Nieuws over het Koerbagh-boek van Bart Leeuwenburgh

Uit de najaarscatalogus van Vantilt blijkt dat Het noodlot van een ketter. Adriaan Koerbagh (1633–1669) een tweede druk kreeg.

Van Wim Klever verneem ik dat De Vrijdenker in het Septembernummer een 5-pagina's (= 10 kolommen) lange recensie heeft van Bart Leeuwenburgh's boek over Adriaan Koerbagh van de hand van Frans Bijlsma (rustend medisch specialist).
Merkwaardig eigenlijk dat de uitgever van het blad, de vereniging ‘De Vrije Gedachte', nooit op de website meldt welke artikelen in de nieuwe De Vrijdenker zijn te lezen.

Over wat de reactie van het Amsterdamse gemeentebestuur is op de Koerbagh-petitie werd tot heden nog niets vernomen.

Aanvulling 17 april 2014

Ziehier PDF van het 2013-septembernummer

Gebrandschilderd Spinoza-raam in Exeter

Op 17 maart 2013 had ik een blog over een blog van de Amsterdamse afdeling Filosofie dat korte tijd had bestaan met als thema "Ging God in de 17e eeuw al dood?” en met deze bijzondere header:

Ik vroeg per e-mail aan de verantwoordelijke voor dat blog, drs. P. Pekelharing, of hij me meer over die afbeelding kon vertellen, vooral waar dat glas-in-lood-raam zich bevond. Daarop kreeg ik geen reactie. Vandaag kwam ik de complete foto tegen op flickr.com, gemaakt door Alex MsNice, een lerares die nu in Valencia woont en eerder in Engeland. Daarbij deze notitie:
"It was a meeting house, now it's a pub. We nearly always sit in front of that stained window, kind of neat, I know." en
"Taken on April 13, 2010 - St. Leonards, Exeter, England, GB"

En ook nog deze tekst: "Ventana de Benedicto Spinoza, filósofo y cristalero (sin broma)" [Raam van Benedictus Spinoza, filosoof en glazenmaker (geen grap)]

 
Een fraaie foto groot op Flickr van een bijzonder glas-in-loodraam. Wat voor kerkachtige  ontmoetingsruimte zal dat dan geweest zijn?

David Ives's toneelstuk New Jerusalem is een blijver

Over ruim een maand, van 11 - 27 oktober 2013, brengen de Paradox Players het theaterstuk van David Ives "New Jerusalem: The Interrogation of Baruch de Spinoza at Talmud Torah Congregation: Amsterdam, July 27, 1656," in het Howson Hall Theater bij de First Unitarian Universalist Church in Austin, Texas, VS. [zie hier en hier]
Ik meld het maar even voor het geval u die kant op moet, maar ook om het bericht toe te voegen aan de vele eerdere blogs over dit stuk, waarvan ik me afvraag of het ooit naar Nederland zal worden gehaald.

Om hier vast te houden. Het stuk is in 2012 in Jerusalem opgevoerd. In Haaretz een uitgebreide recensie (waarin het met Mollière's  Don Juan vergeleken wordt): What Spinoza and Don Juan have in common

Carl Traugott Riedel (1769-1832) graveur van Spinoza

In deze graveur die meestal alleen als C.T. Riedel wordt aangeduid, hebben we weer een kunstenaar die een gravure van Spinoza maakte, in dit geval als een stippengravure (stipple engraving) omschreven die deze omstreeks 1800 [waarschijnlijk 1803 of later] gemaakt zou hebben, over wie verder op internet niets te vinden is dan enige andere van zijn werken. Daar moeten we het dan maar mee doen.

               

Eerst dus de gravure van Spinoza, waarover nog deze aantekening te vinden is: "portrait, copper engraving by Carl Traugott Riedel (1769 - after 1832), printed by brothers Schumann, Zwickau, Germany [cf. hier]. Van die Gebrüder Schumann die in Zwickau een boekhandel en uitgeverij hadden (uitvinders van het Taschenbuch, cf.), was een der compagnons August de vader van de componist Robert Schumann.

Het door Riedel gegraveerde Spinoza-portret heeft erg veel weg van de kopergravure die Heinrich E. G. Paulus in 1802 of 1803 door de kunstenaar Johann Heinrich Lips (1758 - 1817) liet maken naar de kopie die hij van het Wolfenbütteler portret van Spinoza - nu bekend als het Haagse Spinoza-portret - had laten maken [zie dit blog]:

Lees verder...

BBC2 "The Story of the Jews"

Morgenavond, zondag 1 september, begint op BBC2 om 22:00 uur het eerste van een vijfdelige serie, gemaakt en gepresenteerd door Simon Schama: ‘The Story of the Jews’. Inzet is dat de wereldgeschiedenis onbegrijpelijk zou worden zonder kennis van de joodse geschiedenis. Het boek dat de serie zal begeleiden verschijnt op 12 september bij Bodley Head. Uiteraard verschijnt de serie ook op DVD. In de Financial Times geeft Simon Schama er alvast een toelichting op [cf. hier] Hier méér over het programma Lees verder...

Nieuwe boeken over de Verlichting

Wie in Google de titel van de door Jabik Veenbaas in het Nederlands vertaalde in 2000 bij Lemniscaat uitgekomen Spinoza-biografie van Margaret Gullan-Whur, Spinoza: een leven volgens de rede, ingeeft krijgt daar te zien dat Jabik Veenbaas als de auteur ervan wordt aangegeven. Ik heb jaren geleden Google van die vergissing op de hoogte gesteld (vroeger hadden ze daar een aparte knop voor), maar daarmee werd niets gedaan. BooksGoogle geeft nog altijd Jabik Veenbaas als auteur van dat boek. Het was meteen de laatste keer dat ik Google op een fout attendeerde.

Maar nu heeft Veenbaas zelf een boek geschreven over de Verlichting, met daarin ook zijn visie op Spinoza:

Jabik Veenbaas, De verlichting als kraamkamer. Over het tijdperk en zijn betekenis voor het heden” [Nieuw Amsterdam, 2013]

Het hoofdstuk [3] over Spinoza draagt als titel: "Het godsbewijs van de atheïst" 

Miriam Rasch gaf bij Athenaeum Boekhandel een positieve recensie: "verzameling van vijftien essays prettig tegendraads. Samen vormen de stukken, die onderling nauw samenhangen maar toch los van elkaar te lezen zijn, een gevarieerd verhaal." Ze ziet het als "Een wonder van verteltechniek". In Vrij Nederland schreef Carel Peeters over het boek:

Lees verder...

Chantal Mouffe pleit voor politiek van passie en confrontatie

Terwijl ik mij midden in de dikke pil bevind van de Britse journaliste en publiciste Mary Gabriel, Liefde en kapitaal. Karl en Jenny Marx en de geboorte van de revolutie [Bert Bakker, 2012] waarin vooral de armoedige omstandigheden opvallen van het gezin van Karl Marx (1818-1883) en zijn adellijke vrouw Jenny van Westphalen (1814-1881) op hun vlucht uit Duitsland naar Parijs, Brussel en uiteindelijk in Londen en hun voortdurende worsteling om het hoofd boven water te houden, wat slechts lukt door de financiële steun van Friedrich Engels (1820-1895). In dit boek ligt het accent op hun tragische en moeilijke gezinsleven, maar krijgen we ook veel informatie over het dagelijks leven in de 19e eeuw en de activiteiten van de revolutionaire ballingen in Frankrijk en Engeland. Een fascinerend boek. Verder heb ik er op dit blog weinig over te melden; behalve dat er behalve hemelsbrede verschillen tussen nu en de 19e eeuw, vanwege de huidige crisis toch ook parallellen te proeven zijn met de huidige tijd.

