste afwijking van het staatsabsolutisme van Hobbes’ Leviathan – dat namelijk de staat geen macht heeft over het menselijk innerlijk en denkvrijheid dus niet kan worden weggenomen.”
Lees verder...Wim Klever neemt afstand van zijn Ethicom
Vandaag nam Wim Klever op Facebook afstand van zijn Ethicom en stuurde mij daarvan een scan met als onderwerp: “Begrafenis van gedateerd werk.” Hij is, zoals ook blijkt uit vele reacties op dit blog, altijd behoorlijk trots geweest op dit werk. Ik heb er ook wel enige vruchten van geplukt, maar kon mij in veel ervan niet vinden. Met name vond ik het jammer dat hij niet een volwaardige vertaling van de Ethica gaf, maar van vele passages, vooral van deel I, volstond met een parafrase. Verder vond ik dat hij zich als commentator teveel opdrong en teveel tussen Spinoza en de lezer opstelde. Daarom heb ik er maar nooit een apart blog aan gewijd. Het lijkt me verstandig dat Klever de vrucht van het ouder worden plukt en nu afstand van zijn werk neemt. Waarvan akte!
De film "Spinoza, een vrije denker" wordt in september uitgebracht
Robin Lutz’s voornemen om een documentaire film over Spinoza te maken gaf ik al door in een blog van 28 juli 2010; daarop volgde nadere informatie in blogs van 1 december 2012, 9 mei 2014 en 20 maart 2015 en nog enige.
De film is gereed en krijgt op 16 september zijn première in
Pathé Buitenhof in Den Haag. Aldus vandaag het AD en nu.nl. De
bioscoopketen Pathé, die mede de totstandkoming van de film heeft gesteund,
gaat vanaf 17 september in dertien theaters van het concern de film vertonen.
Blogger en curator van Spinoza.blogse.nl ontving tot zijn vreugde een uitnodiging voor de persvoorstelling die een week voor de première zal worden gegeven. U hoort straks dus meer over deze film, waar ik al zo lang naar uitkijk. Ik ben echt heel benieuwd.
Jammer genoeg zie ik Pathé Maastricht niet in de rij staan van de bioscopen waar de film vertoond gaat worden: Pathé Amersfoort, Amsterdam, Arnhem, Breda, Delft, Den Haag, Eindhoven, Groningen, Haarlem, Helmond, Rotterdam, Tilburg en Zwolle.
Inutilis scientia Spinozana [152] weer eens om de cover
Deze Spaanstalige uitgave van de Tractatus politicus:
Baruch de Spinoza, Tratado Político. Ed. Quadrata, 2005 [van hier]
Het moet gaan om deze Argentijnse editie die recent in dit blog voorbijkwam:
Spinoza, Baruch, Tratado Político, Introducción y notas de Ernesto Funes, traducción de Alfonso Di Severino, Quadrata, Buenos Aires, 2005
Spinoza in verkeerde handen
Gisteren had ik een beetje een dag van balen. Ik had het gevoel dat ik m’n dag verprutst had met het lezen van de bijdrage van A.E. Taylor, “Some Incoherencies in Spinozism (I)” in: S. Paul Kashap, Studies in Spinoza, Critical and Interpretive Essays. Berkeley (1972) en met daarop benodigd zoekwerk. Ik heb deze Spinoza-reader onlangs aangeschaft en lees er af en toe een hoofdstuk uit.
Er zijn er al velen geweest die “incoherenties” bij Spinoza hebben aangegeven, waarvan door anderen vele van de zgn. incoherenties weer kon worden ‘gladgestreken’ met een andere, vaak duidelijker lezing van Spinoza. Je kunt van deze debatten best veel opsteken en een almaar omvattender en helderder beeld van Spinoza krijgen. Maar soms, als je merkt dat de bedoelingen van een auteur niet begrijpen zijn, maar bestrijden en als dat laatste op een verhulde wijze gebeurt, geeft dat een slechte smaak in de mond.
Maar bij deze Taylor kreeg ik wel erg de indruk dat hij Spinoza’s filosofie aan het afkraken was – dat zijn kritiek van het afbrekende soort was, iets wat ik eigenlijk niet van zo’n Spinoza-reader verwachtte. En toen ik de slotwoorden van het eerste deel las, werd mijn vermoeden dat de achtergrond van de kritiek een totaal ander godsbeeld was bevestigd. Ik citeer dit slot:
Lees verder...De mogelijke bron van misverstand over 'welk intellect' in 1Def4 bedoeld is
Het is niet dat ik het onderwerp nog eens verder wil uitmelken, maar ik wil op iets wijzen dat wellicht van belang is.
Vanochtend las ik weer eens het op ’t oog behoorlijk gedegen artikel van Francis S. Haserot, “Spinoza’s Definition of Attribute”, in: S. Paul Kashap, Studies in Spinoza, Critical and Interpretive Essays [1972]. Oorspronkelijk was het in 1953 verschenen in The Philosohical Review. Het lijkt me waarschijnlijk dat G.H.R. Parkinson, wiens opvatting we in een vorig blog en vervolgblog bekritiseerden, dat artikel heeft gekend en zich erdoor op het verkeerde been heeft laten zetten.
Haserot onderscheidt acht mogelijke lezingen van de attributen-definitie (1/Def4) die hij nauwgezet analyseert. Hij geeft veel argumenten tegen de zgn. subjectieve lezing en vóór de objectieve of reële lezing van de attribuut-definitie. Maar bij die bespreking concludeert hij met grote stelligheid dat Spinoza in die definitie alleen het oneindige intellect voor ogen kan hebben gestaan. Het frappante is dat hij onder die acht mogelijke lezingen niet ook nog de mogelijkheid meenam dat Spinoza de vraag van ‘welk intellect’ open had gelaten, zodat de definitie geldig was voor zowel eindige intellecten als het ene oneindige intellect van God.
Ik ga niet het hele artikel bespreken (iedereen kan het in z’n
geheel bij books.google of de uitgever
nalezen of als PDF te downloaden), maar wijs slechts op één passage, waardoor Haserot zijn lezers en
mogelijk zichzelf zand in de ogen strooide:
Inutilis scientia Spinozana [151] Spinoza-graffiti
Gisteren verscheen deze foto bij een tweet van ene Adriana.
Op het muurtje is de Spaanse tekst gespoten:
“Aprender para entender, porque entender es ser libre. Baruch Spinoza" [Leren om te begrijpen, want begrijpen is vrij zijn]
De foto schijnt gemaakt te zijn door OCTⒶVIO, Activista por el conocimiento libre y promotor de la inteligencia colectiva [Activist voor de vrije (gratis) kennis en promotor van collectieve intelligentie]. Zou die ook de graffiti gespoten hebben?
Spinoza is het er wel mee eens dat kennis heel makkelijk, want zonder jaloezie, met anderen kan worden gedeeld. Maar dat hem deze weg voor ogen stond lijkt me twijfelachtig.
Spinoza’s 'henteïsme'
Via een tweet van 16 augustus van ene James Iacobus (die ontzettend veel tweets en retweets de wereld in stuurt), een tweet die weer werd opgepakt door Aviva Dierckx die elke zondag haar verzameling #Spinoza Now publiceert, heb ik het artikel “The Hentheism of Spinoza” uit 1932 van Frederick Kettner (over wie ik een blog had), dat ik wel eerder langs had zien komen, voor het eerst gelezen.
