»CAUTE Spinoza - Grensgangen - Grenzgänge«
Weer eens een terugblik op een Spinoza-viering, waarvan nog sporen op internet te vinden zijn.
In het najaar van 2005 organiseerde het Nederlands Huis in Münster bij z'n 10-jarig bestaan »CAUTE Spinoza - Grenzgänge«
»CAUTE Spinoza - Grenzgänge« stellt anlässlich des 10jährigen Bestehens des Hauses der Niederlande in Münster die Aktualität des berühmten Niederländers zur Debatte, sein Werk als Grundlage einer modernen Auseinandersetzung mit Gott und der Welt, seinen Beitrag zur Herausbildung neuzeitlicher Identität. Dabei nutzt das Projekt unterschiedlichste Zugänge:
° Spinozas Werk in seiner Relevanz für unsere Gegenwart in einem neuen Jahrtausend,
° sein Leben und Wirken als ein Beispiel europäischer Existenz,
° sein intellektuelles Streben als Grenzüberwindung und – in unserem Kontext – als Inspiration für wissenschaftliche und künstlerische Annäherungen.
In der Begegnung von Wissenschaft und Kunst verfolgt CAUTE einen multidisziplinären und multimedialen Ansatz. Denn die Bedeutung des Menschen Spinoza und seiner Philosophie für den Menschen des 21. Jahrhunderts zeigt sich auf vielerlei Ebenen.
Lees verder...Bryan Magee interviewt Anthony Quinton over Spinoza en Leibniz
Op YouTube vind je diverse video's, ook over Spinoza. Ik heb al naar diverse op dit weblog een link gelegd.
Bryan Magee had in de 70-iger en 80-iger jaren meer dan één serie op de BBC, o.a. 'The Great Philosophers', waarin hij in grote lijnen de geschiedenis van de Westerse filosofie voor een breed publiek uiteen zette. Hij deed dat aan de hand van interviews, waarin hij zelf meestal niet minder deskundig bleek dan de door hem geïnterviewde filosofieprofessoren.
Van die uitzendingen verschenen vervolgens ook weer boeken. Die uitzendingen zijn nog altijd (en niet goedkoop) te koop (zie hier).
Magee publiceerde ook een heel interessant en lezenswaardig boek "Confessions of a Philosopher" (1997) dat ook in het Nederlands is vertaald. Aan de hand van zijn autobiografie bracht hij zo ook een geschiedenis van de recente filosofie.
Hier heeft iemand (zich aanduidend als flame0430 Channel) het interview met Anthony Quinton in brokstukjes op YouTube gezet, waarin het vooral gaat over Spinoza en ook een beetje over Leibniz. Het interview is van 1987.
Lees verder...Hoe negatief was Willem Goeree's Spinozabeeld?
Ook het boek van Willem Goeree, De kerklyke en wereldlyke historiën, Amsterdam, Gerardus en Jacobus Borstius, 1705 wordt getoond op de Spinoza-tentoonstelling Libertas Philosophandi in de Bibliotheca Philosophica Hermetica (catalogusnr 55). In de toelichting wordt op blz 276 en ook eerder (bij catalogusnr 53 op blz 275) vooral meegedeeld dat Goeree benadrukte dat Spinoza tot atheïsme vervallen was – dat hij een ongodist was. Maar op de slechts twee bladzijden die getoond werden, viel mij op dat hij eigenlijk helemaal niet zo’n negatief beeld van Spinoza schetst.
Lees verder...Spinoza-tentoonstelling Libertas Philosophandi in de BPH
Gisteren heb ik de Spinoza-tentoonstelling Libertas Philosophandi in de Bibliotheca Philosophica Hermetica bezocht. De tentoonstelling is van 27 juni tot 26 september 2008 (hier meer).
Ik had me eerst gemeld op de Bloemgracht, waar alles gesloten was, maar gelukkig werd ik na aanbellen na een tijd toch vanuit een bovenraam te woord gestaan door een daar wonende medewerkster van het BPH. Ze zei dat de bibliotheek op zondag altijd gesloten was en dat die trouwens aan de Bloemstraat lag.
Toen ik dan voor de juiste, maar gesloten, deur stond vreesde ik dat ik me misschien toch vergist had? De Bibliotheca Philosophica Hermetica doet z’n naam wel eer aan, maar gelukkig was hij niet hermetisch gesloten, want op aanbellen werd open gedaan. Zij houden de deur altijd gesloten om ongewenst publiek buiten te houden.
Een beslissende gebeurtenis in Spinoza's leven?