Vandaar dat ik graag wijs op een lang interview met politiek wetenschapper Chantal Mouffe dat het Vlaamse MO* mondiaal magazine [hét referentiemagazine voor wie zich interesseert en engageert in mondiale thema's] in het komende september-nummer plaatst en waarvan een vollediger versie op de website is geplaatst: "Democratie, sociale ongelijkheid, neoliberalisme, islam en gedeelde waarden" [cf. hier]

Ze gaat o.a. de strijd aan met Antonio Negri en Michael Hardt.

Lees verder...

Melamed's "Spinoza's Metaphysics" is verschenen

VoorkantVan Mark Wijering, bezoeker van dit blog, verneem ik dat hij Yitzhak Y. Melamed's Spinoza's Metaphysics. Substance and Thought [Oxford University Press USA, August 2013 - cf. blog met aankondiging] inmiddels in huis heeft. Het is dus verschenen, ook al had de uitgever (cf. dit blog) laten weten dat het pas in september zou uitkomen. Het is inmiddels sinds een week uit.

Ook Eyrolles kwam met een praktijkgericht boek over Spinoza

Of dit werkje lijkt op het boek dat Miriam van Rijen samenstelde, Spinoza in bedrijf. Van passie naar actie, dat ik onlangs besprak, weet ik niet, want ik heb het niet in handen, maar zo op het eerste gezicht zou het er iets van weg kunnen hebben. In maart 2013 verscheen

Marc Halévy, Citations de Spinoza expliquées. Eyrolles, 2013 - 178 blz.

"[C]e livre propose 150 citations extraites de l'oeuvre de Baruch Spinoza; vous trouverez: le contexte de sa rédaction; ses différentes interprétations; l'actualité de son message."

Aldus de uitgever, die eerder al eens een boekje uitgaf van Balthasar Thomass: Être heureux avec Spinoza [cf. blog]

De Franse uitgever zette een reeks op, Eyrolles pratiques, waarin nu Spinoza aan de beurt is. (Ook het boekje van Van Reijen is gericht op de praktijk). Dit boekje heeft zeven hoofdstukjes, waarin een aantal citaten van Spinoza gegroepeerd worden over de thema's: Joi, Dieu, Esprit, Destin, Vertu, Amour, Vie. De citaten stammen vooral uit de Ethica en het Theologisch-politiek traktaat en krijgen uitleg en commentaar van de "auteur specialiste". [zie hier iets méér]

Aanvulling 21 april 2014

Zie een kleine recensie op 19 april 2014 van Sonia Bressler, docteur en philosophie, consultante en communication & stratégie.

 

Ook Frankrijk krijgt een nieuwe vertaling van de Tractatus Politicus

Niet alleen mogen we in Nederland in november een vertaling van de Tractatus Politicus tegemoet zien [cf. blog), ook Frankrijk (hoewel dat er al heeft) krijgt eerder, namelijk in september, een nieuwe vertaling en wel van Bernard Pautrat.

Baruch Spinoza, Traité politique. Allia, septembre 2013

Eerder vertaalde Pautrat de Ethica (in 1988 en 21999) en de TIE (1999). Dat waren tweetalige uitgaven (Latijn Frans). Dat wordt bij deze uitgave niet vermeld.
Wel belooft de uitgever: "Bernard Pautrat marque une rupture avec toutes les traductions précédentes."

Die eerdere vertalingen zijn van Charles Appuhn (1929)
d'E. Saisset, revue par Laurent Bove. Le Livre de Poche, 2002
C. Ramond, Œuvres V, PUF, 2005 [Les Œuvres complètes en bilingue)

"De mens van Spinoza streeft naar rede, maar loopt over van passie"

Zo luidt de titel van de recensie van Tinneke Beeckman's Door Spinoza’s lens door Mia Vaerman in het recentste (derde) nummer van de huidige jaargang van het Vlaams-Nederlands cultureel tijdschrift Ons Erfdeel.

Men kan deze recensie à €3 inzien via de website van het tijdschrift, maar ook gratis lezen op de website van Tinneke Beeckman die hem blijkbaar heeft mogen overnemen.

Ik maak daar hier graag melding van, gezien ook mijn opmerking die ik gisteren maakte in mijn bespreking van het boek van Miriam van Reijen, Spinoza in bedrijf. Van passie naar actie, bij de stelling "De mens is een passioneel en geen rationeel wezen."

Stan Verdult

       

Op de cover een detail uit werk van Cornelis Cornelisz van Haarlem

Het enige aantoonbare boek uit Spinoza's boekenbezit?

Al eerder schreef ik blogs n.a.v. een artikel dat Ernst Altkirch schreef in Ost und West [Illustrierte Monatsschrift für das gesamte Judentum. Jahrg. 10, Heft 2, febr. 1910 - cf. hier]: “Benedictus Spinoza III - Im Lande Spinozas”. *)

Ik hield daaruit één interessant gegeven aan, daar ik eerst wilde proberen méér over de betekenis ervan te achterhalen. Dat is me niet gelukt en daarom geef ik het door voor wat het waard is. Misschien kan ooit een bezoeker van dit blog er meer over vertellen.

Op de eerste pagina van dat artikel gaf Altkirch een reproductie van de titelpagina van een oude Pentateuch die zich in de Berlijnse Koninklijke Bibliotheek (nu Staatsbibliothek zu Berlin) bevindt en waarop de handtekening van Spinoza voorkomt. Hij schreef erbij: "Es wird in der Königlichen Bibliothek in Berlin ein Exemplar des Pentateuchs aufbewahrt, das den Namenszug Spinozas aufweist, und dessen Titelblatt hier zum erstenmal reproduziert wird, doch wird es in dem genannten Verzeichnis nicht aufgeführt, so dass also die Bibliothek Spinozas bei seinen Lebzeiten wohl noch grösser gewesen ist."

                 

Lees verder...

Schpinotza toe te voegen aan schrijfwijzen van Spinoza?

 Hoe weet Google dat met Schpinotza Spinoza is bedoeld? Type maar Schpinotza in en je krijgt meteen de hits met Spinoza. Maar type je "Schpinotza" met aanhalingstekens in, dan krijg je precies het enige bericht, waarin dat voorkomt - en naar aanleiding waarvan ik die vreemde notatie ingaf om eens te zien of die wellicht meer voorkwam. Niet dus. Merkwaardig dat kennelijk zo snel wordt vastgelegd dat met Schpinotza Spinoza wordt bedoeld.

Die naam komt niet voor in het rijtje namen waaronder Spinoza bekend staat bij de Duitse Staatsbibliotheek in Berlijn en dat aldus luidt:

Antistius Constans, Lucius
B. D. S.
Constans, Lucius A.
Constans, Lucius Antistius
Despinoza, Benedictus
Espinoza, Baruch de
Ispinuza, Baruh
S., B. d.
Shpinoza, Barukh
Spinosa, Benedictus de
Spinoza, …
Spinoza, B. de
Spinoza, Baruch
Spinoza, Baruch de
Spinoza, Baruch von
Spinoza, Benedict
Spinoza, Benedict de
Spinoza, Benedict von
Spinoza, Benedictus
Spinoza, Benedictus Baruch de
Spinoza, Benedictus de
Spinoza, Benedikt
Spinoza, Benedikt von
Spinoza, Benoît de
SPJNWZH, Baru
[Van hier - blog n.a.v. dit stukje: Freie Rede und Aussprache]

"Spinoza in bedrijf": een aanwinst

We hebben er met Miriam van Reijen's Spinoza in bedrijf. Van passie naar actie [Klement, 2013 - ISBN: 9789086870936] weer een interessante en heel eigensoortige toegankelijke inleiding in Spinoza bij gekregen. Het boek bestaat uit twee delen: een Inleiding met een omvang van ca. 1/3 en een deel met teksten van Spinoza in vier hoofdstukjes, telkens apart weer ingeleid.

