Waarom ik niet aan een ISVW-cursus deelnam
Even heb ik eerder dit jaar geaarzeld of ik de cursus die op 3 en 4 maart op het ISVW werd gegeven, "Spinoza; een inleiding", zou gaan volgen. De gelegenheid om prof. Herman De Dijn weer eens te horen, wilde ik wel aangrijpen. Maar ja, zou een cursus die zich duidelijk richtte tot beginners nog iets voor mij zijn? Maar toch, telkens weer een Spinoza-herhalingsoefening kán nuttig zijn. Maar toen ik voor een tweede keer weer eens naar het programma ging omzien, hielp het feit dat ook Ton de Kok geprogrammeerd stond met een lezing en zelfs als begeleider, mij zeer in het nemen van een beslissing om niet te gaan.
Nu staat de tekst van Ton de Kok’s inleiding als pdf op de website van de ASK – een goede gelegenheid dus om achteraf mijn eventuele ongelijk te toetsen. Maar lezing bevestigt mijn 'voor'-oordeel: ik had geen ongelijk en moet er niet aan denken dat ik - tenenkrommend - onder de toehoorders had gezeten. “Dames en heren, het eigenbelang voorop stellen, daarmee is niets mis. Als u dat ‘weloverwogen’ doet, bent u geen egoïst, maar bedrijft u een rationele vorm van naastenliefde.” Van die dingen, Kok, van die dingen…
Ik ga zijn toespraak niet analyseren, maar wijs er alleen op hoe het normatieve ervan afdruipt, ook waar hij stelt: “Maar Spinoza dacht niet in termen van normen en waarden. God of de natuur kent geen normen en waarden.” Merk op hoe sterk normatief zijn stukje is en zijn “Tien spinozistische geboden van de politicus.”
Zie hoe voor hem Damasio een tegenstander van de idee van een vrije wil zou zijn [zie mijn blog van 8 maart 2011: Antonio Damasio: "idioot om te beweren dat wij geen vrije wil zouden hebben"].
Iemand die aan het slot van zijn praatje Spinoza net als Leibniz laat vinden dat we in de best mogelijke wereld leven, heeft van Spinoza’s God niets begrepen.
Het enige voor mij waardevolle is dat hij opent met een duidelijk Spinozistisch gedicht uit 1890 van Sully Prudhomme. Dat zal ik straks graag toevoegen aan mijn blog met andere Spinozistische gedichten van deze Franse dichter. Alleen jammer dan weer dat hij niet aangeeft waar hij het gevonden heeft en wie de vertaler ervan is.Om niet in mineur te eindigen neem ik hier dat gedicht over.
* * *
Elke levende wordt door maar enig doel bekoord:
Behoud van ‘t leven trots gebreken en bezwaren.
Dat doel, niet in zijn keuze staand, jaagt hij na, geen sparen
van krachten kennend, doch gelijk een slaaf gespoord.
Hij grijpt naar al wat strekt om ’t leven te bewaren:
Van daar, als middel om zich leeftocht te vergaren,
De grote en felle strijd die soort voert tegen soort.
Of doden, of van koude en hongersnood verstijven,
Kies, wie ge ook zijt! Op dit ellendig wereldrond
Is ’t geen gegeven van die dwang verschoond te blijven.
Die vrijspreekt van het kwaad, haar zelve toe te schrijven,
Het beulsbedrijf is ‘t recht dat vóór alle andre stond.
Sully Prudhomme (1890)
Reacties
Dag Stan, als spinoza-beginneling ben ik wel naar het ISVW-weekend geweest en heb daar genoten, ook van de lezing van Ton de Kok. Beetje (te) scherp geformuleerde lezing, aangevuld met antwoorden op vragen en reacties uit de zaal, mimiek, relatieverende tussendoortjes, commentaar van de overige inleiders bij het forum, je "afstandsonderwijs" kan daar niet tegen op. Beetje zure reactie vanuit de afwezigheid op een overigens prima blog dat ik tegenwoordig bijna dagelijks even aanklik. Een zekere zuurgraad lees ik trouwens vaker in de reacties en hoort blijkbaar bij 'Spinoza', soit.
groet,
Peter Ronner
Peter Ronner 06-03-2012 @ 16:10
@Peter,
“Beetje zure reactie” vind ik iets te weinig inhoudelijk, waar ik enige inhoudelijke punten noemde. Maar enfin, fijn dat je genoten hebt van die cursus en leuk dat je dit "een overigens prima blog" vindt. Blijf ‘bijna dagelijks even aanklikken’ en desgewenst reageren. Overigens voor ‘een zekere zuurgraad’ in de reacties ben ik uiteraard niet geheel verantwoordelijk.
Stan Verdult 06-03-2012 @ 17:37
Met Peter Ronner ben ik van mening dat jij, Stan, vandaag een hoge zuurgraad hebt en ten onrechte negatief oordeelt over de inleiding van Ton de Kok, die allesbehalve een normatieve signatuur vertoont. Ik kan niet anders dan mijn bewondering uitspreken voor zijn persoonlijke en nogal creatieve verwerking / toepassing van Spinoza's ideeen in de politiek. Alleen zou ik met jou mijn oren willen dichtstoppen om het Leibnitiaanse slotaccoord niet te hoeven horen. Voor de rest: een fris geluid.
Wim Klever 06-03-2012 @ 20:57
O ja, dat (vertaalde ) gedicht van Prudhomme spreekt mij erg aan. Het verwoordt heel scherp Spinoza's rauwe werkelijkheid. Zijn horizon is er meer een van oorlog dan van vrede (uitdrukking van Alexandre Matheron).
Wim Klever 06-03-2012 @ 21:03
Ik ben het met je eens dat het van alle inleidingen de minst interessante was. Wel was het resultaat van de inleiding van Ton er flink gesproken werd over het eigen belang en dat andere inleiders daar ook op inhaakten. Ik denk wel dat het altijd van goed is om naar een Spinoza-weekend te gaan, al was het maar om met anderen van gedachten te wisselen. Je hebt misschien ook een kans gemist om je te mengen in de discussie over eigen belang.
Ik heb net hoofdstuk 16 van het Theologisch-Politiek Traktaat gelezen en daar staat ook heel duidelijk dat de natuurstaat geen zonde en onrecht kent, maar dat men in de politieke staat de rede verkiest boven het blinde eigenbelang.
Om met Spinoza te spreken; Doe wel en ga door!
Rob Keijzerwaard 06-03-2012 @ 22:22