In mijn verslag dat ik gisteren plaatste over de Spinozadag in de Westerkerk, gaf ik al aan dat ik in een apart blog wilde terugkomen op de toespraak die Carlos Gilly uit Basel, momenteel verbonden aan de BPH, hield onder de titel: "Spinoza: van toverleerling tot atheïst." Hij kwam met 'een nieuwtje', iets dat een volstrekt nieuw licht zou werpen op een facet van de jonge Spinoza dat tot heden onbekend was gebleven. Het leek een ontdekking waarover hijzelf nogal enthousiast was, maar waarop hij die dag verder geen respons kreeg.
Spinozadag Westerkerk Amsterdam
Vrijdag 27 juni 2008 was in de Westerkerk te Amsterdam in het kader van Amsterdam Wereldboekenstad 2008, de Spinozadag "Libertas Philosophandi. Spinoza als gids voor een vrije wereld" - georganiseerd door de Bibliotheca Philosophica Hermetica in samenwerking met de Vereniging Het Spinozahuis. 
[groter beeld]
Tegelijk werd de gelijknamige tentoonstelling geopend in de Bibliotheca Philosopohica Hermetica (BPH) waarover ik later hoop wat te kunnen schrijven. [Ik moet hem nog gaan zien]
Ik wil hier al kwijt dat ik heb genoten van deze dag. Schitterend en goed gemêleerd van inhoud - een mix van zowel meer historische als meer filosofische inleidingen. Zulke bijeenkomsten mogen vaker georganiseerd worden.
Lees verder...Stichting Domus Spinozana [1927 - 1971]
[Tekst overgenomen; zie link aan 't eind]
Na de dood van Spinoza op 21 februari 1677 geraakte zijn sterfhuis aan de Paviljoensgracht 72/74 in vergetelheid. Dank zij de onderzoekingen van de bekende Duitse Spinozakenner Dr Carel Gebhardt kon de identiteit van het huis onomstotelijk worden vastgesteld. Weliswaar was de traditie dat Spinoza hier gewoond had, blijven bestaan - een gedenksteen in de voorgevel herinnerde hieraan -, maar zowel inwendig als uitwendig was het huis in verval geraakt.
Afscheidscolloquium bij emeritaat Prof. Herman De Dijn
Colloquium Spinoza and Hume on Religion
Naar aanleiding van het emeritaat van professor Herman De Dijn wordt op donderdag 16 oktober en vrijdag 17 oktober 2008 een colloquium georganiseerd, met als centraal thema: Spinoza and Hume on Religion.
Vanuit zijn interesse voor het fenomeen van de moderniteit, ging De Dijn zich ook verdiepen in centrale facetten van de postmoderne cultuur, o. m. in de betekenis en de rol van religie in de hedendaagse, seculiere samenleving.
Het doel van dit colloquium is enkele academici die Spinoza en Hume bestuderen, waaronder oudstudenten van De Dijn, de mogelijkheid te bieden om de visie van beide auteurs op religie opnieuw te bekijken en de relevantie ervan na te gaan voor ons huidige verstaan van dat fenomeen.
Spinoza's vrijmakende ketterij
Over de ketterij waarop een cherem kwam die Spinoza volledig vrij maakte om zich geheel te wijden aan zijn filosofie.
Deze week kwam uit:
Steven Nadler, De ketterij van Spinoza. Onsterfelijkheid en het joodse denken, Uitg. Atlas, Amsterdam/Antwerpen, 2008 [Oorspr. Spinoza's Heresy. Immortality and the Jewish Mind, Oxofd University Press, New York, 2001] ÌSBN 9789045014050, €19.90
Hier de bespreking van mijn leeservaring met dit boek.
Lees verder...
Spinoza en ik zijn allebei geen Bnei Noach
Al zoekend naar informatie bij het lezen van het nieuwste boek van Steven Nadler, waarvan ik zodadelijk mijn leeservaring zal brengen, kwam ik een met Israel verbonden site tegen over Joodse zaken: Faith Anwers & questions (wel aardig dat de antwoorden voor de vragen staan!).
Ze hebben zich ten doel gesteld om mensen voornamelijk te informeren over het Jodendom en Bnei Noach. Bnei Noach zo leerde ik weer elders op die site betekent 'kinderen van Noach' en dat zijn G-dvrezende niet-Joden.
Mijn tweede natuur is het bijna geworden om op nieuwe websites die ik tref, even in het zoekscherm Spinoza in te geven.