Ik begin met dit eigenlijke kerndeel dat ca 2/3 deel van het boek uitmaakt. Daar krijgen we Spinoza én Miriam van Reijen. De collage van teksten, geordend naar thema's zoals zij die bij Spinoza ontwaart, draagt haar stempel wat selectie en wat ordening betreft. Daarmee wil ik niet suggereren  dat die niet herkenbaar zijn, integendeel, maar er zijn uiteraard nog vele andere thema's ook in Spinoza te herkennen. Er is geselecteerd vanuit een idee; daar kom ik dadelijk op. En dat ons voorzetten van haar Spinoza-menu gebeurt in zeer goed leesbare vertalingen van haar eigen hand, waarbij ze uiteraard veel andere vertalingen heeft geraadpleegd, zoals ze duidelijk aangeeft. Elke hoekigheid of nog scholastieke, wijsgerig-technische eigenaardigheid, zoals die bijvoorbeeld in de vertaling van de Ethica van Henri Krop nog veelvuldig voorkomen, zijn hier geheel verdwenen.

Het is verrassend om teksten over een bepaald thema achter elkaar te lezen uit de KV, Brieven, de Ethica, de TTP en de TP. En, verrassend, ook uit de Cogitata Metaphysica. Wat op die manier telkens weer opvalt is de grote consistentie van Spinoza. Hij geeft niet zomaar willekeurig een mening, maar je merkt aan alles dat hij vanuit blijvend en standvastig inzicht schrijft over zaken waar hij goed over heeft nagedacht. Dat is een eerste verdienste van deze collage. De tweede, die daar dicht tegenaan ligt is: het toont scherp de nog altijd actuele geldigheid van veel zienswijzen van Spinoza, juist omdat hij zozeer zijn best heeft gedaan om "over de natuur van mensen" te schrijven "zoals ze werkelijk zijn en niet zoals we zouden wensen dat ze zijn" - een thema dat regelmatig terugkomt. En de mensen waren vroeger, in de 17e eeuw, in wezen niet anders dan nu.

Lees verder...

Goethe maakte zich via o.a. Spinoza tot Goethe

Gisteren verscheen de lang verwachte nieuwe grote Goethe-biografie van

Rüdiger Safranski, Goethe - Kunstwerk des Lebens. Carl Hanser Verlag, München, 752 S.

Uitgever:"Das Goethe-Buch für unsere Zeit: Rüdiger Safranski nähert sich dem letzten Universalgenie aus den primären Quellen – Werke, Briefe, Tagebücher, Gespräche, Aufzeichnungen von Zeitgenossen. So wird Goethe ungewohnt lebendig: Ein junger Mann aus gutem Hause, dem Studentenleben zugetan und dauerverliebt, wird Bestsellerautor, bekommt eine gutdotierte Stellung, dilettiert in Naturforschungen, flüchtet nach Italien, lebt in wilder Ehe – und bei alledem schreibt er seine unvergesslichen Werke. Doch er wollte noch mehr: Das Leben selbst sollte zum Kunstwerk werden. Safranskis souverän geschriebenes Buch macht uns zu Zeitgenossen dieses Menschen und schildert eindringlich, wie Goethe sich zu Goethe gemacht hat."

Nu zal Safranski er dan eindelijk toch niet omheen kunnen om ook Spinoza in zijn boek te verwerken. Tot heden kwam in zijn boeken - over de Romantiek, over Schiller, over de vriendschap tussen Goethe en Schiller - nooit de naam van Spinoza voor, hetgeen toch zeer opmerkelijk genoemd mag worden, gezien het belang van Spinoza voor de Duitse romantici en zeker voor Goethe.

Maar nu zal Goethe hem dan toch gedwongen hebben zich ook enigszins in Spinoza te hebben moeten verdiepen, mag je toch aannemen. Een Goethe-biograaf kan niet om Spinoza heen. Onder andere met Spinoza was het "wie Goethe sich zu Goethe gemacht hat."

In deze promotievideo gaat het uiteraard nog niet over Goethes Spinoza-interesse. Maar de bespreking in tlz.de heeft het over Goethe als "Ein Nichtchrist und Spinozist." Dat komt dus wel goed, denk ik.  

Lees verder...

Spinoza-cartoon van Alexei Talimonov

      

Ukrainian born Alexei Talimonov is a successful and award-winning cartoonist and illustrator. He is a member of The Cartoonists’ Club of Great Britain and the FECO. Alexei has exhibited his works worldwide. His cartoons have been published in newspapers and magazines since 1978. Five books of his cartoons were published inRussia, Ukraine and UK. Also Alexei has illustrated several books. More then 5,000 of his drawings have been published in various newspapers and magazines in the UK, Russia, Ukraine, USA, Canada, Germany, Italy, Iran, China and other countries. Amongst the British periodicals publishing his works are The Lancet, New Statesman, The Oldie, The Spectator, Prospect, Ethical Consumer Magazine, Writers’ Forum, Music Teacher and others.

In Russia Alexei Talimonov’s cartoons have been published in the leading newspapers and magazines of the country, such as Izvestiia, Pravda, Trud, Literaturnaia Gazeta, Krokodil, Zdorov’e, Argumenty i Fakty and others.

Alexei Talimonov regularly participates in international exhibitions and contests. He himself is well known for his support of artists in Russia and other countries of the CIS. In 1994 Alexey Talimonov was awarded the International Goncharov Award as “The Patron of Arts."

[tekst en afbeelding van hier; zie hier vergelijkbare cartoons - website Alexei Talimonov]

Zie ons: "La Société des affects"

Ik wijs er maar even op dat er van de vruchtbare schrijver econoom en filosoof Frédéric Lordon, van wie begin dit jaar zelfs een serieus toneelstuk verscheen, D'un retournement l'autre. Comédie sérieuse sur la crise financière. En quatre actes, et en alexandrins [cf. ] op 5 september 2013 weer een boek zal verschijnen, waarin - zoals de titel al illustreert - weer veel Spinoza zal voorkomen.

Frédéric Lordon, La Société des affects – Pour un structuralisme des passions. Seuil

Zie Rentrée des idées in Le Monde

Miriam van Reijen's "Spinoza in bedrijf" is verschenen

Vandaag ontving ik:

Miriam van Reijen, Spinoza in bedrijf. Van passie naar actie. Klement, 2013 - ISBN: 9789086870936 - € 16,95 [zie hier iets méér info]

U hoort er nog over van mij.

Hoe J. W. T. E. Sikkes mij bracht naar James C. Morrison's "Why Spinoza Had No Aesthetics"

Uiteraard was ik op mijn zoektochten ook wel het boekje tegengekomen van ene J.W.T.E. Sikkes, Spinoza [Servire, 1946 - 229 pagina's, 21976 - 197 pagina's], maar nog nooit had ik enige aanleiding gezien om het aan te schaffen.

Vandaag ontvingen de deelnemers van de Spinoza Kring Limburg een mail van één van de leden n.a.v. de vraag die sommigen bezighoudt, n.l. of we de Ethica ook zonder God kunnen hebben. Deze deelnemer had dit boekje (tot heden nog ongelezen, maar nu ingekeken) in z'n boekenkast en deelde mee dat Sikkes in zijn benadering God consequent vervangt door 'Zijn' en het verder heeft over het 'Ruimtelijke' en het 'Bewustzijn'.

Lees verder...

Heden Wim Klever's "Directe Democratie" als gratis e-book

 De oplettende bezoeker van dit blog ziet er misschien al naar uit, want heeft in de reacties op het blog van 15 augustus 2013, "Zijn we op zoek naar Spinoza’s actualiteit in zijn of in onze tijd?" kunnen zien dat er gesproken werd over de mogelijkheid om het boek van Wim Klever over Directe Democratie uit 2007 dat inmiddels is uitverkocht op andere wijze te verspreiden. Aanvankelijk was er sprake van alleen de hoofdstukken 3 t/m 5, maar zie: vandaag kan ik op de bij dit blog horende website namens Wim Klever de volledige publicatie als gratis e-book aanbieden - in het format van PDF.

