Lev Semyonovich Vygotsky (1896 - 1934) probeerde Spinoza toe te passen [1]

Lev Vygotsky als jongemanDe joods-Russische psycholoog en filosoof, belangrijke pionier in de psychologie, werd door de Amerikaanse Vygotsky-expert Stephen Toulmin in de New York Review of Books de ‘Mozart van de psychologie’ genoemd. *) 
Spinoza was – naast Marx – zijn lievelingsfilosoof. Op jongere leeftijd dan Spinoza, toen hij nog maar 37 jaar was, overleed hij aan dezelfde ziekte als Spinoza: tuberculose. Zijn leerling en collega Alexander Luria zei over hem: "Vygotsky was a genius. After more than half a century in science I am unable to name another person who even approaches his incredible analytical ability and foresight. All of my work has been no more than the working out of the psychological theory which he constructed."

Vygotsky raakte sterk in taal geïnteresseerd en hield zich veel bezig met de relatie tussen taal en denken. Hij vond dat taal niet slechts de expressie was van het innerlijke proces van het denken, maar integendeel dat taal het denken mede vorm geeft en completeert. Taal zag hij als het mentale gereedschap van het denken. Zijn boek Denken en Taal dat hij vanaf zijn ziekbed dicteerde en dat in het jaar van zijn dood uitkwam, werd zijn populairste boek. Het verscheen in 1986 in Engelse vertaling. Twee jaar na zijn dood kwam zijn werk op de zwarte lijst. Hij werd pas in 1956 gerehabiliteerd.

Vygotsky hield zich zeer bezig met ontwikkeling van kinderen. De interactie met de sociale leefomgeving waarin het kind juist de taal leert spreken en internaliseren stelde hij centraal. Het vermogen van kinderen om met dingen om te gaan en problemen op te lossen lijkt, vóór zij leren praten, sterk op dat van apen. Hun vermogen om problemen op te lossen ontwikkelt zich tegelijk met de groei van hun taalbeheersing. Zij gebruiken hun taal in hun probleemaanpak - vandaar het brabbelen tijdens het spelen. Naarmate die problemen complexer worden, wordt hun gebruik van taal nadrukkelijker bij het organiseren van hun activiteiten – iets waarmee Jean Piaget zich niet of nauwelijks bezighield. [Piaget die in hetzelfde jaar als Vygotsky geboren werd, leefde bijna 50 jaar langer (1896-1980) en werd wereldwijd veel bekender als wetenschapper van de intellectuele en cognitieve ontwikkeling. Het is intussen aardig te weten dat Vygotsky Piaget's boek Le Langage et la pensée chez l'enfant uit 1923, in het Russisch vertaalde].

Vygotsky schetste anders dan Piaget de kinderlijke ontwikkeling niet als een solitair en individueel ontwikkelingsfenomeen van binnenuit, maar als een toepassing door het kind van het cultureel belangrijke gedrag. Voor Vygostky syboliseert het spreken, de taal, de dingen (en de mensen) waar we mee omgaan en de relaties die we ertussen waarnemen en ontwikkelt de taal het vermogen om dingen te denken en te plannen onafhankelijk van de daadwerkelijke visuele situatie. De taal die we van de anderen leren vormt een van de sociale aspecten van het denken. Sinds de vertaling van zijn Mind in Society. The development of higher psychological processes. (Harvard, Harvard university press, 1978) heeft zijn benadering die vooral een praktische theorie opleverde, invloed gekregen in de pedagogiek. Vygotsky heeft daarmee sporen verdient in het ontwikkelen van het educatieve proces op scholen waar de leerkrachten het kind verder helpen in zijn cognitieve en emotionele ontwikkeling. Leren is voor hem sociaal ontwikkelen. Vooral achter dit sociale van de taal in het denken is de invloed van Spinoza te vermoeden – onze omgeving beïnvloedt en bepaalt ons. Zoals Vygotky stelt: “The nature of man’s education… is wholly determined by the social environment in which he grows and develops.” En: “knowledge construction is discursive, relational and conversational in nature.” [Boek is in te zien bij books.google]

In een stuk over psychologische systemen uit 1930 schreef hij: "We said that, as Spinoza correctly stated, the knowledge of an emotion changes this emotion and changes it from a passive into an active state. That I think about things outside of myself, does not change anything in them, but that I think about emotions, that I place them in other relations to my intellect and other instances, will change much in my psychological life. To say it more simply, our emotions act in a complex system with our concepts..." [geciteerd door René van der Veer die promoveerde op Cultuur en cognitie, de theorie van Vygotskij (1985) in: Early Periods in the works of L.S. Vygotsky: the influence of Spinoza - PDF]