Ook al heb ik het in het algemeen niet zo op etiketplakkerij op Spinoza: dit stuk vond ik wel aardig. Het was voor het eerst dat ik deze typering, hentheïsme, tegenkwam [hentheïsme, niet henotheïsme, waarmee wordt aangeduid: het geloof in, en de mogelijke verering van, meerdere goden, waarvan één god een prominente rol vervult].
De term hentheïsme is bedoeld als het tegenovergestelde van pantheïsme – ontleend aan het Griekse hen kai pan (een en al). Dat gezegde werd bekend van de 18e eeuwse Duitse Spinozisme-strijd of Pantheismusstreit, daar Lessing die woorden gebruikt zou hebben in een gesprek met Jacobi om er Spinoza’s filosofie mee aan te duiden. Die uitdrukking komt echter bij Spinoza niet voor, maar stamt uit de Parmenides van Plato, zoals ik in een recent blog liet zien.
Ik vind het stuk van Frederick Kettner aardig 'Spinozaistically' (een typering van hem). Hij benadrukt het grote belang van het goed begrijpen van de attributen. Ik vind dat hij heel aardig vanuit Spinoza’s beschouwingen zelf, kan waarmaken dat Spinoza eerder een henteïsme dan een pantheïsme zou hebben voorgestaan.
Het stuk verscheen in het blad van The Spinoza Institute of America, The Spinoza Quarterly, 2, No. 2 -Tercentenary Issue - November, 1932, pp. 34-43. Ik neem het hier graag over.
Lees verder...Inutilis scientia Spinozana [150] Hoe Google met ons meedenkt
Dit vind ik toch te fraai om niet hier te signaleren. We maken allemaal wel eens mee dat als we een niet helemaal correcte zoekopdracht ingeven, Google ons vraagt of we niet het volgende bedoelen (volgen alternatieve zoekwoorden]. Kennelijk “weet” Google ook heel goed wat afwijkend is van hoe er meestal of gebruikelijk tegen de Bijbel wordt aangekeken – zodat ook tegenwoordig nog wordt benadrukt dat Spinoza een afwijkeling, een anomalie, is! Toen ik vandaag ingaf:
J. Samuel Preus, Spinoza and the Irrelevance of Biblical Authority, kwam bovenaan te staan: “Bedoelde u: J. Samuel Preus, Spinoza and the Relevance of Biblical Authority.”
Daarna volgden dan toch de relevante hits. Google kón intussen dus "beter weten." Enfin, uit die hits – ook al is het wat oudere informatie – stel ik de rest van het blog samen. Maar fijn toch om te weten hoe onze Grote Broeder over onze waarden waakt.
Hier kwam geen reactie, maar wel pakte een twitteraar 't op:
Mijmeringen bij de lotgevallen van een exemplaar van K. O. Meinsma’s Spinoza en zijn kring
Eén van de bij archive.org gedigitaliseerde exemplaren van Spinoza en zijn Kring: historisch-kritische Studiën over Hollandsche Vrijgeesten door Meinsma, K. O. (Koenraad Oege; 1865-1929) heeft op het titelblad bovenaan een etiketje “present-exemplaar van den schrijver,” en onderaan een rood stempel “Bibliothek zur Erforschung der Judenfrage Frankfurt a. M.”. Het is gedigitaliseerd vanuit de - Robarts Library van de University of Toronto, waar het zich dus momenteel zal bevinden. [Zie ook het PDF ervan op internet gebracht door die universiteit]
Meinsma zal het presentexemplaar kort na verschijnen in 1896 hebben verzonden. Uiteraard niet naar de Bibliothek van het Institut zur Erforschung der Judenfrage, want die bestond nog niet, werd “zwischen 1939 und 1945 eine parteipolitische Einrichtung der NSDAP, die 1941 offiziell als die erste Außenstelle der „Hohen Schule“ des Parteiideologen Alfred Rosenberg an der Bockenheimer Landstraße 68/70 in Frankfurt am Main eröffnet wurde.” [Cf. wiki en cf.]
Lees verder...Waar blijft de internationale institutionalisering van het Spinozisme?
Al maar meer krijg ik het besef: het gaat niet goed met het Spinozisme. Dat het Spinozisme niet in een florissante bloei verkeert als het geval zou kúnnen zijn.
O, ik weet het: dit is niet de manier waarop een echte Spinozist kan spreken. “De dingen hadden door God op geen andere wijze en in geen andere ordening kunnen worden voortgebracht dan zij zijn voortgebracht.” [E1/33). Maar toch, wij als medewerkers van God zouden een poging kunnen wagen, hoewel dit een zeer onspinozistische paradoxale gedachte is: als het Spinozisme niet méér in bloei staat dan het doet dan heeft het niet anders kunnen zijn. Maar dat klinkt weer zo pessimistisch dat ook dat niet als de juiste Spinozistische formulering kan worden beschouwd. Schrijvend aan de TTP moet Spinoza toch ook gemeend hebben dat hij aan een verandering in de maatschappij kon bijdragen. Verbetering van een situatie moet dus mogelijk zijn. Komaan dan: over de brug met wat ik mis.
Lees verder...Een merkwaardige 'hedendaagse' bestrijding van Spinoza
Robert J. Roecklein, een Plato-deskundige, gebruikt zijn kennis om vanuit Plato kritiek op o.a. Spinoza te geven. Dat levert een enigszins hilarisch resultaat op. Vanuit de 21e eeuw worden met filosofie uit de 4e eeuw voor Christus filosofen uit de 17e eeuw bestreden. Roecklein publiceerde drie boeken:
• Plato Versus
Parmenides: The Debate Over Coming-into-Being in Greek Philosophy
(Lexington Books, 2010)
• Machiavelli and Epicureanism: An Investigation into the Origins of Early Modern Political Thought (Lexington Books, 2012).
• Politicized Physics in Seventeenth-Century Philosophy. Essays on Bacon, Descartes, Hobbes, and Spinoza Lexington Books, 2014 - - - books.google
Het gaat me hier uiteraard om het laatste. Daarin wordt in een lang vijfde hoofdstuk Spinoza aangepakt. En dat in mijn ogen op een enigszins hilarische manier. Books.google laat je veel bladzijden inzien en daarop zie je hem op de manier waarop in zijn ogen Plato Parmenides neersabelde met dezelfde argumenten als in Plato’s Parmenides Spinoza’s Ethica aanpakken. Het is teveel om samen te vatten. Maar ik beleefde er veel genoegen aan. Van de weeromstuit ben ik zelfs de Parmenides gaan lezen – op zich ook al een hilarisch boek dat je volgens mij het beste kunt lezen alsof je Jiskefet hoort.
Lees verder...Inutilis scientia Spinozana [149] Een snippertje van Hannah Arendt’s Spinoza-studie
Nog pas kort geleden had ik een blog over Hannah Arendt n.a.v. het boek van Dirk de Schutter en Remi Peeters, Hannah Arendt. Politiek denker [Klement, Pelckmans, 2015], waarin ik ook verwees naar mijn eerdere blogs over haar, waarin ik mijn spijt uitte over het feit zij zo weinig, nauwelijks iets over Spinoza liet weten.
Verheugd ben ik dan ook dat gisteren iemand op de website van het Hannah Arendt Center aan het Bard College foto’s en informatie verspreidde over haar exemplaar van een van de vele edities van het tweede deel van de vertaling van Spinoza’s voornaamste werken van Robert H. M. Elwes.