De volledige titel van het boek luidt:

Met oude Grieken, Van den Enden en Spinoza naar echte Directe Democratie, inclusief hertaalde en toegelichte Vrye Politijke Stellingen (1665). Tweede, herziene en uitgebreide druk van Democratische Vernieuwing in NL en EU op historische en filosofische grondslag, Vrijstad, 2007 (oorspr. 2003), 207 blz.

Op basis van vele jaren studie vervulde Klever, naar zijn mening, met dit boek zijn aan burgerschap verbonden plicht. Hij geeft er de visies van Spinoza en Franciscus van den Enden. De laatste, die hij als Spinoza's leermeester in politiek denken ziet, is uiteraard vóór Spinoza geplaatst.

Als een nieuwe Spinoza formuleert hij net als deze deed in de Tractatus Politicus t.a.v. het koningschap en de aristocratie, zijn gedetailleerde voorstellen voor het democratisch herinrichten van land, provincie, gemeente en, jawel, de Europese Unie.

Maar eerst geeft hoofdstuk 1 een interessant overzicht over de democratie in de klassieke Oudheid en de criteria voor democratie die Aristotels in zijn Politica pregnant samenvatte. Hoofdstuk 2 geeft een hertaling van de Vrije politijke stellingen uit 1665 van Franciscus van den Enden. Alleen al daarom is deze publicatie uiterst relevant. De volgende hoofdstukken geven een analyse van Spinoza's politiek en een reconstructie van zijn ideeën over democratie. En tenslotte, waar ik al op wees, krijgen we Klevers voorstellen voor het opnieuw en beter opzetten van de democratisch-politieke wijze van onszelf besturen.

Vijf jaar geleden gaf ik in een blog mijn uitvoerige bespreking van het boek. Ik volsta met daarnaar te verwijzen en wek ieder op om serieus studie te maken van dit werk.  

Zie hier dan de link naar het PDF van het e-book.

Stan Verdult

Spinoza had zich kunnen vinden in dat schilderij in de Schepenzaal

Soms doe je een ontdekking waar je opgewonden en blij van wordt en meteen over wilt bloggen. Dat was gisteren het geval toen ik aan het lezen begon van het hoofdstuk dat Michael A. Rosenthal bijdroeg aan het mooie boek van Heidi M. Ravven & Lenn E. Goodman, Jewish Themes in Spinoza's Philosophy [State University of New York Press, 2002] dat Miriam van Reijen zo vriendelijk was mij uit te lenen [hier méér over dit boek]. Dat hoofdstuk draagt de titel: "Why Spinoza Chose the Hebrews: The Exemplary Function of Prophecy in the Theological Political Treatise" p. 225 - 260] ".

Die titel alleen al is om van te genieten - wijst er fijntjes op hoe Spinoza die het uitverkoren zijn van de Hebreeën relativeert, historiseert en vooral immanentiseert (als dat een woord is; ja dat is het, cf.), zelf in zijn TTP het Hebreeuwse volk uitkiest als voorbeeld waaraan politiek in zijn eigen tijd nog iets te leren is. Het oude joodse volk is hier Spinoza's chosen people!

Lees verder...

Pierre Teilhard de Chardin (1881 - 1955) zag Spinozisme als foute ideologie

Pierre Teilhard de ChardinEen stomme tweet heeft mij weer veel te veel bezig gehouden. Om mijn hoofd op te ruimen en het dossier voor mezelf te sluiten maak ik dit blog, anders blijf ik teveel tijd besteden om hem en over hem te lezen. Ooit, lang geleden was ik gefascineerd door zijn werk, maar vanaf het begin dat ik er kennis mee maakte had ik groot bezwaar tegen zijn “Punt Omega” (Christus), waarnaar de hele kosmos, jawel, via de evolutie van de mens en de “noösfeer” die zou ontstaan, op weg was. Eerst die rare tweet:

'Is iets ergens en ooit, dan is het overal en altijd'. Met deze generalisatie van 'mensheid' bekende Teilhard de Chardin zich tot Spinozist [tweet Wim Klever op 29 juli 2013]

Uiteraard moet iemand zulke onzin tegenspreken en aangezien niemand anders dat doet (ik zie zelden retweets) moet ik het maar doen. Ik zou nooit over Teilhard de Chardin geblogd hebben, als die onzinnige tweet er niet was.

Als iemand géén Spinozist was dan was dat de extreem teleologisch denkende Teilhard de Chardin wel. Hij zal een bekwaam wetenschapper geweest zijn, maar als bouwer van een wereldbeeld was hij een ontzettende utopische fantast en bovenal een christelijke finalist en optimistische eschatoloog. Mijlenver verwijderd van Spinoza

Lees verder...

Spinoza in juiste proportie

Om drie redenen neem ik graag deze foto van het Spinoza-standbeeld van Nicolas Dings in dit blog op. Ik noem ze maar plaats eerst de fraaie foto ("Pose met rugzak").

Lees verder...

Spinoza in nieuwe "Graphic Philosophy"

Volgens de catalogus met de najaarsaanbieding 2013 van de Wereldbibliotheek zal in februari 2014 verschijnen:

Erik Bindervoet en Saskia Pfaeltzer, Spinoza’s achtbaan. Wereldbibliotheek - isbn 978 90 284 2538 5 - Omslag Bureau Beck

De uitgever omschrijft het als: een "filosofisch beeldverhaal," waarin Spinoza en zijn werk tot leven  komen - met tekeningen van Saskia Pfaeltzer en tekst van Erik Bindervoet.

Janus Dullemondt is wiskundeleraar aan een middelbare school, liefhebber van Formule-1-races en achtbanen, groot kenner van Amerikaanse presidenten en slangen, én van Spinoza. Hij wil zijn leerlingen duidelijk maken wie Spinoza was, wat hij ons kan leren, en waarom dat belangrijk is. Hij neemt ze mee in een filosofische achtbaan die langs het leven en de leer van Spinoza voert.

In Spinoza’s achtbaan weten Saskia Pfaeltzer en Erik Bindervoet eigentijds en toegankelijk te verbeelden en verwoorden waarom Spinoza nog altijd actueel is.

Het boek bevat prachtige tekeningen van Saskia Pfaeltzer en een mooi geschreven parallelle tekst van Erik Bindervoet.

Saskia Pfaeltzer (1955) is beeldhouwer en beeldend kunstenaar met een grote internationale reputatie. Erik Bindervoet (1962) is schrijver, tekenaar, dichter en vertaler.

De geestige Spinoza

“Tussen bespotting (irrisio) en lachen (risus) zie ik een groot verschil,” zei Spinoza in 4/45s, “want gelach is evenals scherts louter blijdschap en, mits een teveel vermeden wordt, als zodanig een goed.” De lach, indien met mate, kon er dus mee door.

Bekend is zijn: “Sedulo curavi humanas actiones non ridere non lugere neque detestari sed intelligere”  Tractatus Politicus, Caput I, § 4] 'Ik heb er altijd met zorg naar gestreefd de menselijke handelingen niet te bespotten, niet te betreuren noch te verachten, maar te begrijpen.' En zijn hele Ethica is in feite één pleidooi voor begrijpen van mens en wereld. Daarin: “Irrisio est laetitia orta ex eo, quod aliquid, quod contemnimus in re, quam odimus, ei inesse imaginamur.” [3/AffDef 11]. “Bespotting is de blijdschap die ontstaat, doordat wij ons voorstellen dat een door ons gehaat object iets verachtelijks heeft.” Het is duidelijk: bespotting gaat Spinoza te ver.

Het lijkt al met al niet dat Spinoza erg bekend staat om een groot gevoel voor humor.

