BdSpinoza

Joodse intellectuelen "Meesters van de moderniteit"

Speciaal t.b.v. Mark Behets (vanwege zijn reactie op het blog over Hillel Zeitlin) hier een rijtje beroemde joodse intellectuelen. In zijn reactie noemde hij niet en ook in het rijtje hieronder staat nog niet eens Marx vermeld en George Steiner en zovelen meer niet (zelfs Spinoza niet).

Toen ik bezig was met mijn serie over "Spinoza in de joodse historiografie" kwam ik ook deze illustratie tegen in een recensie van David N. Myers van het boek van Yuri Slezkine, The Jewish Century (Princeton University Press). Die recensie kreeg de titel mee: "One Historian’s Look at How Jews Shaped the Modern Age" [hier].

Ik heb er toen verder niets mee gedaan, maar nu heb ik een mooie aanleiding om het in een blog op te nemen. Het is een onderwerp dat wel vaker aan de orde is gesteld. Het is inderdaad een opvallend rijtje. Als ook van Darwin aangetoond zou kunnen worden dat hij eigenlijk van joodse afkomst was, dan zouden alle "Meesters van de moderniteit" van joodse origine zijn: Spinoza, Marx, Darwin, Freud, Einstein en Kafka.

[De omschrijving  "Meesters van de moderniteit" munt ik hierbij naar analogie van "Meesters van de achterdocht", bedacht door de Franse filosoof Paul Ricoeur (1913-2005) voor Marx, Nietzsche en Freud]

____________

Aanvulling 2 december 2013

Baruch Spinoza, Karl Marx, Georg Simmel, Emile Durkheim, Sigmund Freud, Hannah Arendt, Leo Strauss, Karl Löwith, Herbert Marcuse, Max Horkheimer, Teodor Adorno, Henry Bergson, Walter Benjamin, Ernst Bloch, Martin Buber, Erich Fromm, Elias Canetti, Isaiah Berlin, Albert Einstein, Franz Kafka, Marcel Proust, Osip Mandelstam, Philip Roth...

Het mysterie van het joodse denken - de joodse intellectuele schittering volgens George Steiner - zou te begrijpen zijn uit de conditie van veel joodse intellectuelen, n.l. de onduidelijke of niet volledige integratie in een nationale gemeenschap. Dit outsider zijn geeft ze een speciale voorziening voor hun zicht op zaken, hun analyse en oordeelsvorming. Doordat ze tegelijkertijd wel en niet burgers van hun land waren, kijken ze a.h.w. van buitenaf naar anderen, en dat geeft hun reflectie een grotere objectiviteit. Hun status van paria zijn versterkte a.h.w. hun behoefte om hun recht om anders te zijn te verdedigen. Doordat joodse denkers gezien hun historische lot van buitenstaander zijn dezelfde soort van "cursus volgden", zijn van bijzonder belang voor de politieke theorie en het sociale denken. [Cf. El misterio del pensamiento judío]

Maar dan nog, de positie van 'tussen twee stoelen' te leven, delen zij toch met zovele allochtone en andere migranten? Het blijft opvallend: waarom juist zij?  

____________________

Aanvulling 13 april 2014

Michael O'Loughlin in een review van Michael Goldfarb's Emancipation: How Liberating Europe's Jews from the Ghetto Led to Revolution and Renaissance, over deze kwestie:

Some ascribe it to the tradition of Talmudic study, of lernen. After all, the Talmud is a comprehensive theory of everything, and it is easy to see this systematising energy displaced into Marx and Freud. Marx in particular came from a 1,000-year-old rabbinical elite, and his historical arrogance and intellectual self-confidence were bred in the bone. But Mahler, Freud and Einstein were the grandchildren of semiliterate, impoverished peddlers, with little learning, Jewish or otherwise. Freud’s mother barely spoke German.

Another possible explanation could be the one used by Jorge Luis Borges writing about the disproportionate achievement of the Irish in English literature. He ascribed this to the enormous imaginative freedom the artist has when he is simultaneously inside and outside a culture.

spinoza | 15-09-2012 | 18:12 | Link | Reacties (7)