De informatie gaat over enige ‘marginalia’ van haar hand. Het is weinig. Ook
streepjes of uitroeptekens in de kantlijn zijn marginalia. Blijkbaar heeft ze
nergens iets bijgeschreven, anders zou een geïnteresseerde zeker dát hebben
gemeld. Het leukste vind ik nog dat ik blijkbaar een anonieme mede-fan van
beide filosofen heb.
León Dujovne (1898 - 1984) "Spinoza's systeem bezat de gebreken van zijn kwaliteiten"
Onlangs stuitte ik op een PDF van LA BIBLIOTECA, revista undada por Paul
Groussac. ¿Existe la filosofia argentinia? N° 2-3 | invierno 2005. Daarin
o.a.:
“Spinoza, pasajes argentinos.” Por Diego Tatián
“León Dujovne: una lectura de Spinoza en clave judía.” Por Florencia Gómez. [PDF]
Dat wilde ik melden en vond ik tevens aanleiding om een apart blog aan Dujovne te wijden. Ik kon daartoe mijn informatie ontlenen aan het boek van Van Reijen, maar besloot een stukje te vertalen dat Dalila Dujove voor het Bulletin de Bibliographie Spinoziste over haar vader schreef. Hier volgt die tekst; cursief het inleidende stukje van de redactie van dat Bulletin:
Lees verder...Inutilis scientia Spinozana [148] Een verwisseling van Baruchs
Een column van Stefan Behr, “Jenseits von Gut und Böse,” in de Frankfurter Rundschau van gisteren [cf.] had hem weer eens, die spreuk die in Duitsland ten onrechte aan “onze Baruch” wordt toegeschreven:
Was ist Vernunft? Der Wahnsinn aller. Was ist Wahnsinn? Die Vernunft des einzelnen. Was nennt ihr Wahrheit? Die Täuschung, die Jahrhunderte alt geworden. Was Täuschung? Die Wahrheit, die nur eine Minute gelebt.
Geef het eerste deel van die passage in uw zoekmachine in en zie diverse Duitse citaten-sites die uitspraak aan Spinoza toeschrijven. En zoals dat dan altijd gaat: zonder verwijsplaats – zie b.v. hier en hier en hier, e.a.
Peter K. Schneider bouwt er in zijn Wahnsinn und Kultur oder die heilige Krankheit: die Entdeckung eines menschlichen Talents [Königshausen & Neumann, 2001, p. 62 – books.google] een heel betoog mee op waarin hij Spinoza met Foucault’s waanzin-opvatting vergelijkt. Die paragraaf begint aldus:
Inutilis scientia Spinozana [147] Van de Bruder die voorbij gaat
Dat niet alleen de levende, maar ook de dode dingen op aarde voorbijgaan en uiteindelijk als ding teniet gaan, bewijst deze foto van zijn exemplaar van de Bruder-editie van Spinoza die Wim Klever op zijn Facebook-pagina zette en waarvan hij mij deze scan zond.
“A densely annotated copy!” gaf Michiel Wielema als nette
reactie, zo kon ik nog net zien.
Lees verder...
Nog meer Spinoza-boeken in aantocht
Van Ferdie Fluitsma ontving ik weer enige tips over boeken over Spinoza die aangekondigd zijn. In het vorige blog gaf ik er al een door.
In december 2015 zal het volgende boek verschijnen, geredigeerd door Andre Santos Campos, wiens Spinoza's Revolutions in Natural Law, ik al eerder in een blog signaleerde, alsook de door hem samengestelde reader Spinoza and Law [cf. blog]. Dat dit boek er aan stond te komen had ik al gezien doordat John Grey zijn bijdrage eraan, "Reason and Knowledge in Spinoza" al op academia.edu had geplaatst en liet weten dat het zou verschijnen in:
%2c_Spinoza_Basic_Concepts.jpg)
Andre Santos Campos (Ed.), Spinoza: Basic Concepts. Exeter: Imprint
Academic, December 1, 2015)
De uitgever geeft nog geen inhoudsopgave. Uit de blurp: “… the significance of Spinoza's philosophy is matched by its complexity. His system presents a considerable challenge for the modern student; his language is frequently opaque, while the esoteric themes explored in his work often require elucidation. Spinoza: Basic Concepts intends to overcome most of such difficulties. Each essay in this collection explores a key concept involved in Spinoza’s thinking, relating it to his understanding of philosophy, outlining the arguments and explaining the implications of each concept. Together, the chapters cover the full range of Spinoza’s interdisciplinary system of philosophy.”
[zie voor aanvullende info dit blog]
Lees verder...Hoe we het zonder vrije wil doen…
Voor degenen die straks van 11-18 september op Lesbos de cursus van dr.
Harry van den Bouwhuijsen over “Spinoza over ‘vrije
wil’ en menselijke vrijheid” volgen [cf. blog
en blog] is vast aardig nieuws (maar niet alleen voor hen
uiteraard) dat in die maand het volgende boek zal verschijnen:
Ursula Goldenbaum & Christopher Kluz (Eds.), Doing without Free Will. Spinoza and Contemporary Moral Problems. Lexington Books, September 2015 [alleen hardback en eBook, $80.00, er is nog geen paperback). De cover is bij uitgever en Amazon nog niet te vinden.
Met bijdragen van J. Thomas Cook; Ursula Goldenbaum; Julia Haas; Matthew Homan en Christopher Kluz.
Later, 1-7-2016, toegevoegd books.google
Inutilis scientia Spinozana [146] Turken goed van Ethica's voorzien
Op 5 april 2014 had ik al eens een blog met de vraag " Worden de Turken voldoende van Spinoza voorzien?" En op 14 mei 2015 kon ik constateren: "Ook de Turken hebben hun 'Brieven over het kwaad'". Nu zag ik op een verkoopwebsite dat er flink wat Ethica-vertalingen werden aangeboden. Dat zit dus wel goed.
Een hedendaagse bestrijding van de TTP
Hoe relevant - en nog altijd als pijnlijk gevoeld - de Bijbelkritiek van Spinoza in zijn Tractatus theologico-politicus (1670) was en blijkbaar nog altijd is, blijkt uit het volgende artikel dat Jeffrey L. Morrow, Associate Professor aan de Seton Hall University [cf.], in 2012 schreef toen hij als ‘Researcher of the Year’ werkzaam was aan de Immaculate Conception Seminary School of Theology aan dezelfde katholieke Seton Hall University, en dat in 2013 verscheen:
Jeffrey L. Morrow, "Historical Criticism as Secular
Allegorism: The Case of Spinoza." In: Letter
& Spirit, Vol 8, 2013 [special: Promise and Fulfillment. The
Relationship Between the Old and New Testaments] [PDF]
Hij ontkent niet dat Spinoza grote invloed heeft gehad op de kritische Bijbelstudie, maar volgens hem stelde Spinoza in de plaats van een traditionele (liturgische) religieuze “een moderne seculiere allegorie in dienst van een ander koninkrijk dan het Koninkrijk van God.” Hij vindt dat hedendaagse exegeten van de Bijbel weer moeten gaan beseffen dat ze met de Bijbel “heilige grond” betreden.
Lees verder...Een Spinozistische onderwijskunde (in het Portugees)
Juliana Merçon, APRENDIZADO ÉTICO-AFETIVO. Uma Leitura Spinozana da Educaqào. Editora Alínea, [Brazilië], 2009 [Ethisch-affectief leren. Een Spinozistische lectuur van onderwijs] [PDF]
Inutilis scientia Spinozana [145] Noorse Etikk als 'fictie'
Een Noorse antiquaar biedt een in 2002 in Noorwegen verschenen Ethica [Etikk] aan onder Skjønnliteratur [fictie] [Cf.].
