BdSpinoza

Spinoza gaf 350 jaar geleden al een verklaring voor 'alternatieve feiten'

Morgen behandelen we in onze Spinoza Kring Limburg hoofdstuk 6 van de TTP: “Over wonderen”. Daaruit haal ik hier één paragraaf aan (in de vertaling van F. Akkerman), die je 350 jaar nadat die geschreven werd om een verklaring te geven voor het bestaan van verhalen over ‘wonderen’, ook zou kunnen lezen als een welwillende verklaring voor verhalen over “alternatieve feiten.” Ik zeg “welwillende verklaring”, want dat is iets dat me bij dit hoofdstuk sterk opvalt: Spinoza gaat bij zijn duiding van profetieën en de Bijbel in het algemeen, niet uit van bedrog of misleiding, maar van vooroordelen, onwetendheid en onkunde. Hij schrijft:

[17] Het komt maar heel zelden voor dat mensen iets precies zoals het gebeurd is vertellen, zo puur dat ze niets van hun eigen oordeel in het verhaal mengen. Ja sterker nog, wanneer ze iets ongewoons zien of horen, moeten ze al bijzonder op hun hoede zijn voor de meningen die ze al van te voren hadden, willen ze daardoor niet iets heel anders begrijpen dan ze zelf zien of door een ander horen vertellen, zo zeer nemen de vooroordelen hen in beslag; dit gevaar dreigt vooral als het gebeurde het begrip van de verteller of van hem die het aanhoort te boven gaat, en het allermeest als het in het belang is van een van beiden dat de zaak zich op een bepaalde manier toedraagt. Hierdoor komt het dat de mensen in hun kronieken en geschiedenissen meer hun eigen meningen vertellen dan de feiten zelf die gebeurd zijn, en dat een en hetzelfde voorval door twee mensen die verschillende meningen hebben, zo verschillend verteld wordt dat het lijkt alsof ze over twee gevallen spreken en, ten slotte, dat het dikwijls niet heel moeilijk is enkel uit de geschiedenissen de meningen van de kroniek- en historieschrijver op te sporen. Om dit te staven zou ik veel voorbeelden kunnen aanhalen, zowel van filosofen die een historie van de natuur' hebben geschreven als van kroniekschrijvers, maar dit houd ik voor overbodig. Ik wil volstaan met één voorbeeld uit de heilige Schrift, over andere moet de lezer zelf maar oordelen.

               [tweet]

spinoza | 12-02-2017 | 14:03 | Link | Reacties (2)