De vaak wat iezegrimmige biograaf van Spinoza, Gullan Whur, zeker ook waar ze Spinoza's gevoel voor humor onderzocht, schreef in Spinoza: een leven volgens de rede, [p. 151]: Na zorgvuldige afweging neig ik ertoe te concluderen dat humor voor Spinoza - net als voorzichtigheid - een ideaal en geen aanleg was. De opgewektheid die ik goed heb genoemd is gemakkelijker te begrijpen dan in werkelijkheid waar te nemen. [4/44s]

Lees verder...

Eindelijk vertaling van de Tractatus Politicus in aantocht

De catalogus met de najaarsaanbieding 2013 van de Wereldbibliotheek is uit en daarin treffen we tot onze verrassing twee uitgaven van en over Spinoza aan (voor het laatste zie een volgend blog). Eerst dit: in november 2013 zal verschijnen:

Spinoza, Staatkundige verhandeling. Vertaling en bezorging Karel D’huyvetters met een inleiding van Jonathan Israel. Wereldbibliotheek, 2013 - isbn 978 90 284 2556 9

“Een nieuwe vertaling van Spinoza’s meesterwerk over de grondslagen van macht en gezag. Na meer dan drie eeuwen onverminderd actueel.” Aldus de uitgever.
Op zijn website Spinoza in Vlaanderen had Karel zijn vertaling al aangeboden. Het is hem dus gelukt de Wereldbibliotheek ervoor te interesseren. We wensen hem hiermee alvast geluk dat zijn vertaalarbeid nu wordt uitgebracht in die fraai vormgegeven reeks van de Wereldbibliotheek met omslagen van Bureau Beck, waarin eerder verschenen Jan Knol's hertaling van Spinoza's Korte Verhandeling (2011) en Miriam van Reijen's hertaling van Spinoza's  Brieven over het Kwaad (2012)

En ons, geïnteresseerden in Spinoza, wensen we alvast geluk dat eindelijk na 112 jaar (de laatste volledige vertaling was van dr. Willem Meijer en verscheen in 1901) er een vertaling op de markt wordt gebracht, waardoor er met hulp uit België eindelijk een einde komt aan de schande dat er in Nederland geen vertaling van de Tractatus Politicus aan te schaffen was.

Op de cover staat: vertaald en bewerkt. Ik neem aan dat het, als het een zekere aanpassing/bewerking betreft, dát de reden is dat het in  deze reeks verschijnt. In hoeverre het als toch wel een volledige vertaling gezien kan  worden wachten we af. Ik neem dan ook aan dat we nog steeds een vertaling van Fokke Akkermans in de reeks van volledige werken van Spinoza onder auspiciën van de Ver. Het Spinozahuis tegemoet kunnen zien (wie weet hoe lang we daarop nog moeten wachten, nu we dit werk alvast in handen krijgen) 

Stan Verdult

 

Universiteit Groningen start een leesgroep over de TTP

Onder leiding van Andrea Sangiacomo en Martin Lenz start op woensdag 4 september 2013 11:00 - 13:00 uur voor zowel studenten als stafleden een leesgroep over Spinoza’s Theologisch-politiek Tractaat. Men kan zich tot 1 september aanmelden. [Cf. PDF]

22 augustus 2013 verschijnt van Miriam van Reijen "Spinoza in bedrijf"

Al eerder was het boek aangekondigd (hier met andere titel en cover), maar inmiddels laat uitgeverij Klement weten dat

Miriam van Reijen, Spinoza in bedrijf. Van passie naar actie. Klement, 2013 - ISBN: 9789086870936

vandaag over een week, dus op donderdag 22 augustus 2013 zal verschijnen.

De uitgever geeft de volgende nadere informatie: Dit boek bevat een groot aantal thematisch  gerangschikte fragmenten uit het werk van Spinoza, die direct of indirect betrekking hebben  op het reilen en zeilen van organisaties en meer  in het bijzonder op de taak van de leidinggevenden daarin.
De lezer zal tot zijn verrassing vaststellen dat Spinoza  ook de hedendaagse manager veel te zeggen heeft.
Hij beschikte over een heuse motivatietheorie, waarin hij het voornamelijk door emoties gestuurde ‘passieve’ handelen (lijden) onderscheidde van het door  rede en inzicht ingegeven ‘actieve’ handelen (leiden).
Deze benadering en vele andere inzichten van Spinoza komen vrij nauwkeurig overeen met recente ideeën  en methoden op het gebied van rationeel-emotief  management en effectiviteitstraining."

Als ik het in handen heb gehad, zult er - zoals u van me gewend bent - meer over horen

Stan Verdult

Ontwerp je eigen Spinoza-klok

Bij Zazzle kun je allerlei al “gepersonaliseerde” of “personaliseerbare” producten naar eigen ontwerp laten fabriceren. Zo bijvoorbeeld een Spinoza-klok.

Deze klok is ontworpen door ene Jimbuf (“father of 3, two are autistic so every little bit helps”) en is daar te bestellen, maar je kunt ook zelf een afbeelding uploaden om er een klok van te laten maken.
•2 maten: 20,3 cm diameter (medium) of 30,25 cm diameter (large). •1 AA batterij nodig (niet inbegrepen). •Voeg foto's, afbeeldingen en tekst toe. • prijzen €22,95 of €28,95

        

Lees verder...

Zijn we op zoek naar Spinozas actualiteit in zijn of in onze tijd?

We debatteren op dit blog over allerlei kwesties die op Spinoza betrekking hebben. En sommige van die kwesties blijven met enige regelmaat (en veel hardnekkigheid) terugkomen. Ja, over interpretaties kun je nu eenmaal blijven debatteren zolang er verschillende zienswijzen en meningen bestaan over zaken die niet eenvoudig door iedereen als ‘feiten’ te (h)erkennen zijn. Voor sommige ‘feiten’ is nu eenmaal een heel kader nodig en veel kennis – bij elkaar een zeker geloofssysteem. Dat geldt voor de Bijbel en dat geldt ook voor de Tractatus theologico-politicus (TTP).

Een zo’n onderwerp is de kwestie of de 7 artikelen van het algemene geloof waar Spinoza in het 14e hoofdstuk van de TTP op uitkomt nu getypeerd moeten (‘mogen’) worden als een minimaal en een maximaal credo. Inhoudelijk ga ik hier niet op die vraag in want dan zou ik een hele analyse van de opzet van de TTP en het doel dat Spinoza ermee had moeten schetsen.*) In dit blog wil ik alleen toelichten, waarom ik het in een reactie op Wim Klever “een minimale kwestie” noemde, waarover hij zich dan weer verbaasde [cf.]. Dat deed ik vanuit de vraag wat voor onze tijd precies die kwestie (nog) betekent.

Nagaan hoe actueel Spinoza in de 17e eeuw was, is een kwestie voor specialisten van de vroeg-moderne periode. Wie zich daarin wil mengen moet flink wat kennis over die tijd meenemen, maar is dan wel bezig met ouwe koek (met historie, om het netter te zeggen). Ik zeg zeker niet dat dat onbelangrijk is – het vormt het uitgangspunt voor wat de feiten zijn, opdat we geen eigen fantasie-Spinoza samenstellen – maar niet al die studies en debatten zijn van belang voor onze tijd. En dat geldt ook voor deze kwestie.

Lees verder...

Dr. Martin Saar, auteur van Die Immanenz der Macht Politische Theorie nach Spinoza

Naar aanleiding van het blog dat ik vandaag maakte over het boek van Martin Saar, Die Immanenz der Macht – Politische Theorie nach Spinoza en vervolgens in aansluiting daarop het blog “Politiek als ‘Walking and Falling’”, vind ik het wel nuttig ook nog even een apart blogje met relevante informatie over Martin Saar te brengen; dit in aanvulling op een blog over hem dat ik al eerder, op 13 oktober 2012, maakte daar hij zou spreken op de najaarsvergadering van de VHS had ik “Even iets bij elkaar gezocht over dr. Martin Saar”.  Op 1 december 2012 sprak Martin Saar bij de VHS over: “The Immanence of Power: From Spinoza to "Radical Democracy".” Als het goed is ontvangen we nog dit jaar de Mededelingen van die lezing.