Als je de foute afbeelding op de cover ziet, die Spinoza niet voorstelt, ga je het nog bijna geloven.
Uit wat de Noorse Wikipedia-pagina over Baruch de Spinoza brengt, leid ik af dat het gaat om:
Baruch de Spinoza, Etikk – bevist på geometrisk vis. Oversatt og med et innledende essay av Ragnar Hertzberg Næss. Bokklubbene, 2002.
Lees verder...
Spinoza’s invloed - maar toch te geringe - op de biologie
Dit blog lijkt me een mooi vervolg op het vorige blog, waarin ik verwijs naar Alexander Douglas betoog om Spinoza beter niet als naturalist te zien.
De impact die Spinoza op de wetenschap en met name de 19e
eeuwse biologie heeft gehad, juist door zijn naturalisme, wordt duidelijk in
kaart gebracht in het eerste deel van de vierdelige reeks die Cambridge University Press in 2013 uitgaf: Nicholas Boyle,
Liz Disley (eds.), The Impact of
Idealism: The Legacy of Post-Kantian German Thought. “The first study of
its kind, The Impact of Idealism assesses the impact of classical German
philosophy on science, religion and culture.” Vooral in het eerste deel komt
Spinoza aan de orde
Volume I, Philosophy and Natural Sciences, Cambridge University Press, 2013, 447pp. – books.google
Vandaag heeft de NDPR een review op dit deel door Michael Forster. Daaruit een alinea. De reviewer verzet zich tegen het door een van de auteurs aangehangen conventionele idee dat Herder, Goethe en de romantici zelf, meer de "literaire kant van het Duitse Idealisme" vormden, en schrijft dan:
Lees verder...Alexander Douglas bestrijdt (in kielzog van Eric Schliesser) dat Spinoza naturalist was
Het NDPR-review van het boek van Elhanan Yakira, Spinoza and the Case for Philosophy [Cambridge
University Press, 2015] waar ik eergisteren ineen blog op attendeerde, was van Alexander X. Douglas die, waarop
ik eveneens attendeerde, het boek schreef Spinoza
and Dutch Cartesianism, dat in februari van dit jaar bij OUP
verscheen. Ik wijs hier tevens op zijn interssante tekst, "Do we choose what we believe?" die op 19 mei 2015 op OUP's blog werd geplaatst.
In of na de periode waarin Douglas met dit boek bezig was, schreef hij, waar ik vanmiddag achter kwam, ook een artikel waarin hij de vraag aan de orde stelde of Spinoza wel als naturalist kan worden gezien:
Alexander Douglas, “Was Spinoza a Naturalist?” In: Pacific Philosophical Quarterly, (2014) [PDF]
Het komt er uiteraard op aan wat je filosofisch onder een naturalist verstaat – welke criteria je daarvoor hanteert. Het interessante is dat Douglas zowel ingaat op het hedendaagse debat over wat wetenschap is, als op hoe daarover in de Vroeg-moderne tijd werd gedacht.
Zeer interessant stuk om te lezen. Ik ga z’n betoog niet navertellen – verklap alleen zijn conclusie:
Lees verder...Spinoza-cartoon van Michael Queiroz
Deze cartoon van Spinoza had ik al wel eerder gezien, maar nog niet hier bewaard, daar ik niet kon zien wie de maker ervan was. Zojuist, bezig met het vorige blog, stuitte ik op de pagina waarop Editorial Quadrata de illustraties plaatste die Michael Queiroz maakte voor hun Colección Pensiamentos Locales. Aldaar ook een korte biografie van de kunstenaar:
Michael Queiroz is geboren in Parijs in 1982. Na meer dan 15 jaar in Buenos Aires, keerde hij terug naar Parijs, waar hij nu woont en werkt. Hij studeerde af aan het Centro Polivalente de Arte de San Isidro, en vervolgde zijn studie illustreren bij Hermenegildo Sábat en schilderen bij Hector Maranesi. In de jaren 2000 en 2001 had hij een dagelijkse strip in Metro, getiteld "Cecilio, el mozo"[de ober].
Hij werkt inmiddels voor verschillende (literaire) tijdschriften, als "Philosophie Magazine", "L'imbeciel" en "Le Magazine Littéraire". Begin 2010 verscheen zijn eerste boek: Un Argentin à Paris (Ed. Buchet-Chastel). Datzelfde jaar publiceerde hij samen met Laura Gutman het boek The Illustrated Family; het kwam uit in Argentinië en Spanje.
Inutilis scientia Spinozana [143] diverse Argentijnse uitgaven van de Tratado político
Weer een cover die mij intrigeert vervult in deze tijd de
rol van komkommer. Ik vraag me af: wie zou er op de achtergrond zijn afgebeeld?
Het boek wordt aangeboden op een Argentijnse verkoopsite. De verkoper verschaft alleen de volgende informatie:
Baruch de Spinoza, Tradado Politico. Estudio preliminar y notas de Ernesto Funes.
Vanuit Baruch Spinoza, Epistolario. Introducion y notas Diego Tatián [Buenos Aires: Colihue, 2007 – books.google] waarover ik eerder dit jaar een blog had, kon ik de gegevens aanvullen met vertaler en uitgever:
versión de Eric Fontanals. Quadrata, Buenos Aires, 2003
Elders vond ik nog:
Spinoza, Baruch, Tratado político, traducción de Eric Fontanals, introducción y notas de Ernesto Funes, Quadrata, Buenos Aires, 2003.
Spinoza, Baruch, Tratado político, traducción de Alfonso di Severino, introducción y notas de Ernesto Funes, Quadrata, Buenos Aires, 2004. [beide vermeld in PDF]
Spinoza, Baruch, Tratado Político, Introducción y notas de Ernesto Funes, traducción de Alfonso Di Severino, Quadrata, Buenos Aires, 2005 [vermeld in PDF]
Lees verder...Blogse laat een steekje vallen
Na tien dagen al stopt het programma van blogse.nl ermee om reacties op een blog dat die leeftijd heeft bereikt, nog te signaleren onder "Laatste reacties".
Ik meld voor de belangstellende daarom hier in een apart blogje dat het blog van 5 augustus 2015, "Welk intellect heeft Spinoza in zijn attribuut-definitie op het oog?", gisteren en vandaag nog reacties kreeg.
Schilderij uit 1907, Spinoza wyklêty (geëxcommuniceerde Spinoza), van Samuel Hirszenberg (1865 – 1908) [cf. blog]
Een Portugese inleiding in de Ethica
Graag mag ik een wat opvallende cover van een Spinoza-boek waar ik tegenaan loop brengen. Deze bracht Wim Klever mij onder ogen. Dit is een Portugese inleiding in de Ethica van Spinoza, waarvan de cover in mijn ogen misschien wel suggereert dat elke uitlegger ook een beetje zijn eigen Spinoza in elkaar zet?
Marcos André Gleizer, Lições Introdutórias à Ética de Espinosa. Via Verita, 2014
Een impressie van de VHS-Spinozaweek 2015 in Barchem
Kees Bruijnes die mij uiteraard gemist had bij de VHS-zomercursus in Barchem, en dus ook een verslag ervan zal hebben gemist op dit blog, stuurde mij zijn, zoals hij het omschreef, “ietwat speels verslag van de Spinozaweek in Barchem.” Het is inderdaad een heel ander soort verslag dan ik wel maakte. Ik neem het graag op in dit blog. Jammer is wel dat hij er geen foto’s bijgeleverd heeft. Ik volsta met er één eerder plaatje van het Woodbrookershuis tussen te plaatsen. Vanaf hier is de tekst van hem.