Volgens Yaroshevsky (Jarosevskij) vormde Spinoza Vygotsky’s filosofische idool. Een favoriet citaat van  Vygotsky was de vergelijking die Spinoza maakte tussen de blaffende hond en het sterrenbeeld, dat er slechts de naam hond mee gemeen heeft. ["Proceeding from this, one could say that new forms of labour will create the new man and that this new man will resemble the old kind of man, ‘the old Adam’, in name only, in the same way as, according to Spinoza’s great statement, a dog, the barking animal, resembles the heavenly constellation Dog." Hier]

Volgens van der Veer (in het genoemde paper) las Vygotsky als adolescent twee werken van Spinoza die toen net in het Russisch vertaald waren: de vertaling van de Ethica was in 1911 in Moskou uitgekomen en de Verhandeling over de verbetering van het verstand in 1914, ook in Moskou. Vooral hoe Spinoza in dat laatste werk schrijft over de ontwikkeling van het verstand op de geleidelijke en voortschrijdende manier waarop de mens ook gereedschappen maakte, zou hem zeer hebben aangesproken. Uit de Ethica nam hij mee dat de rationele mens in staat was controle uit te oefenen over de hele persoonlijkheid.

Na zijn dood zou van hem verschijnen, zo kondigde de befaamde Luria in een In Memoriam aan: Spinoza’s Theory of Emotions – Prologomena to the Psychology of Man. Het bleef echter ongepubliceerd tot het essay, waarin hij uitvoerig zijn analyse gaf van de Spinozistische psychologie, in 1984 in vertaling werd uitgegeven als The Theory of Emotions: A Historical-Psychological Investigation.

Maar lukte het Vygotsky om een ontwikkelingstheorie van de emoties te ontwerpen? Vygotsky had wel kritiek op Jame's lichaam-geest-dualisme in zijn emotie-psychologie, maar kon volgens Jaan Valsiner en René van der Veer in hun The social mind: construction of the idea [Cambridge University Press, 2000] geen alternatief bieden. Zij schrijven: "In his vain efforts to find a satisfactory, nondualistic, developmental, approach of emotions, he turned to what had been one of his favorite books since his adolescence, Spinoza's Ethics. Yet he never managed to develop a theory of emotions on the basis of his reading of Spinoza and it is easy to see why. Spinoza's work was useful to Vygotsky insofar as it advocated that there is no principal distinction between lower emotional processes and higher intellectual processes and defended a monistic, causal-deterministic approach. The problem was that it entirely lacked a developmental perspective, and thus was of no use in the attempts to devise a developmental theory of emotions. Thus Vygotsky's manuscript offered an interesting analysis of James' theory of emotions and its deficits, but failed to offer an alternative.” [Zie bij books.google]

Al eerder hadden beide auteurs een interessant artikel geschreven over Vygotsky's lange essay The Theory of Emotions: A Historical-Psychological Investigation. Dat was hun gezamenlijke artikel 'Dualisme in de psychologie van de emotie. Een analyse van Vygotskij.' In: NEDERLANDS TIJDSCHRIFT VOOR DE PSYCHOLOGIE, 42 (1987), 405-413 [PDF] Eén paragraaf daaruit die in z'n geheel over Vygosky's poging tot toepassing van Spinoza gaat, neem ik in een volgend blog over.

Bronnen

Lev Vygotsky Archive - 1896-1934

Zoals bijna altijd vind je over de Spinoza-connectie niets op wikipedia

Lev Semenovich Vygotsky - biografische website met contextfoto's

Site van L Offord met veel informatie over Vygotsky

René van der Veer: Leo Semyonovitch Vygotsky

René van der Veer: Early Periods in the works of L.S. Vygotsky: the influence of Spinoza [PDF

René van der Veer: De instrumentele theorie van Vygotskij : de zelf-regulering van ons gedrag. In : Handboek Leerlingbegeleiding oktober 1992 [PDF]

Vygotsky, L. S. (1896–1934) In Encyclopedia of Children and Childhood in History and Society

Jaan Valsiner & René van der Veer, 'Dualisme in de psychologie van de emotie. Een analyse van Vygotskij.' In: NEDERLANDS TIJDSCHRIFT VOOR DE PSYCHOLOGIE, 42 (1987), 405-413 [PDF]