Saar is terughoudend in het brengen van zijn portretfoto op de pagina’s die er van diverse universiteiten van hem zijn [hier bij de Goethe Universität alsook hier, en hier een PDF van zijn publicatielijst bij de Universität Hamburg waar hij waarnemend hoogleraar was]. Maar in april vorig jaar is hij door een fotograaf gespot bij de zgn. Römerberggesprächen in Frankfurt am Main [cf.] die jaarlijks worden gehouden; die foto’s van vele deelnemers aan die bijeenkomst werden op Wikimedia gebracht en daarvan haal ik de zijne naar hier.

Van die zgn. Römerberggesprächen in Frankfurt op 28 april 2012 was het thema "Postdemokratie. Haben wir noch die Wahl?" Daarbij sprak Martin Saar over “Ohnmacht und Unfreiheit: Was ist Postdemokratie?” [programma PDF]

Lees verder...

Politiek als Walking and Falling"

Wie zegt dat bezig zijn met Spinoza saai en eenzijdig is? Ik kom via lezen in of over Spinoza telkens weer tot ontdekkingen in heel andere domeinen dan de strikte Spinozistische filosofie. Zo gisteren. Op de voorlaatste bladzijde van Die Immanenz der Macht - Politische Theorie nach Spinoza, waarover ik vandaag een blog schreef, komt Martin Saar met deze beeldspraak om zijn begrip van Spinoza’s politieke theorie waarvoor een taal gevonden moet worden om het dynamische, dikwijls instabiele evenwicht van krachten uit te drukken, samen te vatten:

“Eine politische Theorie nach Spinoza versucht, für diese Dynamik eine Sprache zu finden und die oft instabilen Gleichgewichts-zustände, auf die Politik in dieser Perspektive allein zulaufen kann, beschreibbar zu machen. Arthur Schopenhauer hat mit einer genialen Metapher das Gehen ein kontrolliertes, »stets gehemmtes Fallen« genannt. Was wie eine souveräne Koordination von Bewegungen aussieht, ist doch auch ein Loslassen in den freien Fall, der wieder rechtzeitig aufgefangen wird. Wer sich nicht traut, loszulaufen und sich fallen zu lassen in die nur noch halb beherrschte Bewegung nach vorne, kommt nicht vom Fleck; aber wer keine Kontrolle über dieses kraftvolle Stürzen behält, läuft nicht, sondern fällt einfach hin. Spinozas Theorie der Politik kann uns helfen, ein ähnlich dynamisches Bild für das politische Leben sich selbst regierender Gemeinschaften zu finden. Politik ist ein Kräftespiel, und der Staat kann nur so viel, wie seine Basis, die Menge der Bürgerinnen und Bürger, ihm zu tun erlaubt und ermöglicht. Ein legitimer Staat gewährt größtmögliche Freiheit und garantiert gleichzeitig Sicherheit und Stabilität, aber um der Freiheit willen und nicht auf ihre Kosten. Vernünftige Politik lässt die Kräfte und die Macht der politischen Subjekte gelten und walten und verhindert durch kluge Einrichtungen, dass sie destruktiv werden. Ohne die unbändige konstitutive und revolutionäre Energie, die durch das Zusammenhandeln der politischen Subjekte und das Akkumulieren ihrer Macht entsteht, gäbe es keine Institutionen und keine mit Verbindlichkeit und Beharrungskraft versehene politische Ordnung. Ohne die geschickte, gestaltende Teilung und Kanalisierung der Macht in einvernehmliche Formen zerbräche der soziale Zusammenhalt in die formlose Gefährdung eines rechtlosen Zustands; dort sind Macht und Recht des Einzelnen aber »so gut wie nichts« (TP II 15:29). [p. 425]

In een voetnoot bij het Schopenhauer-citaat geeft hij uiteraard de vindplaats in Die Welt als Wille und Vorstelling (u vindt het wel op internet). In die voetnoot schrijft hij ook: “auf unvergessliche Weise vertont hat sie Laurie Anderson, »Walking and Falling«, Big science, 1982, Warner Bros Records 23674.

Uiteraard vinden we dit op Youtube en graag neem ik deze metafoor van de Spinozistiche politiek volgens Martin Saar in dit blog op. [Hier de afspeellijst van alle tracks van Big Science]

Lees verder...

Die Immanenz der Macht mijn leeservaring

In dit blog ga ik het hebben over Martin Saar, Die Immanenz der Macht – Politische Theorie nach Spinoza. Suhrkamp, €22  - ISBN: 978-3-518-29654-7 

Een indrukwekkend boek. Mijns inziens voor de komende tijd hét standaardwerk over Spinoza’s politieke filosofie. Een zeer ambitieuze studie, dit Habilitationsschrift (2011). Het is een zeer gevuld boek. Eigenlijk is het een te vol boek voor een recensie en ik ben dan ook blij dat ik geen officiële recensie hoef te schrijven voor een wetenschappelijk tijdschrift of voor de NDPR e.d. en ik in dit blog kan volstaan met spontaan iets van mijn leeservaring weer te geven.

Saar wil niet zomaar Spinoza’s politieke filosofie samenvattend navertellen. Hij wil méér: veel meer een reconstructie maken van de essentie en hoofdlijnen van Spinoza’s politieke theorie en laten zien hoe die van nut kan zijn bij tegenwoordige beschrijvingen en analyses van onze politieke situatie: onze huidige pogingen om het met elkaar uit te houden en zo goed mogelijk samen te leven. Ja, zelfs, zo betoogt Saar op diverse plaatsen, zou het gebruik maken van Spinoza’s basale ontologie (ook politieke ontologie of ontologie van het politieke) daarvoor vaak veel bruikbaarder zijn dan vele vigerende politieke theorieën. Kortom, grote ambitie!

Lees verder...

X Colóquio Internacional Spinoza in Rio de Janeiro

Tot vorig jaar, toen het alweer ‘t IX Coloquio Internacional Spinoza was, werd dit gehouden in Córdoba in Argentinië. Ik heb er meermalen in blogs op geattendeerd. Er waren steeds vele onderzoekers bij aanwezig uit Latijns-Amerikaanse landen (Uruguay, Chili, Mexico, Colombia, Venezuela, Costa Rica, velen ook uit Brazilië) en uit Europa (Frankrijk, Italië, Portugal, Nederland, te weten Miriam van Reijen).

Na vele gesprekken is nu besloten de Xe internationale conferentie in Rio de Janeiro in Brazilië te houden, van 18 tot 22 november 2013. Het thema van dit Colloquium is: "Spinoza en Amerika". De opzet is tot een reflectie in het licht van de filosofie van Spinoza te komen over de sociale, politieke en institutionele processen die in dit continent spelen. [Cf. hier]

Zeker nu voor het affiche gebruik werd gemaakt van het schilderij “De windstoot” (The gust, uit ongeveer 1680), van de schilder die een jaar na Spinoza het levenslicht zag en dus zijn tijdgenoot was: Willem van de Velde de jongere (1633 - 1707), maak ik er weer een blog over. Dit schilderij van een schip in nood is in bezit van het Rijksmuseum Amsterdam.

Ziet u het Colóquio Internacional in deze boot de oversteek maken van Córdoba naar Rio de Janeiro? Als dat maar goed gaat.