“Ik gaf mij geheel aan de lectuur van Spinoza over en dacht, terwijl ik in mijn binnenste keek, nooit zo duidelijk de wereld gezien te hebben” (Goethe)
Lees verder...
Spinoza in Salon Branoul
Op dinsdag 17 november 2015 om 21:00 uur heeft Salon Branoul in het Theater Branoul in Den Haag de voorstelling:
Salon Branoul Baruch Spinoza
Actrice Ellen van Possum zal in het Nederlands brieven van
Benedictus de Spinoza lezen, afgewisseld door poëzie en proza van tijdgenoten
die door Spinoza beïnvloed zijn. Afgewisseld ook met muziek van Arvo Pärt,
Maurice Ravel en José María Sánchez-Verdú, gespeeld door Felicia van den End,
fluit, Jacob Kellerman, gitaar en Emlyn Stam, viool, leden van het New European
Ensemble.
Méér informatie hier.
Facebook New European Ensemble - Facebook Literair Theater Branoul
Tickets via online-reserveringssysteem Eventbrite - tot 5 september 2015. Bezoekers bepalen achteraf hun eigen prijs. Wees er op tijd bij, want het aantal plaatsen is beperkt.
Foto van hier.
Elhanan Yakira’s "extremely opaque" Spinoza-boek
Vandaag heeft de NDPR een review van Alexander Douglas van het boek van
Elhanan Yakira, Spinoza
and the Case for Philosophy [Cambridge University Press, 2015, 283pp.,
$95.00 (hbk), ISBN 9781107069985] [
Bij de aankondiging in dit blog gaf ik aan dat ik wel nieuwsgierig naar het boek was. Ik moet nu zeggen: deze bespreking maakt dat ik mij nog wel eens driemaal ga bedenken of ik er ooit wel echt aan wil beginnen. Het onderwerp dat centraal staat, Spinoza’s mind-body doctrine, intrigeert mij in hoge mate.
Douglas: “In Chapters Three and Four, Yakira presents his alternative reading of Spinoza’s mind-body doctrine, culminating in the assertion that: ‘the soul is what it feels like to be a body. Better still, it is what it thinks like to be a body; or, in fact, the soul is what it means to be a body’ (163). I found Yakira’s explanation of this doctrine to be extremely opaque. The best I can do is to explain what I think he might mean.” En in het vervolg doet hij een poging die alternatieve lezing van Yakira van de lichaam-geest-verhouding te schetsen. Ik doe geen poging dit nog eens na te vertellen en houd het bij de slotalinea:
Lees verder...Inutilis scientia Spinozana [142] Spinoza Zsidó Fesztivál bereikt bar mitswa
Nu in 2015 het 13e Spinoza Zsidó Fesztivál [Spinoza Joods Festival) in Boedapest wordt gehouden, georganiseerd door het beroemde CaféRestaurant Spinozahaz of Szinhaz, kan ik het wel een keer in Spinoza.blogse vermelden. Eventueel ook voor wie nog iets aan vakantie wil plannen…
Een joodse jongen die de leeftijd van dertien jaar bereikt, wordt verantwoordelijk onder de joodse wet, d.w.z. hij wordt een bar mitswa [het kan ook, maar hoeft niet, als ‘bar mitzvah’ geschreven worden]. Letterlijk staat het voor "zoon van het gebod”. Waarschijnlijk was het Szinhaz Spinoza Zsidó Fesztivál al lang volwassen, maar toch, men houde zich aan de wet.
Zie hier
(in het Hongaars) het programma met ruim 20 culturele en entertainment activiteiten.
Volg het verder op Facebook.
Cf. programma ook hier.
Inutilis scientia Spinozana [141] Nederland lijkt hier te klein voor
In Frankrijk verscheen twee jaar geleden, in september 2013,
deze uitgave als e-book:
Jean Colerus, Lucas, Vies de Spinoza. Éditions Allia, 2013 [Cf.]
Het boekje was al eerder in 1999 verschenen [cf.]
Zulke uitgaven kun je in ons land niet gauw aantreffen. Maar ik hoop dat er een keer een uitgever is die ons verrast. Iets voor Uitgeverij Spinozahuis misschien?
Hannah Arendt - een nieuwe inleiding die Spinoza doet missen
Al jaren terug heb ik me er over verbaasd dat Hannah Arendt bijna nooit iets over Spinoza zegt, haast nergens naar hem verwijst en waar ze dat wel doet, gebeurt dat niet echt adequaat. Ooit heeft ze wel een reeks colleges over hem gegeven, maar die hebben geen enkele weerslag in haar werk gekregen.
Het is uit haar werk wel duidelijk dat ze het op belangrijke punten niet met hem eens is: het determinisme en zeker het necessitarianisme is niets voor haar. Zij is ervan overtuigd dat er met elke nieuw geboren mens, met elke generatie ook, iets nieuws kan beginnen. Voor haar is iets geheel nieuws willen mogelijk, zij gelooft in de vrije wil op de manier waarop Kant het bedoelde: iets nieuws, iets zonder voorafgaande oorzaak beginnen, het begin van een nieuwe keten vormen.
Maar ze neemt ook niet de moeite echt tegen Spinoza in te gaan en ook dat vind ik opmerkelijk – juist voor een joodse filosofe. Ik heb daar geen verklaring voor. Of zou het misschien zijn dat zij uit een (zeer verborgen gehouden) respect voor hem niet tegen hem ingaat?
In het nieuwe boek van Dirk de Schutter en Remi Peeters, Hannah Arendt. Politiek denker [Klement, Pelckmans, 2015], mis ik Spinoza weer zeer. Zij geven in korte hoofdstukken die ze als lemma’s hebben opgezet, een redelijk gedegen samenvatting van de hoofdlijnen van haar antropologische en politieke filosofie. Zijzelf wilde zich geen filosofe noemen, maar politiek theoreticus, waarschijnlijk uit een hekel tegen metafysica.
Modificaties van niet-bestaande dingen
Al vele malen hebben we het hier gehad over wat Spinoza in 2/8, 28c en 2/8s zegt over de ideeën van niet bestaande dingen – hoe dat te begrijpen. Ik herinner me niet dat in de discussies erover iemand ooit erop wees dat Spinoza ook in het eerste deel van de Ethica er al iets over had gezegd. Onlangs las ik dat eerste deel weer eens in z’n geheel achter elkaar en merkte dat in het tweede scholium bij 1/8 Spinoza ook iets over niet bestaande dingen (hier: modificaties) zegt. Ik geef binnen vierkante haken een stukje van de context, erbuiten de tekst waar het me om gaat:
[Nam per substantiam intelligerent id quod in se est et per se concipitur hoc est id cujus cognitio non indiget cognitione alterius rei. Per modificationes autem id quod in alio est et quarum conceptus a conceptu rei in qua sunt, formatur:] quocirca modificationum non existentium veras ideas possumus habere quandoquidem quamvis non existant actu extra intellectum, earum tamen essentia ita in alio comprehenditur ut per idem concipi possint. [Opera Posthuma; Henri Krop heeft interpuncties toegevoegd, weer andere dan Gebhardt – overigens m.i. niet van belang]
Lees verder...'De grootsheid van de geest' zonder Spinoza
Met plezier herinner ik mij de Spinozadag "Libertas
Philosophandi” die op vrijdag 27 juni 2008 in de Westerkerk te Amsterdam die in het kader van
Amsterdam Wereldboekenstad 2008 werd georganiseerd door de Bibliotheca
Philosophica Hermetica in samenwerking met de Vereniging Het Spinozahuis. [Cf. blog]
Op het symposium dat - eveneens in de Westerkerk - op 7 november zal worden gehouden over ‘De grootsheid van de geest’ door de Bibliotheca Philosophica Hermetica [Cf.] in samenwerking met Stichting Rozenkruis en Filosofie Magazine, komt Spinoza niet in het programma voor.
