Weer een ander diagram van Spinoza's metafysica
Een nieuwe lente - een nieuw diagram...
Vandaag een nieuwe poging tot onderbrenging van enige hoofdlijnen van Spinoza's metafysica in een diagram, waarbij nog eens rekening is gehouden met gemaakte opmerkingen over eerdere schema´s (in drie ronden hier , hier en hier) . De vlakken zijn nu even groot.
Henk Keizer stelde nog voor om "Substantie/God" buiten het vlak te schrijven en met een pijl ernaar te verwijzen om zo duidelijk te maken dat alle attributen de substantie vormen. Niet gedaan omdat dan mogelijk de foute suggestie zou kunnen zijn dat God een instantie erbuiten zou zijn.
De gekleurde balletjes met pijltjes ertussen die veroorzaking en gevolg uitbeelden, krijg ik hier niet in (ik gebruik geen tekenprogramma maar MS Word'. De blokje in het vlak verbeelden nu de singuliere dingen.
De stippellijnen om de vlakken verbeelden de oneindigheid/ onbeperktheid ervan én het samenvallen van de vlakken in één geheel waarbinnen het blikrichtingen of perspectieven voorstellen. Er kan nu namelijk de foute suggestie ontstaan dat het universum van alle dingen buiten de substantie bestaat - de natura naturata zich buiten de natura naturans bevindt. Het onderste vlak moet mét het middelste vlak immanent in het bovenste vlak gezien worden.
Ik ben met Henk meegegaan dat net als met enkele/singuliere dingen (waarin uitgebreidheid en denken te onderscheiden is), er het universum is (Facies totius universi) waarin eveneens beide aspecten te onderscheiden zijn. Het is het geheel der dingen. Ik onderschrijf bij nader inzien dus zijn ´protest´ tegen de mening dat Spinoza de middellijke oneindige modus van het denken oningevuld zou hebben gelaten. Die zit impliciet mede uitgedrukt in het aangezicht van het gehele universum, qua denken en uitbreiding - net zoals dat bij de singuliere dingen het geval is.
Noteer dat ik uitbreiding gebruik (i.p.v. uitgebreidheid) om er, net als bij denken, het dynamische in mee te nemen.