Speurtocht naar Spinoza in de Haagsche Gemeentearchieven

Op dinsdag 30 oktober 1984, een mooie, vrijwel onbewolkte zonnige en fris-warme dag waarop een zwak windje woei [cf.], begaven zich tweeëntwintig jongerejaars studenten van de Erasmus Universiteit te Rotterdam naar het Gemeente Archief van Den Haag om er in tweeënvijftig banden (uit de hele verzameling van negenhonderdzevenenveertig banden met notariële akten), die de periode beslaan waarin Spinoza in deze stad woonde (1670-1677) en die nog niet geïndexeerd waren, na te speuren of de naam van Benedictus de Spinoza erin voorkwam. Het betrof een propaedeutische oefening onder auspiciën van de Centrale Interfaculteit, die onder leiding stond van hun hoogleraar M. J. Petry en van de secretaris van de Vereniging Het Spinozahuis, G. van Suchtelen.

In maart van dat jaar had dr. M. J. Petry in het Haagse Gemeentearchief een notariële akte aangetroffen met daarop de handtekening van Spinoza. Deze tot dan onbekende akte dateerde van 1 februari 1673 en bevindt zich tussen stukken van notaris Johannes Beeekman. [Zie afbeelding van transscriptie]. Het was voor het laatst in 1921 geweest dat in het Haagse Gemeentearchief naar documenten betreffende Spinoza was gespeurd. Toen had de toenmalige secretaris van de Vereniging Het Spinozahuis, dr. Willem Meijer, er een drietal ambtelijke stukken ontdekt, waaronder een akte uit het dossier van notaris Alexander Ennis, gedateerd 21 oktober 1671, welke een geldelijke kwestie betrof, maar wat verder niet veel informatie over Spinoza opleverde. Hij schreef erover in het eerste nummer van Chronicon Spinozanum (1921).

      
                          [klik op afbeelding voor vergroting]
Lees verder...

Nog een boek op komst met ook iets over Spinoza

Op 22 oktober 2013 zal verschijnen het boek dat in een blog al eerder werd aangekondigd:

Russell Shorto, Amsterdam. A History of the World’s Most Liberal City. Doubleday, $28.95 (368p) ISBN 978-0-385-53457-4

Zie wat uitgever Doubleday over het boek schrijft, Russell Shorto vandaag op z’n website plaatste, lees wat Amazon opnam. Ik neem hier het persberichtje over van literair agent Anne Edelstein:

Lees verder...

On the bright Side of the Enlightenment

… daar vind je Spinoza. Dus vind je hem niet - want hij hoort niet thuis in - het nieuwe boek van de emeritus professor van Princeton University

John V. Fleming, The Dark Side of the Enlightenment: Wizards, Alchemists, and Spiritual Seekers in the Age of Reason. W.W. Norton Company, 2013 [books.google]

Cf. wat Fleming op zijn website zelf over het boek meldt. Cf. review by Jonathan Derbyshire in The Gardian

Aanvulling 30 december 2013: Review heden door Massimo Pigliucci in science 2.0 

Theater: Aard en oorsprong van de geest

Vanavond om 19:00 wordt tijdens het tweejaarlijkse Festival Internazionale del Teatro di Venezia volgens Foglio Spinoziano 'un laboratorio' ofwel een proefvoorstelling of 'workshop' gegeven van een half uur getiteld "Natura e origine della mente", hetgeen uiteraard erg doet denken aan de titel van het tweede deel van de Ethica.

Het stuk van 30 minuten, bedacht en geregisseerd door Romeo Castellucci, wordt uitgevoerd door de SOCÌETAS RAFFAELLO SANZIO.

Lees verder...

Laat Intermediair Weekblad Spinoza ten hemel stijgen?

Google Alert attendeerde mij op een stukje op de website van Intermediair Weekblad van Mels-Werner Dees dat zo begint...

"Spinoza wijst managers de weg
Zoek de ethiek in jezelf

We beginnen dicht bij huis, bij de Nederlandse filosoof Spinoza (1632-1677), auteur van de Ethica. ‘Wat een manager zich moet afvragen is: hoe kan ik mijn passieve affecten, zoals frustratie, irritatie, angst, teleurstelling, maar ook trots, omzetten in denkkracht, gemoedsrust, eigen initiatief en effectieve acties,’ zegt Spinoza-kenner Miriam van Reijen, van wie binnenkort het boek Spinoza in bedrijf, van passie naar actie verschijnt. Hierin toont zij hoe de ethiek van Spinoza nuttig en bruikbaar is in de werkomgeving. ‘Belangrijk is de vraag hoe je zodanig een beroep kunt doen op het eigen belang van anderen, dat zij dat doen wat in het belang van de manager zelf, de organisatie en de maatschappij is.’ Op die manier wordt een leidinggevende ook echt een ‘Leider.’ "

... en daar wat Spinoza betreft ook meteen eindigt. Dat is alles over Spinoza. Verder gaat het over wat filosoof Jan Flameling over bedrijfsethiek te melden heeft. Het Spinozastukje lijkt  vooral naar dit blog te verwijzen, waarin 't komende boekje van Mirjam van Reijen werd aangekondigd. U moet er vooral eens gaan kijken hoe daar op de website van Intermediair Spinoza in de wolken wordt afgebeeld. Verbeeldt het zijn Tenhemelopneming?

 

Lees verder...

Ein nachgelassenes Fragment Nietzsches

In de zomerluwte kan ik even een fragment uit Friedrich Nietzsche's Nachgelassene Fragmente dat ik in een eerder blog over Nietzsche onvolledig had, aanvullen. Hij noteerde in voorjaar of zomer van 1883 het volgende:  

Spinoza nahm mit seiner Ethik Rache am jüdischen Gesetz: “das Individuum kann thun, was es will”: ähnlich wie Paulus. *)

Eerder had ik in Richard Mason alleen het eerste deel aangetroffen. **) Waarom Mason de rest wegliet weet ik niet. Waarom ik het compleet wil hebben? Waarom niet? Om over na te denken.

Lees verder...

Waar is de Spinoza Bear gebleven, the bear who speaks from the heart!?

                                        Een zomervertelling.

Vijf jaar geleden, 22 mei 2008, had ik 'm: de therapeutische, geluidjesmakende Spinoza beer - in een blog bedoel ik. In de markt van de sprekende beren scheen Spinoza Bear het bijzonder goed te doen  (cf. hier en hier en in een PDF). Maar intussen is de website van The Spinoza Bear Company zoek, zo bleek mij vandaag: geheel uit de lucht verdwenen. Dus het bedrijf zal ook wel niet meer bestaan. Niets meer over te vinden - ook niet waarom er gestopt is met dat naar hun zeggen zo succesvolle beerproject. En dus is ook de schitterende oorsprongsmythe van het ontstaan van de Spinoza Bear op die website niet meer te lezen.

Maar gelukkig hebben we het Spinoza-blog nog. Daarop heeft Anton Jumelet, toen hoofdredacteur van Qualia, het verenigingsblad van STUFF, de Studievereniging Faculteit Filosofie te Groningen, op 2 november 2009 het verhaal gedaan over “Spinozabear vijfentwintig jaar”. Iets ervan is hier dus bewaard gebleven.

Lees verder...

Oude en nieuwe Ethica in één beeld

Lees verder...

Begonnen aan "Die Immanenz der Macht"

25 juli bij Suhrkamp besteld, vandaag van de A. Stein'sche Buchandlung uit Werl ontvangen met rekening (boek €22, porto- en verzendkosten 6,50). Ik kan het er niet voor gaan halen.

Heb nu ruim 60 bladzijden gelezen en ben zeer onder de indruk. Prima samenvattingen van de TTP en TP, waarbij uiteraard vanaf het begin het accent ligt op de politieke theorie - met interessante voetnoten waarin een keur aan secundaire literatuur wordt vermeldt waarover Saar - als het anders luidt - z'n eigen oordeel geeft.
U hoort nog van me, maar verneem nu alvast: zeer aanbevolen!

Lees verder...

