Cognitio mali cognitio est inadaequata – 'het kwaad' of 'een kwaad'?

Aanleiding voor dit blog vormt een pregnante uitspraak die ik vandaag tegenkwam van de Franse filosoof Alain (= Émile-Auguste Chartier; 1868-1951) die in 1900 een boekje schreef Spinoza dat in 1946 nog eens opnieuw op de markt werd gebracht en daarna werd opgenomen in de Éditions Gallimard [Paris, 1949]:

 

              « Penser le mal, c'est penser mal »
              [Het kwaad denken, is slecht denken]

 

Het is duidelijk dat hij hier - uitleggend - een aardige vertaling geeft van hetgeen Spinoza in 4/64 even pregnant beweert: Cognitio mali cognitio est inadaequata.

 

Corinna Vermeulen vertaalt:

           De kennis van het kwade is inadequate kennis.

 

Zij kan gisteren dan wel beweren dat Henri Krop "erg hoogdravend” vertaalde, maar ik denk toch dat hij hier nauwkeuriger en met meer begrip van Spinoza vertaalde met:

 

             De kennis van een kwaad is inadequate kennis.

Het is namelijk nauwelijks voorstelbaar dat Spinoza over zoiets gehypostaseerds als ‘het kwaad’ of ‘het kwade’ zou schrijven. Het gaat hem steeds om dingen in concreto, zoals ook weer duidelijk is in de volgende twee stellingen 4/65 en 66.

 

Met ‘kennis van een kwaad’ moet bedoeld zijn: kennis van iets dat wij als iets kwaads, als iets slechts voor ons zien, hetgeen altijd gepaard gaat met droefheid, d.w.z. ons bestaansvermogen vermindert.

 

Ik vind dus dat het nogal een verschil uitmaakt of je daar vertaalt met ‘het kwaad’ of ‘een kwaad’. Maar als ik dan bij Julien Gauthier ga zien hoe dat er bij de zeven vertalingen die hij bijeenbrengt, mee staat, blijkt alleen Apphun met ‘un mal’ te vertalen (La connaissance d'un mal est une connaissance inadéquate), laat Elwes elk lidwoord weg (The knowledge of evil is an inadequate knowledge) en hebben alle anderen het bepaalde lidwoord ‘de’ of ‘het’. Stern: Die Erkenntnis des Schlechten ist eine inadäquate Erkenntnis; Van Suchtelen: De kennis van het kwade is inadaequate kennis; Peri: La conoscenza del male è una conoscenza inadeguata; Peña: El conocimiento del mal es un conocimiento inadecuado.

 

Kortom, ondersteuning van de andere vertalers voor mijn stelling dat de passage met een onbepaald lidwoord vertaald moet worden, krijg ik niet. En toch…

 

Dan ga ik (trap op naar boven) toch even kijken of Wim Klever mij dan gelijk geeft, maar nee, zijn Ethicom heeft: Kennis van het kwaad is inadekwate kennis.

Enfin, goede en kwade zaken zijn entia rationis, manieren van hoe wij de dingen naar ons belang bekijken. En dan maakt het dus eigenlijk niet uit of je ‘een’ of ‘het’ leest? En toch...

                                                       * * *

 

Vind hier  

 « Penser le mal, c'est penser mal »

Het boekje Spinoza van Alain is op twee manieren op internet beschikbaar:

bij Spinoza et nous als html-bestand en

bij Les classiques des sciences sociales als o.a. PDF-bestand

 

spinoza | 14-05-2013 | 16:38 | Link | Reacties (0)