[Hersteld] Jorge Luis Borges (1899-1986) en Spinoza
Teruggehaald uit het cachegeheugen van Google, nadat blogse.nl alle blogs van 2½ maand gewist had.Jorge Luis Borges (1899-1986) en Spinoza
Jorge Luis Borges - Argentijnse dichter, essayist, filosoof en proza schrijver, hoogleraar literatuur aan de universiteit van Buenos Aires, hoofd van de nationale bibliotheek en voorzitter van de Sociedad Argentina de Escritores.
Hij ging steeds minder zien en was vanaf 1956 blind. Toen lezen en schrijven hem onmogelijk waren geworden, liet hij zich voorlezen en dicteerde hij zijn verhalen aan zijn moeder of aan goede vrienden. Hij bleef publiceren
Zijn eerste bundel is 'Fervor de Buenos Aires'(1923). Beroemd is El Aleph (1949), een verhalenbundel. De Aleph is de eerste letter van het Hebreeuwse alphabet én het cijfer 1. Het titelverhaal, de Aleph, gaat over een punt in de ruimte dat alle andere punten omvat. Ieder die er door kijkt kan alles vanuit alle hoeken tegelijk zien zonder afwijking, overlap of verwarring. Zeg maar sub specie aeternitatis. Het handelt over de thema’s oneindigheid en de eeuwigheid die Borges wel vaker bezighielden.
Het zeer uitvoerige artikel over Borges in de Engelse Wikipedia noemt zijn interesse voor Spinoza niet [hier]. Daarentegen laat het artikel over Spinoza in dezelfde Wiki lezen: “the Argentinian writer Jorge Luis Borges was greatly influenced by Spinoza's world view. In many of his poems and short stories, Borges makes constant allusions to the philosopher's work, though not necessarily as a partisan of his doctrines, but merely in order to use these for aesthetic purposes--a common tactic in Borges's work.” [hier]Hij kondigde ooit aan een boek over Spinoza te schrijven, dat echter nooit kwam. In een interview in 1974, zei hij: “I am preparing a book on Spinoza's philosophy, because I have never understood him. He has always attracted me, less than Berkeley, less than Schopenhauer, but I cannot understand Spinoza.” Van dat boek kwam het niet, maar hij gaf er wel een referentie naar in een van zijn boeken, terwijl het dus niet bestond. Zoiets heeft hij met geen andere filosoof gedaan.
In 1979 gevraagd naar z'n favoriete historische persoon, antwoordde Borges: “Spinoza, who committed his life to abstract thought.”
Hij schreef twee gedichten over Spinoza: het eerste getiteld Spinoza, het tweede Baruch Spinoza.
Over het eerste zei Borges:
“In that sonnet, I refer specifically to the philosopher Spinoza. He is polishing crystal lenses and is polishing a rather vast crystal philosophy of the universe. I think we might consider those tasks parallel. Spinoza is polishing his lenses, Spinoza is polishing vast diamonds, his ethics.”
| SPINOZA
Las traslúcidas manos del judío labran en la penumbra los cristales y la tarde que muere es miedo y frío. (Las tardes a las tardes son iguales.) Las manos y el espacio de jacinto que palidece en el confín del Ghetto casi no existen para el hombre quieto que está soñando un claro laberinto. No lo turba la fama, ese reflejo de sueños en el sueño de otro espejo, ni el temeroso amor de las doncellas. Libre de la metáfora y del mito labra un arduo cristal: el infinito mapa de Aquel que es todas Sus estrellas. Jorge Luis Borges, 1964
[van hier] Beluister hier dit gedicht door Borges gelezen |
Spinoza
The Jew's hands, translucent in the dusk,
Bron: Borges, Jorge Luis. "Spinoza," in Borges, A Reader: A Selection from the Writings of Jorge Luis Borges, edited by Emir Rodriguez Monegal and Alastair Reid (New York: Dutton, 1981), p. 285.
|
| Baruch Spinoza
Bruma de oro, el occidente alumbra La ventana. El asiduo manuscrito. Aguarda, ya cargado de infinito. Alguien construye a Dios en la penumbra. Un hombre engendra a Dios. Es un judío De tristes ojos y piel cetrina; Lo lleva el tiempo como lleva el río Una hoja en el agua que declina. No importa. El hechicero insiste y labra A Dios con geometría delicada; Desde su enfermedad, desde su nada, Sigue erigiendo a Dios con la palabra. El más pródigo amor le fue otorgado, El amor que no espera ser amado. Jorge Luis Borges [van hier] |
Baruch Spinoza
A haze of gold, the Occident lights up The window. Now, the assiduous manuscript Is waiting, weighed down with the infinite. Someone is building God in a dark cup. A man engenders God. He is a Jew. With saddened eyes and lemon-colored skin; Time carries him the way a leaf, dropped in A river, is borne off by waters to Its end. No matter. The magician moved Carves out his God with fine geometry; From his disease, from nothing, he's begun To construct God, using the word. No one Is granted such prodigious love as he: The love that has no hope of being loved. Vert. Willis Barnstone; from The Unending Rose), p. 383.
|
Hier twee artikelen over Borges interesse voor Spinoza, die tevens ingaan op deze gedichten.
Marcelo Abadi. "Spinoza in Borges' looking-glass". In: Studia Spinoziana 5 (1989) Reprint Borges Studies Online. J. L. Borges Center for Studies & Documentation. [als html en als PDF]
Efraín Kristal, Unrequited sublimations: Borges reads Spinoza [hier]