Jaan Valsiner & René van der Veer: The social mind: construction of the idea. Cambridge University Press, 2000, 488 p [zie books.google]

Derry, Jan: "The Unity of Intellect and Will: Vygotsky and Spinoza." In: Educational Review, v56 n2 p113-120 Jun 2004  [PDF]
[Abstract] Jerome Bruner points out in his prologue to the first volume of the English translation of The Collected Works that Vygotsky flirts with the idea that language creates free will. This article attempts to consider the influence of the Dutch seventeenth-century philosopher Spinoza on Vygotsky. An account of Spinoza's anti-Cartesian conception of will is given, to which Vygotsky recognizes his indebtedness. We will consider elements of Spinoza's philosophy that were important to Vygotsky's theory of the development of intellect, and claim that an appreciation of the philosophy informing Vygotsky's theory of the development of intellect is necessary if the full implications of his project are to be grasped.

Margaret Gredler and Carol Shields: Does No One Read Vygotsky’s Words? Commentary on Glassman [PDF]

Michael Cole: Reading Vygotsky (Preface to an edited collection of Vygotsky Writings by Rieber and Robinson, in press) [PDF]. Over The Vygotsky “Boom.”

Harry Daniels, Michael Cole and James V. Wertsch (Eds.): The Cambridge Companion to - Vygotsky
[Exerpt:] The book is made up of three sections. The first section is titled “Vygotsky in Context.” In the opening paragraph of Chapter 1, Rene van der Veer applies Vygotsky’s theory to the analysis of Vygotsky’s own work. He suggests that to understand the work we need to be guided by Vygotsky’s insight: in order to comprehend the inner mental processes of human beings, we have to step outside of the mind to look at these human beings in their sociocultural context. He cites Vygotsky’s close colleague Luria who argued that: We should not look for the explanation of behavior in the depths of the brain or the soul but in the external living conditions of persons and most of all in the external conditions of their societal life, in their social-historical forms of existence.      (Luria, 1979, p. 23) It is this argument that drove us to open the book with these chapters. The second section, “Readings of Vygotsky,” is concerned with interpretations of Vygotsky’s legacy. This section allows our contributors to bring an early twenty-first century perspective to this enduring contribution. The third and final section, “Applications of Vygotsky’s Work,” is concerned with understandings of how the work is being applied in our current cultural historical circumstances.

Mark Wagner, Ph.D. Interpretation of Vygotsky - geeft veel citaten uit werk van Vygotsky

Lois Holzman, Ph. D. Vygostsky's Zone of Proximal Development: The Human Activity Zone [PDF] 

Lois Holzman: What is the “Social” in “Social Development?”
Presented at the 2004 Conference of the Jean Piaget Society: Social Development, Social Inequalities and Social Justice, Toronto, May 2004. [PDF]

The East Side Institute for Group and Short Term Psychotherapy is an international training, education and research center for developing and promoting radically humanistic approaches in psychology, therapy, education and community building.
Heeft veel over Vygotsky op de website.

Terry Mayes & Sara de Freitas: Review of e-learning theories, frameworks and models [PDF 

Vygotsky Resources

Aanvulling 7 febr. 2015:

Gisele Toassa, "Creating a materialistic psychology – sources and influence of Spinoza in Vygotsky’s works." In: International Journal of Liberal Arts and Social Science Vol. 2 No. 5 June, 2014 [PDF]
Abstract: "This study focuses on the sources and influence of Spinoza in some Vygotsky’s works, with regard to the creation of a materialist psychology based on Marxism. Connecting psychology to other fields of knowledge, it discusses references to Spinoza done by Vygotsky in the context of the latter’s argumentative style. I argue that his attitude toward Spinoza aimed at a critical appropriation. Furthermore, the article outlines the influence of Engels, Plekhanov and Deborin on Vygotskian thought and discusses their interpretations of Spinoza’s work as materialistic and deterministic. Finally, the paper assumes the resemblance of Vygotsky ith respect to the Plekhanovist trend, yet fed by a revolutionary zeitgeist which pushed him towards a critique of dualist psychologies, rejecting mechanicist materialism and standing outbya Spinozist presence to shape a new natural psychological science of emotions."

__________- 

*) Toulmin, Stephen. 1978. "The Mozart of Psychology." New York Review of Books 28: 51–57. Review of Vygotsky's book Mind in Society

Reacties

Hier wordt gesteld dat Thought and Language in 1986 in het Engels verscheen. Maar dit boek verscheen al in 1962 in Engelse vertaling.
Denken und Sprechen verscheen in 1964.