Op de website van Filosofie Magazine komt de naam van Spinoza nog wel een keer voor: “Zijn wij ons brein? Nee, we zijn veel meer, vonden zeventiende-eeuwse Amsterdamse filosofen als Spinoza en Comenius. De menselijke geest is groots, oneindig veranderlijk en creatief. Tijdens een inspirerende middag keert u terug naar de Gouden Eeuw in Amsterdam. Die tijd blijkt een inspiratiebron voor moderne denkers over geest en brein.” Maar Spinoza's filosofie van de geest staat er niet geprogrammeerd. O, hij zal wel eens genoemd worden, b.v. door Russel Shorto verwacht ik, maar een eigen spreker heeft Spinoza niet. En als ik het affiche en programma zie, vraag ik mij af of hij er wel bij zou horen...
Descartes en Spinoza hadden verschillende ideeën over libertas philosophandi
Op de pagina van de The University of Melbourne, waarop de lezing die dr Gerhard Wiesenfeldt aldaar heeft gegeven op 11 augustus om 18:30 uur (Australische tijd, daar is het nu al 12 aug ca 01:15 uur) over "Contesting Academic Freedom: Descartes, Spinoza, and the Limits of Toleration," herinnert hij ons er aan dat in Den Haag zowel een standbeeld staat van Descartes als van Spinoza (hoewel de laatste zit, noemen we het toch een standbeeld).
Muhammad Iqbal (1877 - 1938) over Christus en Spinoza
Ook bekend als Allama Muhammad Iqbal, was een academicus,
dichter, advocaat, filosoof en politicus in Brits India die grote invloed heeft
gehad op de Pakistaanse beweging. Hij wordt gezien als een van de belangrijksten
in de Urduliteratuur; hij schreef ook in het Perzisch. Er bestaat een zeer
uitgebreide pagina op en.wikipedia. Zijn geboortedag is een nationale feestdag in Pakistan (om in 't kort even z'n belang aan te geven).
In Stray Reflections. The Private Notebook of Muhammad Iqbal [Also includes: ‘Stray Thoughts’ - voor het eerst uitgegeven in 1961, herdrukt in 1987, tweede en derde editie gepubliceerd door de Iqbal Academy Pakistan in 1992 en 2006 - PDF], deze verzameling losse gedachten en reflecties at random, komt ook de volgende enigszins enigmatisch neergeschreven gedachte voor:
28. Christ and Spinoza
The Jewish race has produced only two great men – Christ and Spinoza. The former was God incarnated in the Son, the latter in the universe. Spinoza was only a completion of the greatest teacher of his race.
Lees verder...Dominee twittert over Spinoza
Ds Dolf te Velde, predikant GKv Pijnacker-Nootdorp, theoloog en postdoc TU Kampen, cf. twitter - moet kennelijk voor z'n postdocstudie Radical Enlightenment van Jonathan Israel lezen. Hij vindt het maar niks, en vindt en passant ook Spinoza's "Deus sive natura" maar niks. Tussen tweets over van alles en nog wat, twittert hij dit soort boodschapjes er tussendoor:Het sjabloon in Jonathan Israel's "RadicalEnlightenment" begint vermoeiend te worden: tot Spinoza was alles "confessionally narrow", 1/2
— Dolf te Velde (@DolfteVelde) 8 augustus 2015
Wat is er nu eigenlijk zo fascinerend aan 'Deus sive natura' van #Spinoza? Ik vind het maar saai ...
— Dolf te Velde (@DolfteVelde) 10 augustus 2015
Lees verder...'k Krijg steeds meer het idee dat "Radical Enlightenment" van Jonathan Israel een succesvolle bundeling van conference papers is :-)
— Dolf te Velde (@DolfteVelde) 10 augustus 2015
'The Philosophy of Spinoza' 80 jaar – maar pas op voor Harry Wolfson
Zo’n vijf jaar geleden had ik al eens een blog met een waarschuwing voor hoe de geleerde Wolfson
Spinoza als een tweede Aristoteles 
zag. Maar tamelijk vaak kijk ik toch eens
even hoe Harry A. Wolfson in zijn The
Philosophy of Spinoza (1934) over een bepaald onderwerp bij Spinoza
schrijft. En ik ervaar het elke keer weer als een genoegen om zijn grote
eruditie mee te maken. Zijn boek is nu inmiddels tachtig jaar onder ons en is
nog steeds een van de gedegenste studies over Spinoza in het licht van de
voorgeschiedenis van de filosofie.
Maar Wolfson is ook het beste voorbeeld van hoe (te) veel kennis over Aristoteles en de Scholastiek iemand in de weg kan zitten om Spinoza zelf echt te begrijpen. Van de week greep ik weer eens naar Wolfson en zoals dan meestal gebeurt, grijpt zijn eruditie en heldere stijl mij weer bij de lurven en blijf ik in zijn boek lezen. Het andere waarmee ik bezig was, blijft dan maar even liggen: ik laat mij graag door hem gidsen door het joods-scholastieke landschap, waarin hij zo goed de weg weet. Ik las de hoofdstukken V, Simplicity of Substance, VII, Extension and Thought, XIII, Body and Mind. En nu zag ik pas voor het eerst goed hoe hij er in het schetsen van de lichaam-geest-relatie bij Spinoza helemaal naast zat. Zijn vergelijking van Spinoza met de ouden en het centraal stellen van de ouden, maakte dat hij volstrekt geen oog had voor het grandioos nieuwe van Spinoza – dat aparte en bijzondere ontging hem op dit punt volledig.
Lees verder...Spinoza op het frontspice van de Obra Completa
Een maand geleden had ik het blog "Spinoza, Obra Completa van Braziliaanse uitgeverij Perspectiva." Vandaag kon ik via Scribd.com (waarheen vast niet legaal de eerste band met (Breve) Tratado; Princípios da Filosofia Cartesiana; Pensamentos Metafísicos; Tratado da Correção do Intelecto; Tratado Político was geüpload) deze frontspice-tekening van Spinoza binnenhalen - om hem vervolgens in de verzameling Spinoza-tekeningen op te nemen. Nergens is te vinden wie de maker ervan is.
Jacques Atlan, Scènes de la vie de Spinoza
Jacques Atlan (1940) is doctor in de filosofie en verbonden aan de Université François Rabelais in Tours. Hij doceerde filosofie aan het Lycée Dumont d'Urville in Toulon en geschiedenis van de wijsbegeerte aan de Faculteit der Letteren van La Garde. Hij is actief in een verzoeningsbeweging van jodendom en christendom [info van hier]. Ik vind hem erg lijken op Henri Atlan (1931) [cf. blog] maar heb nergens een bevestiging kunnen vinden dat zij broers of andere familie van elkaar zijn. Hij heeft zich met nogal wat bezig gehouden [ cf. deze website van hem]
Aanleiding voor dit blog is het boek dat van hem verscheen en van de video die onlangs naar aanleiding daarvan op Youtube werd geplaatst.