In een tijdtafel geven ze dit:
Website over Franciscus van den Enden
Frank Mertens van de Universiteit van Gent maakte een prachtige website over Franciscus van den Enden, een leermeester van Spinoza. De site biedt zeer veel informatie over leven en werk van Van den Enden en veel illustraties en documenten.
Colerus' Biografie van Spinoza
Vandaag vond ik een Engelse blogger “a novelist, (and a poet), who takes philosophy very seriously,” duidelijk zeer geïnteresseerd in en enthousiast over Spinoza.
Op dat weblog heel interessante beschouwingen over onderwerpen die met Spinoza te maken hebben.
Een paar dagen geleden plaatste hij op zijn weblog Colerus' Biografie van Spinoza als service aan andere liefhebbers.
The Life of Spinoza, Colerus (1705) Part I
The Life of Spinoza, Colerus (1705) Part II
Lees verder...
Antiquariaat Spinoza
Zeer gespecialiseerd in vroegere en hedendaagse, binnenlandse en buitenlandse, zowel 'in print' als 'out of print' boeken van en over Spinoza. De eerste zoekbron voor spinozisten en aankomende spinozisten www.spinozabooks.com/
Lees verder...'Fate and Spinoza' van Rinde Eckert
Spinoza inspireert aardig wat theater-makers.
Theater artist Rinde Eckert maakte een experimenteel theaterstuk 'Fate & Spinoza', gebaseerd op het werk van Spinoza. Het kreeg z'n wereldpremière op 29 februari 2008 in het UC Davis Main Theatre.
Hope Mirlis, center, portrays a woman who has conversations with the ghost of Baruch Spinoza, a 17th century philosopher, in Rinde Exkert's "Fate and Spinoza." Joey Kurin
Van hier. Zie hier informatie mede op basis van gesprek met Eckert.
Lees verder...This is not heresy, it's Calvinism!
Op Broadway bracht Classic Stage Company, NY, USA van 28 december tot 10 februari van dit jaar een stuk van David Ives: “New Jerusalem: The Interrogation of Baruch de Spinoza at Talmud Torah Congregation: Amsterdam, July 27, 1656”
Zie de bespreking van Charles Isherwood in The New York Times van 14 jan. 2008: "So, Young Mr. Spinoza, Just What Is Your Thinking About God?" (Zie nu pas via Google dat despinoza.nl dit ook al had).
Van Michael Feingold in The Village Voice van 15 januari: Spinoza debates God in David Ives's The New Jerusalem
En die van Allan Nadler in The Yewish Daily Forwards van 30 jan. 2008 "Baruch on Broadway"
Alle recensenten zijn redelijk positief over een zowel humoristisch, als zeer serieus toneelstuk. De jonge Spinoza wordt niet ondervraagd door de bestuurders en rabbijnen van de Joodse Gemeente, maar door een Amsterdamse Regent, Abraham Van Valkenburgh. Het stadsbestuur is het dat zich zorgen maakt over wat men gehoord heeft over gevaarlijke gedachten - waarmee ook het stereotype over de tolerantie van De Republiek der Nederlanden wordt onderuit gehaald, zo schrijft Nadler.
Ben benieuwd welk gezelschap dit stuk op de Nederlandse planken gaat brengen.
Lees verder...Hannah Arendt (1906-1975) bleef zonder Spinoza
Hoe is het te begrijpen dat, hoe mogelijk te verklaren waarom Hannah Arendt zich nooit echt met Spinoza heeft bezig gehouden? Dat zij geen enkele beschouwing aan Spinoza wijdde en dat er niets van zijn denken in haar geschriften terug te vinden is of althans lijkt. Uiteraard had ze van en over hem gelezen en gehoord en een enkele maal komt zijn naam in haar werk voor, maar het lijkt of dat bij wat algemene kennis van geschiedenis van de filosofie is gebleven. Terwijl Spinoza toch een behoorlijk politieke theorie heeft neergelegd. Wel houdt zij zich intensief bezig met Kant en probeert ze diens ‘politieke theorie’ die hij niet had, te reconstrueren uit zijn praktische theorie over esthetica in zijn Kritik der Urteilskraft.
En er waren behalve politieke theorie, nog zoveel andere mogelijke raakvlakken.
Allebei waren ze seculiere, niet religieuze Joden. Allebei werden zij uitgestoten door hun eigen Joodse gemeenschap: de Joodse bestuurders van zijn gemeenschap spraken over Spinoza de herem, de banvloek uit; Arendt werd door de Joodse georganiseerde wereld geëxcommuniceerd, eerst na haar publicatie in 1951 van ‘The Origins of Totalitarianism’ en vanaf 1963 nog sterker na het verschijnen van ‘Eichmann in Jerusalem’. Maar van enig besef daarover of gevoel van verwantschap van haar met Spinoza is niets te merken.