Waar blijven de Spinoza Butterkeks?

[Geïnspireerd door Lotte Egtberts]

               

            

 

Sinds 1891 produceert de firma Bahlsen in Hanover de Leibniz Butterkeks, en daarna ook de Choco Leibniz. De filosoof en wiskundige Gottfried Wilhelm Leibniz (1646 - 1716) was wel de beroemdste inwoner van Hanover. Vandaar. Hermann Bahlsen vond de vorm van het koekje uit (met 52 tandjes - als het die niet heeft is het geen Leibniz Butterkeks) en introduceerde het woord "Keks" (afgeleid van “cakes”) in het Duits.

Zo'n stukje cultuurgeschiedenis valt jammer genoeg over Spinoza niet te melden. We ontberen de Spinoza Butterkeks bij de studie.

[Zie wikipedia, zie zelfs het Goethe Institut]

 

Lees verder...

Hights "Idea and Ontology": a fairy tale

In het verlengde van de vorige twee blog, wil ik graag op deze ‘studie’ wijzen die naar eigen zeggen van de auteur eigenlijk een sprookje is. Die aap komt uit de mouw als hij moet uitleggen, waarom hij geen hoofdstuk aan Spinoza heeft gewijd.

Marc A. Hight, Idea and Ontology. An Essay in Early Modern Metaphysics of Ideas. Penn State University Press, 2008 [books.google]

De status van ideeën zouden in de vroegmoderne filosofie steeds verder verwijderd raken van de ontologie en tenslotte zouden bij Berkeley ideeën volstrekt elke ontische status kwijt zijn. De volgende fase is dan dat metafysica geheel in het verdomhoekje komt en epistemologie het enig belangrijke lijkt te worden. Dit is het dominante verhaal waar Hight hier een ander verhaal tegenover wil zetten. Hij begint met een hoofdstuk over de traditionele ontologie, heeft vervolgens hoofdstukken over Descartes, de cartesianen Malebranche en Arnauld, en vervolgens Locke, Leibniz en Berkeley. Niet een over Spinoza! In de inleiding licht hij toe, waarom hij geen hoofdstuk aan Spinoza heeft gewijd, met deze woorden:

Lees verder...

Over Spinoza's oproep "de orde van het filosoferen aanhouden"

In het scholium bij 2/10 geeft Spinoza kritiek op degenen die niet goed uitkomen in het denken over de relatie tussen God en de ‘schepselen’. Dit terwijl toch iedereen al weet (moet toegeven) dat niets zonder God kan bestaan of kan worden gedacht, want iedereen erkent dat God de enige oorzaak is van zowel het bestaan als het wezen van alle dingen (daar gaat Spinoza vanuit).

 

Maar dan moet je dus ook bij God, het absolute zijnde, beginnen en niet bij de dingen of bij jezelf. Het is duidelijk dat hij daar vooral Descartes en zijn ‘cogito ergo sum’ op het oog heeft. Het is daar dat hij er op wijst dat dan naar zijn mening niet de juiste orde van het filosoferen in acht wordt genomen. Want…

 

Lees verder...

Andreas Schmidt ["Göttliche Gedanken"] benoemd in Jena

In 2007 rondde Andreas Schmidt zijn Habilitationsschrift af dat in 2009 verscheen:

Andreas Schmidt, Göttliche Gedanken: zur Metaphysik der Erkenntnis bei Descartes, Malebranche, Spinoza und Leibniz. Klostermann, 2009 - ISBN 9783465036364 [PDF inhoudsopgave van elders]

Darin untersuchte er die „Metaphysik der Erkenntnis bei Descartes, Malebranche, Spinoza und Leibniz“. Ihre Philosophie des Geistes sei etwas anderes gewesen als eine bloße Philosophie der Psychologie, erläutert Prof. Schmidt. Damals sei es darum gegangen zu erkennen, wie der Geist beschaffen sein muss, um Erkenntnis zu gewinnen. Gott sei natürlich das Ideal dieses erkenntnisschaffenden Geistes. Wie man sich diesem göttlichen Geist annähern kann, darauf fanden die vier Denker ähnliche, aber doch differenzierte Antworten, die sie – wie zu erwarten – nicht selten in Konflikt mit der Kirche brachten. Ein Thema, das wiederum aktuelle Bezüge aufweist, denen sich Prof. Schmidt auch in Jena widmen will.”

Lees verder...

Fascinerende diagrammen van de westerse filosofie

Kevin Scharp, Associate Professor aan de Ohio State University, is groot fan van diagrammen. Hij maakte er diverse [cf. hier], waaronder twee gebaseerd op het boek van Randall Collins, The Sociology of Philosophies. A Global Theory of Intellectual Change [Harvard University Press, 2000 - books.google] waarin de auteur intellectuele lijnen weergeeft die te trekken zijn tussen denkers in de filosofie. Rechts zo'n schema uit dat boek. Randall Collins beperkte zich niet tot het westerse denken, maar doet het globaal.

 

Kevin Scharp beperkt zich tot het westerse (incl. Arabische) denken en bracht meerdere schema's samen in twee, n.l.
van 600 voor tot 600 na X [cf hier]

van 600 – ca 1935 [cf hier

Blogger ging uiteraard eens kijken naar het netwerk van Spinoza.

Ludwig Feuerbach (18041872) Kritische Schlußbemerkungen über Spinoza

Al meermalen heb ik teksten van Feuerbach in blogs opgenomen (zie zoekvenster). Aan zijn uitgebreide paragrafen over Spinoza in zijn, Geschichte der neuern Philosophie VIII. Benedikt v. Spinoza [onlangs weer opnieuw uitgegeven] voegde hij in 1833 een paragraaf § 99. Kritische Schlußbemerkungen von 1833 toe, waaraan hij veertien jaar later een uitgebreidere paragraaf toevoegde: § 100. Kritische Schlußbemerkungen von 1847

Die laatste neem ik graag over in dit blog [paginering en noten achterwege gelaten; daarvoor verwijs ik naar zeno.org, waarvan ik de tekst overnam].

Feuerbach heeft Spinoza goed bestudeerd, maar is uiteraard, zo blijkt uit zijn commentaar, flink beïnvloed door Kant en nog meer door Hegel [gezien zijn scheiding in einer Intellektual- und einer Sinnenwelt" en: God zou bij Spinoza "nur ein Denk- oder Verstandeswesen" zijn]. Toch blijft het nuttig zo’n commentaar te lezen. Het mooist vind ik het slot, waarin hij zich op het standpunt van de gelovigen stelt: als je iets ‘God’ noemt die niets persoonlijks meer heeft en geen wonderen kan doen – wat is dat dan nog voor God. Ook een godsdienstcriticus als Feuerbach kan niet uit de voeten met zo’n louter filosofische ‘verstandsgod’, die hij in Spinoza leest. .

Lees verder...

Spinoza in het voorbijgaan genoemd

Waarmee literatuurweten-schappers zich zoal bezig kunnen houden. Dit jaar verscheen

Jeffrey Shoulson, Fictions of Conversion, Jews, Christians, and Cultures of Change in Early Modern England. University of Pennsylvenia Press, 2013

Het boek “explores how religious transformation influenced early modern England.”

Ik zou daarop niet in een blog gewezen hebben, als niet de enige keer dat Spinoza erin – overigens alleen maar – genoemd wordt, echter op bladzijden die google.books niet laat zien, deze nu net toevallig vandaag gepubliceerd worden op tabletmag.com

De Tablet, A new read on Jewish life, kreeg toestemming uit dat boek een gedeelte te publiceren en dat stuk, "Did the False Jewish Messiah Sabbatai Sevi Inspire John Milton’s ‘Paradise Regained’?" geeft juist twee bladzijden die we bij Google niet mochten zien.
De alinea waarin Spinoza voorkomt neem ik hier over.  

Lees verder...