Spinoza over de onmogelijkheid van zelfmoord
Op 30 juni 2011 schreef ik een voortreffelijk blog (als niemand dat doet, zeg ik het zelf wel): Spinoza, de dood en het in eeuwigheid 'onsterfelijke'. Daarin komt ook heel even de zelfmoord voorbij, maar veel woorden wijd ik er niet aan. Er bestaat een hele literatuur over wat er niet zou kloppen aan Spinoza’s betoog in 4/20s dat zelfdoding onmogelijk is. De conatus, dat in feite ons wezen is – maakt wat we zijn, laat ons nooit van binnenuit, vanuit volledige zelfveroorzaking, een eind aan ons leven maken. Niemand kan tegen de natuur ingaan. Uiteraard weet Spinoza ook wel dat “zelfdoding” voorkomt, maar voor hem komen de oorzaken daarvoor altijd van buiten. “Iets kan alleen door een uitwendige oorzaak worden vernietigd”( 3/4). En, “Elk ding streeft zoveel mogelijk naar de voortzetting van het zijn” (3/6).
Men heeft redeneringen opgezet over vanzelf afgaande bommen en andere tegenvoorbeelden om Spinoza’s ongelijk te betogen, maar dat krijgt al snel een aureool van sofistiek en dat heeft mijn interesse nooit kunnen wekken.
Ik zal dan ook niet gauw een blog wijden aan Spinoza en zelfmoord. Dat dit blog tóch die titel draagt, komt alleen maar doordat ik wil wijzen op een interessant artikel van Jon Miller (Associate professor, Queen's University, Kingston, Ontario), Stoics and Spinoza on suicide [PDF], voor wie dat onderwerp graag wil bestuderen.
Uit zijn CV zag ik dat het gepubliceerd is in: Wolfenbütteler Forschungen, Band 108 (2005) • Reprinted in Der Einfluss des Hellenismus auf die Philosophie der Frühen Neuzeit (Harrassowitz Verlag, 2005; Gábor Boros, ed.)
Miller gaat niet in op eerdere artikelen over dit onderwerp, zoals:
Steven L. Barbone & Lee Rice. “Spinoza and the Problem of Suicide” International Philosophical Quarterly 34 (2), June 1994: pg 229-241.
Dat doet weer wel Sanja Ivic (Belgrade University): Spinoza and Kant on Suicide [PDF]
In zijn of haar CV vond ik dat het artikel gepubliceerd is in: Res Cogitans, No. 4, Vol. 1, 2007, pp. 132-144.
_____________
Aanvulling 24 sept. 2016.
Sinds dit blog zijn weer div. artikelen verschenen en is er in div. boeken aandacht aan het onderwerp besteed. Ik noem vooral:
Steven Nadler, ‘Spinoza on Lying and Suicide’. British Journal for the History of Philosophy 24, no. 2 (2016): 257–78. [cf.]
John Grey, Reply to Nadler: Spinoza and the metaphysics of suicide. In: British Journal for the History of Philosophy, geaccepteerd en te verschijnen na 2016 [academia.edu]
Jammer dat wel de reactie, maar niet het artikel waarop het een reactie is, op internet te vinden is. Steven Nadler doet niet aan vrij beschikbaar stellen van zijn artikelen.
Aanvulling 31 oktober 2016
Cf. blog "Filip Buyse verschaft nieuw inzicht in hoe Spinoza dacht over zelfmoord", waarin wordt verwezen naar Buyse's artikel "Spinoza on conatus, inertia and the impossibility of self-destruction " … he does not will what he wills, and wills what he does not will … " (E3p39s)" op academia.edu
Reacties
''Al weer, Stan, hou je me van mijn 'werk' door zo'n interessant onderwerp aan te snijden als 'Spinoza and suicide'. Dat verleidde mij om het aanbevolen artikel van Jon Miller te lezen. En waarlijk het stelde me niet teleur. Integendeel, ik vond het meer dan uitstekend. Helder betoog in fraai Engels om dwingend aan te tonen dat volgens Spinoza "suïcide is impossible". Je herinnert je wellicht dat dit ook mijn interpretatie is van 4/20e in ETHICOM. Tot twee keer toe heb ik daarover in de NRC een pagina volgeschreveno.d.t. BEWUST VRAGEN OM DE DOOD LIJKT ONBEGRIJPELIJKE DAAD en EUTHANASIE PROBLEEM VAN DE VRIJHEID (1985). Miller behandelt in dit verband ook 4/72s, waarover ik met jou eens een discussie had. Je wou niet van mij aannemen dat het geval Socrates het beeld achter dit fragment is. Miller lijkt jou te steunen: hij rept niet over Socrates. Ten onrechte, denk ik nog steeds.
Wim Klever 20-09-2011 @ 22:29