Lees verder...Rabbi Allan Nadler is ook flink bezig met Spinoza
Allan Nadler, Ph.D. Harvard University en tevens orthodox opgeleid en werkzaam geweest als rabbijn, was in de 90-iger jaren onderzoeksdirecteur van het YIVO Institute in New York City, de grootste Yiddish Archives and Library ter wereld; hij is nu religieprofessor en directeur van het Joods studieprogramma aan de Drew University, Madison, New Jersey. (meer op wiki)
In het Joodse tijdschrift Commentary van dec. 2006 had Allan Nadler een kritisch review geschreven, Romancing Spinoza, o.a. over Rebecca Goldstein, De onbekende Spinoza. Die bespreking is aldaar niet vrij, alleen tegen betaling in te zien, wel enige reacties van lezers en die geven een aardig inkijkje in een discussie over Spinoza al dan niet (nog) als Joods te zien is. Het betreffende artikel blijkt echter als PDF-bestand te vinden op de website van dr. Allan Nadler.
Lees verder...Borukh fun Amsterdam - toneelstuk van Haim Sloves
Haim Sloves (Bialystok, Polen, 19 juni 1905 - Parijs, 8 september 1988) was Joods-Franse schrijver, dramaturg, publicist, advocaat en communist. [Je komt ook tegen Khaim of Chaim Sloves]
[foto van jiddishweb - daar meer informatie over Sloves]
Hij schreef in het Jiddisch het toneelstuk Borukh fun Amsterdam. Hier breng ik informatie samen die ik hierover vond; veel is afkomstig van Allan Nadler die studie doet naar receptie van Spinoza in de moderne literatuur (op hem kom ik binnenkort terug).
Er bestaat een uitgave, de Koninklijke Bibliotheek van België meldt het bezit van:
Sloves, Dr Kh., Barukh fun Amsterdam : Drame in fir aktn = Baruch d'Amsterdam = Drame en 4 actes / Dr Kh. Sloves. - New York : YKUF, 1956 - Ecrit en yiddish. - La vie de Spinoza.
Waarschijnlijk Is Barukh hier een verbetering van Borukh. Ik ben zo vaak op diverse sites Borukh fun Amsterdam tegengekomen, dat ik aanneem dat dát de oorspronkelijke en Jiddische schrijfwijze is.
Dans son œuvre théâtrale, il développe alors ces idées ainsi que la thématique de la mise à l'index pour opinions divergentes: l'excommunication dont fut l'objet le philosophe juif hollandais Barukh Spinoza sert de cadre à la pièce Borukh fun Amsterdam (Veilleur d'aube ou Barukh d'Amsterdam). [van hier]
Lees verder...Podcasts over Spinoza
Professor Nigel Warburton (Open University UK) (zie hier) schreef het boek Philosophy: The Classics. Diverse hoofdstukken daaruit leest hij op een podcast, o.a. plaatste hij 20 juni 2007 zijn lezing van zijn hoofdstuk over de Ethica van Spinoza. Het is hier te beluisteren.
Lees verder...Viering van de 350e verjaardag van de banvloek tegen Spinoza
Op 29 oktober 2006 hield het "YIVO Institute for Jewish Research" een symposium ter herdenking van de banvloek van Spinoza in 1656.
FROM HERETIC TO HERO: A SYMPOSIUM ON THE IMPACT OF BARUCH SPINOZA ON THE 350TH ANNIVERSARY OF HIS EXCOMMUNICATION, 1656-2006
De organisator en openingsspreker van het symposium, Allan Nadler, legde uit waarom dat inderdaad een gebeurtenis is die gevierd kon worden i.p.v. betreurd.
Sprekers waren Steven Nadler, Steven Smith, Allan Nadler, Daniel Schwartz en Jonathan Israel. Daarmee was het volledig een symposium van Joden onder elkaar. De toespraken zijn in video- of mp3-bestand te beluisteren - zie hierna.