Jacques Atlan, Scènes
de la vie de Spinoza. Les Presses du Midi, 21-5-2015
[Blurp] Hegel, dans son Histoire de la philosophie, écrit : « Spinoza est un point crucial dans la philosophie moderne. L'alternative est : Spinoza ou pas de philosophie... La pensée doit absolument s'élever au niveau du spinozisme avant de monter plus haut encore. Voulez-vous être philosophes ? Commencez par être spinozistes ; vous ne pouvez rien sans cela ». De son côté Freud disait : « J'avoue volontiers ma dépendance à l'égard des enseignements de Spinoza ». Et Bergson ajoutera : « On pourrait dire que tout philosophe a deux philosophies : la sienne, et celle de Spinoza ». Le lecteur trouvera, dans ce livre de la collection « Une Histoire des philosophes par le théâtre, quelques-unes des scènes marquantes de la vie du philosophe qui, le premier, devant le fait de la pluralité des religions, a clairement énoncé ce que devrait être, pour l'Etat, le principe de ce que nous nommons aujourd'hui, la laïcité.
G. H. R. Parkinson (1923-2015) Was een gerenommeerd Spinoza scholar
Het was nog niet eenvoudig informatie over Parkinson te vinden - om twee redenen: commercie (verkoop van boeken van Parkinson) gaat voor. Daarbij komt dat Parkinson de naam van een ziekte is, waarover veel internetpagina’s gemaakt zijn. Maar het lukte toch om erdoor te komen, zeker toen ik gokte en zijn naam + obituary ingaf, hetgeen het volgende te zien gaf:
George Henry Radcliffe Parkinson (1923-2015) overleed op 20 maart van dit jaar op 91-jarige leeftijd. Een obituary die er geweest is, mét een foto van hem, is alweer offline gehaald, maar liet toch deze gegevens zien. Toen ik op de website van de University of Reading, UK, ging snuffelen bleek hij er op de lijst van Professores Emeriti te staan:
G.H.R. Parkinson, MA, DPhil, Oxford, Personal Professor and subsequently Professor (1983) of Philosophy, 1974–89. [PDF]. Pas toen ik in Google University of Reading + Parkinson ingaf, kwam de pagina met een kort In Memoriam van hem op de website van die universiteit tevoorschijn. Dezelfde tekst blijkt ook op en.wikipedia te zijn gezet:
Lees verder...Robert Conquest (1917-2015) schreef Spinoza-limerick
The Guardian had gisteren een kort obituary voor de Brits-Amerikaanse dichter en historicus Robert Conquest die op 3 augustus j.l. op de gezegende leeftijd van 98 jaar overleed.
“…published more than 20 books on Soviet history. But how many people know about his love of a silly rhyme?” Onder de voorbeelden van limericks die werden gegeven, moet de volgende hier uiteraard overgenomen worden:
When a man’s too old even to toss
off, he
Can sometimes be consoled by philosophy.
One frequently shows a
Strong taste for Spinoza
When one’s balls are beginning to ossify.
G. H. R. Parkinson was betrokken bij twee vertalingen van Spinoza’s Ethica
Het blog van gisteren, waarin ik commentaar gaf op een onderdeel in zijn artikel “Being and knowledge in Spinoza,” werd voor mij aanleiding om nog iets méér over G.H.R. Parkinson te weten te komen. En dat viel aanvankelijk nog niet mee. Er bestaat van hem geen wikipedia- of andere pagina!
Eerder dit jaar had ik al eens een blog waarin ik verwees naar de boeken over de geschiedenis van de filosofie onder zijn hoofdredacteurschap, de Routledge History of Philosophy, en waarvan hij het deel (Vol. IV) over The Renaissance and 17th Century Rationalism voor zijn rekening had genomen. Daarin is vooral te wijzen op het onderdeel: "Spinoza: Metaphysics and Knowledge," pp. 273-312.
In een volgend blog 
zal ik komen met wat ik over hem te weten kom.
Hier wil ik het hebben over zijn bemoeienis met twee vertalingen van Spinoza’s Ethica.
In het vorige blog had ik al enige covers van boeken van hem over Spinoza laten zien, o.a. van zijn Ethica-vertaling:
B. de Spinoza, Ethics. Translated and edited with an introduction and notes by G. H. R. Parkinson, Oxford University Press, 2000
Lees verder...
Inutilis scientia Spinozana [140] Spinoza lezen
Sébastien Bages zette op Instagram een foto die via een spiegel gemaakt was [Cf.]. Ik heb hem weer ontspiegeld, zodat duidelijk wordt wat hij leest. Je ziet immers niet iedere dag een foto van iemand die de TTP leest. Die moet hier dus even bewaard worden.
Inutilis scientia Spinozana [139] Spinoza in de Argentijnse Coleccion "Caronte Filosofia"
De Argentijnse uitgever in Berazategui, Terramar Ediciones, heeft diverse COLECCIONES, zoals Ediciones Clásicas [Cf.]. In de reeks Caronte Filosofia, die inmiddels zo’n 35 werken omvat met – om enige te noemen - Erasmus, Darwin, Descartes en Nietzsche, is ook Spinoza’s Ethica opgenomen. In een beetje filosofische reeks kan men uiteraard om Spinoza niet heen.
Welk intellect heeft Spinoza in zijn attribuut-definitie op het oog?
%2c_Spinoza_on_knowing%2c_being_and_freedom.jpg)
De opmerking die Herman De Dijn in zijn bespreking van het
boek J. G. van der Bend (Ed.), Spinoza on knowing, being and freedom [1974] maakte over het hoofdstuk van G.H.R. Parkinson daarin,
“Being and knowledge in Spinoza,” - “een merkwaardig klare uiteenzetting van de
fundamentele koncepten van Spinoza’s metafysiek en epistemologie. Het gaat hier
om een van de beknoptste en toch nauwkeurigste inleidingen op Spinoza’s denken
die er te vinden zijn.” [cf. blog] - werd voor mij aanleiding deze tekst eens te lezen. En
ook mij viel de ‘merkwaardige klaarheid’ op. Maar mij viel nog iets op.
Ook viel mij namelijk op hoe Parkinson tamelijk makkelijk antwoordde op de door hemzelf opgeworpen vraag over welk intellect in de attribuut-definitie (1/Def4) bedoeld werd; “What is the ‘intellect’ that is referred to? Is it a finite intellect as our own, or one that is infinite?” Daarop gaf hij enige regels verder nogal zelfverzekerd dit antwoord: “That the intellect to which Spinoza refers must be infinite is inferred from Spinoza’s view (1P11) that there is an infinity of attributes, wheras the finite human intellect grasp only two (Ep. 64).” (p. 39) En dat was het dan.
Lees verder...
Inutilis scientia Spinozana [138] Strathern’s Spinoza in Iran
Niet erg gecharmeerd was ik van Paul Strathern's Spinoza in
90 minuten [cf. blog],
maar als Spinoza in Iran op z'n Strathern's als Ashnaei Ba Spinoza [Spinoza ontmoeten] beschikbaar is, is dat nog altijd beter en
adequater dan wat de mullahs en ayatollahs de mensen daar zoal voorschotelen. [Cf.]
