[Hersteld] Charlotte von Stein (1742-1827) ziet dichtend Spinoza als Christus

Teruggehaald uit het cachegeheugen van Google, nadat blogse.nl alle blogs van 2½ maand gewist had.

NB op 7 januari 2009 heb ik de informatie over de toeschrijving van onderstaand gedicht aan Charlotte von Stein moeten corrigeren: het blijkt om een gedichtje van Herder aan haar en Goethe te gaan. [zie hier]

Charlotte von Stein (1742-1827) ziet dichtend Spinoza als Christus

                                                              Charlotte von Stein
Op 16-jarige leeftijd werd Charlotte von Stein, geboren als dochter van de hofmaarschalk (±ceremoniemeester) aan het hof van Weimar, hofdame van Anna Amalia, hertogin van Saksen-Weimar-Eisenach. Ze trouwde in 1764 met baron Gottlob Ernst Josias Friedrich Freiherr von Stein (1735-1793). Binnen negen jaar kreeg ze zeven kinderen, waarvan de vier dochters overleden en de drie zonen in leven bleven. Ze was vaak alleen aan het hof van Weimar daar haar man met de hertog van Jena-Weimar, Karl August, op stap moest. Ze was onder meer bevriend met Friedrich Schiller en Johann Wolfgang von Goethe.

Onderstaand gedicht van haar laat duidelijk zien dat de Duits-Romantische Spinoza Welle niet pas begon na de bekendmaking door Jacobi in 1785 dat Lessing hem in vertrouwen had meegedeeld dat hij in het verborgene aanhanger was van Spinoza’s deus sive natura. Goethe zou al tijdens zijn studententijd in 1770 met Spinoza hebben kennisgemaakt (via Bayle's publikatie). Spinoza hing eind 70-iger, begin 80-iger jaren bij de opkomende Romantici in de lucht.

Charlotte von Stein had Goethe in 1774 leren kennen. Goethe karakteriseerde zijn platonische liefde voor mevrouw von Stein met: »Wohltäterin, Seelenführerin, Schutzgeist, Ancker zwischen diesen Klippen«. [Van hier]
Maar aan die vriendschap kwam plotseling een eind toen Goethe in 1793 z’n twee jaar durende Italiaanse reis maakte zonder dat haar te hebben verteld. Na 1800 werden de betrekkingen weer aangeknoopt, maar het werd niet meer als vroeger. In 1793 overleed haar echtgenoot. Tamelijk eenzaam zou ze in 1794 het treurspel Dido hebben geschreven (waarvan hier de tekst is te vinden).

Goethe's brieven aan Charlotte von Stein zouden tot de interessantste behoren van zijn vele brieven. Haar brieven aan hem vroeg ze terug en vernietigde zij kort voor haar dood. Maar kerstmis 1784, op haar tweeënveertigste verjaardag, was die vriendschap nog volkomen en dichtte Charlotte von Stein voor zowel Goethe als Herder, die ook een Spinoza adept was, het volgende gedicht:

Deinem und unsern Freund sollt heut den heiligen Spinoza
als een Freundesgeschenk bringen der heilige Christ.
Doch wie kämen der heilige Christ und Spinoza zusammen?
welche vertrauliche Hand knüpfte die beiden in Eins?
Schülerin des Spinoza und Schwester des heiligen Christes
Dein geweiheter Tag knüpfet am besten das Band.
Reich ihm seinen Weisen, den Du gefällig ihm machtest
und Spinoza sei euch immer der heilige Christ.

 

Als dit niet helemaal en op en top Romantiek is!

[Haar gedicht gevonden in Wim Klevers artikel 'Spinoza in Poetry' [in Studio Spinozana Vol. 5 1989]  

[van hier]

Zie hier een artikel over het Duitse Idealisme, dat overigens te weinig aandacht heeft voor de interesse in Spinoza

Stan Verdult | 29-09-2008 | 17:25 |

spinoza | 17-10-2008 | 13:55 | Link | Reacties (0)