Tegelijk was er tot eind december 2006 een tentoonstelling "Spinoza in the Yiddish Mind"
Spinoza, Painting by Isaac Lichtenstein
[Courtesy of YIVO Institute for Jewish Research Library]
Spinoza's caute
Spinoza's zegelMeestal zie je het 'caute' in de zegelring van Spinoza vertaald worden als: 'behoedzaam', 'voorzichtig', of 'wees voorzichtig'. Hoe vaak heb ik niet kunnen lezen dat Spinoza hiermee zichzelf als het ware aanspoorde om toch vooral voorzichtig te zijn. Je komt allerlei speculatieve beschouwingen tegen (hier een van vele)
Maar moeten we er nu echt van uit gaan dat Spinoza met zijn onafhankelijke geest als een angsthaas zich een zegel liet maken, alleen maar om daarmee zichzelf tot voorzichtigheid te manen?
Lees verder...De MoraalMarokkaan rapt over Spinoza
Op Trouws spirituele webhoekje "Trouw/meer" wordt regelmatig een videoclip geplaatst met een rap van de rappers Youssouf K. en Dikke Ferrie, samen vormend "De MoraalMarokkaan".
Op 24 mei 2008 kwam daar hun rap over Baruch de Spinoza, "een vrij redelijke gozer". Ze "putten uit het gedachtegoed van de 17e eeuwse rationalist voor een lofzang op de vrijheid van meningsuiting", schrijft Trouw/meer.
Lees verder...De website van Siebe Thissen
Siebe Thissen, hoofd Kunst & Openbare Ruimte van het Centrum Beeldende Kunst Rotterdam, is in 2000 aan de Erasmus Universiteit Rotterdam gepromoveerd in de geschiedenis van de filosofie met zijn proefschrift: ‘De spinozisten. Wijsgerige beweging in Nederland 1850-1907’ (SDU Den Haag 2000).
foto van hier
Op zijn website stelt hij dit proefschrift, besprekingen ervan en diverse andere teksten over Spinoza en Spinozisten digitaal beschikbaar in html- en pdf-formaat.
Lees verder...Theun de Vries' Spinoza
Deze week herlas ik het boek van Theun de Vries, Spinoza; beeldenstormer en wereldbouwer, H.J.W. Becht, Amsterdam, z.j. (1972).
Lees verder...Spinoza's Maamar Teology Medini (TTP)
“Waarom geloven wij dat onze nationale held Benedictus de Spinoza buiten de christelijk Latijnse gebieden ‘leesbaar’ is? Weten wij wat de impact is van de vertaling van Spinoza’s Tractatus theologico-politicus (1670) in het Hebreeuws, Maamar Teology Medini (1961) en het Arabisch (1971)?”
Dit jaar had van 23 februari t/m 29 maart 2008 een performance van Joseph Semah plaats waarbij Spinoza’s Tractatus theologico-politicus (1670) in Hebreeuwse, Maamar Teology Medini (1961) en Arabische vertaling (1971) werd gelezen.
Dit gebeurde onder de titel: Ferdinand van Dieten nodigt Joseph Semah uit als gast (The Doubling of the House)
Lees verder...Toekenning nieuwe Spinozapremies bekendgemaakt
Vanmorgen, 2 juni 2008, heeft de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) de winnaars van de NWO-Spinozapremie bekend gemaakt. De prijzen vielen dit keer toe aan vier Nederlandse toponderzoekers in de volgende richtingen: letterkunde, microbiologie, natuurkunde en geneeskunde.
De premie is de hoogste Nederlandse onderscheiding in de wetenschap, genoemd naar Spinoza. Elke onderzoeker krijgt anderhalf miljoen euro, te besteden aan onderzoek naar keuze. De wetenschappers ontvangen de prestigieuze prijs voor hun voortreffelijk, baanbrekend en inspirerend onderzoek.
Lees verder...Spinozawandeling in Amsterdam
Gisteren, zondag 1 juni 2008. deed ik mee aan een zgn Spinoza-wandeling, waarvan er dit jaar een aantal georganiseerd worden door 't Gilde Amsterdam. Dit in het kader van Amsterdam Wereldboekenstad. 't Gilde Amsterdam organiseert al geruime tijd diverse wandelingen onder de leuze "Mee in Amsterdam". [Meer hier op dit weblog]
Het was een grijze dag, zodat ook de fotootjes die ik maakte soms een wat sombere sfeer hebben. Maar niet zozeer daardoor versomberde ik zelf enigszins, maar doordat almaar duidelijker werd dat er in Amsterdam niets, naar dan ook werkelijk helemaal niets naar Spinoza verwijst! Nergens een spoor van Spinoza - geen herdenking, geen bordjes die iets doen herinneren of op iets wijzen in verband met Spinoza. Er zijn alleen maar een paar plekken te tonen met een meestal nog indirecte verwijzing naar iemand die iets met Spinoza te maken had.
Lees verder...