De Spinoza-reader van J. G. van der Bend
De in een eerder blog vandaag genoemde reeks Engelstalige Spinoza essay-bundels uit de jaren ’70, waarvan ik van een aantal hun inhoud gaf, completeer ik in dit blog. Daarmee wil ik niet suggereren dat ik dat met alle daarna komende bundels ook ga doen, maar misschien van enkele nog.
Al eens eerder had ik aandacht besteed aan een aantal teksten uit dit boek dat door Van der Bend werd geredigeerd, maar pas in dit blog geef ik de inhoud. Daarbij heb ik gebruik gemaakt van deze publicatie uit 2005 van het Wydzialu Filozofii i Socjologii, Instytut Filozofii van de Uniwersytet Warszawski:
Habemus III – Spinozana [PDF], waarin ze van alle Spinozana die zij in bezit hebben (en dat was aardig wat), de inhoudsopgave hebben doen uittypen. Daaruit nam ik voor dit blog die over van
J. G. van der Bend (Ed.), Spinoza on knowing, being and freedom. Proceedings of the Spinoza symposium at the International School of Philosophy in the Netherlands (Leusden, September 1973). Assen: Van Gorcum, 1974
De Spinoza-reader van James B. Wilbur
In aansluiting op het vorige blog breng ik hier meteen de inhoud van de volgende Spinoza-essay-bundel
James B. Wilbur (Ed.), Spinoza's Metaphysics: Essays in Critical Appreciation. Philosophia Spinozae Perennis, vol. 1. Assen: Van Gorcum, 1976. Pp. viii + 163. [cf blog over de reeks Philosophia Spinozae Perennis]
Het boek dat het eerste was in de reeks Philosophia Spinozae Perennis, bevat de volgende hoofdstukken:
• Robert N. Beck, "The Attribute of
Thought"
• Errol E. Harris,"Body-Mind Relation in Spinoza's Philosophy"
• Dennis A. Rohatyn, "Spinoza's Emotivism"
• Ernest Sherman, "Spinoza and the Divine Cogito: God as 'Self-Performance'
"
• Stewart Umphrey, "Spinoza's Defense of Human Freedom"
• James B. Wilbur, "Is Spinoza's God Self-Conscious?"
• William J. Edgar, "Continuity and the Individuation of Modes in Spinoza's
Physics"
• Robert Pasotti, "Spinoza: The Metaphysician as Healer"
• Stanley Rosen, "Hegel, Descartes, and Spinoza"
• Harold J. Allen, "Spinoza's Naturalism and our Contemporary
Neo-Cartesians"
Edition Spinoza met een Spinoza welgevallige uitgave…
… zo mogen we vermoeden.
Het zou best eens kunnen zijn dat Edition Spinoza dat onderdeel uitmaakt van het Verlag Freiheitsbaum [cf.] juist met dit boek de naam van Spinoza met ere draagt. Als we ons realiseren hoe gebeten Spinoza juist op de priesterkasten was, kunnen we ons voorstellen dat hij van deze uitgave met vreugde kennis zou hebben genomen.
Siegfried R. Krebs heeft een website freigeist-weimar.de waarin hij naast berichten vooral veel recensies geeft over allerlei boeken die met religie en vooral religiekritiek en atheïsme te maken hebben. Het zou hem vooral gaan om “Auseinandersetzung mit Schöpfern von Religionen, deren Trägern und vor allem den materiellen Nutznießern von organisierter Religion, den Priestern, Predigern, Gurus etc., also den Priesterkasten in Vergangenheit und vor allem Gegenwart.” [Cf. bespreking door Heiner Jestrabek]
Voor Edition Spinoza heeft hij uit de jaren 2011 - 2015 een ruime keuze gemaakt uit die recensies over atheïstische, kerkelijke en religie-kritische boeken, maar ook over Humanisme en evolutieleer die hij kritisch bespreekt.
De Spinoza-reader van Freeman & Mandelbaum
In de 70-iger jaren verschenen er meerdere Engelstalige bundels met Spinoza- essay’s:
Paul Kashap (Ed.), Studies in Spinoza: Critical and Interpretive Essays (Berkeley: University of California Press, 1972); [cf. blog]
Marjorie Grene (Ed.), Spinoza: A Collection of Critical Essays (Garden City, N.Y.: Anchor, 1973); [cf. blog]
Eugene Freeman & Maurice Mandelbaum (Eds.), Spinoza: Essays in Interpretation (La Salle, IU.: Open Court, 1973);
J. G. van der Bend (Ed.), Spinoza on Knowing, Being, and Freedom (Assen: Van Gorcum, 1974). [cf. volgend blog]
James B. Wilbur (Ed.), Spinoza's Metaphysics: Essays in Critical Appreciation. Philosophia Spinozae Perennis, vol. 1. Assen: Van Gorcum, 1976. Pp. viii + 163. Paper, Dfl. 37.50. [cf. volgend blog]
Richard Kennington (Ed.), The Philosophy of Baruch Spinoza [Washington, DC : The Catholic University of America Press, 1980 [cf. blog]
Aan de eerste reader ooit, die van Paul Kashap, en ook aan de daarop volgende, van Marjorie Grene, heb ik eerder in blogs aandacht besteed. Deze keer doe ik dat met de derde, waarvan ik de inhoud zo goed mogelijk (maar wellicht nog niet volledig) heb gereconstrueerd uit het review van Margaret D. Wilson in Philosophia [March 1977, Volume 7, Issue 1, pp 205-208 Cf.], de Duitse Spinozabibliografie en Wayne I. Boucher's Spinoza in English: A Bibliography from the Seventeenth Century to the Present [BRILL, 1991 – books.google]
Het gaat hier dus om
Eugene Freeman & Maurice Mandelbaum (Eds.), Spinoza: Essays in Interpretation. LaSalle/Ill. Open Court, 1975. - VI, 323 pp. Cover van de revised edition April 1977.
Iosif Glicsman (1871-1938) joodse arts, schreef onder pseudoniem Dr. Ygrec over Spinoza én over eugenetische sterilisatie
Dit blog in komkommertijd hád ik kunnen opnemen in de rubriek Inutilis scientia Spinozana, maar dat doe ik bij nader inzien toch maar niet. Soms, net als nu, is de aanleiding voor een zoektocht, een cover van een boek over Spinoza [deze van hier]. Een sport vind ik het om te zien of en hoeveel je van een schrijver over Spinoza kunt vinden. Dat was in dit geval niet eenvoudig; maar het leverde toch iets op.
Dr. Ygrec is de Roemeense auteur uit Boekarest van Viaṭa ṣi filozofia lui Spinoza - 86 p. (onder de t en de s hoort eigenlijk, zoals uit de cover blijkt, een cedille, maar die geeft mijn tekstverwerker WORD niet).
Lees verder...Johann Georg Wolfgang (1664 – 1744) en het aan hem toegeschreven Spinoza-portret
Aanleiding voor dit blog vormt het artikel “The golden age of bourgeois portraiture, before the rise of photography” dat gisteren verscheen en dat tussen een hele reeks gravures afkomstig van de Handschriftenabteilung van het Preuβischer Kulturbesitz van de Staatsbibliothek zu Berlin [Cf.], drie portretten van Spinoza had, waarover verder geen informatie werd verstrekt. Daaronder dit portret.
Deze kopergravure was afgedrukt naast het titelblad in B.v.S. Sittenlehre widerleget von dem berühmten Weltweisen unserer Zeit Herrn Christian Wolf. Frankfurt und Leipzig, 1744. Reprint: Hildesheim 1981 - books.google.
Lees verder...
