Andrea Voigt werkt aan een roman over Spinoza. Wie heeft antwoord op haar vraag?

Andrea VoigtAndrea Voigt (1968) studeerde Deense taal- en letterkunde in Amsterdam, en heeft daar nu haar eigen vertaal- en redactiebureau. Ze publiceerde bij De Geus de dichtbundels De tempel van Saturnus (2004) en Serveer de makrelen (2008) en de romans Augustus in Parijs (2007) en Los van de schittering (2010).

Momenteel is zij begonnen aan een roman over Spinoza. Zij schrijft: “Ik ben ervan overtuigd dat er in elk leven een verhaal zit dat het waard is om verteld te worden, en zeker ook in Spinoza's leven, maar of het me lukt om er een heel boek van te maken weet ik eerlijk gezegd nog niet; zeker de tweede helft van zijn leven was natuurlijk vrij kalm. In elk geval blijf ik zo dicht mogelijk bij de feiten die van zijn leven bekend zijn, en daarnaast wil ik – op subtiele wijze – zienswijzen uit zijn filosofie in het verhaal weven.”

In haar poging die feiten waar ze dicht bij wil  blijven, te achterhalen stelde ze me een vraag over…

… de zussen van Spinoza

”Dat Spinoza twee zussen had, Mirjam en Rebecca, is bekend. Ook bekend is dat Mirjam een jaar of drie ouder was dan Baruch. Verder gaan de biografen ervan uit dat Rebecca óf de oudste zus was, en dus het kind van Hanna Deborah en Michaël, óf de jongste, en dus het kind van Esther de Solis en Michaël. Wat ik me afvraag: is er een reden dat er geen andere mogelijkheden worden overwogen?
Het lijkt onwaarschijnlijk (al is het zeker niet uitgesloten) dat Rebecca de oudste is, want Mirjam trouwde eerst, en toen Mirjam stierf, nam Rebecca haar huishouden over – ze trouwde kort na 1651 met Mirjams man, Samuel de Casseres.
Nog onwaarschijnlijker is het dat Rebecca een dochter van Esther is, want Esther is in 1641 met Michaël getrouwd; Rebecca zou in dat geval in of na 1641 zijn geboren, en dus hooguit tien zijn op het moment dat ze in Mirjams huishouden stapt.
Maar als Rebecca de jongste dochter van Hanna Deborah is, vallen er wat puzzelstukjes op hun plaats. Stel dat ze in de jaren na 1632 (het geboortejaar van Baruch) is geboren, dan was ze na Mirjams overlijden oud genoeg om met Samuel te trouwen en zich over haar neefje te ontfermen. Haar biologische moeder heeft ze dan nauwelijks gekend, ze zal Esther meer als haar moeder hebben beschouwd, dus dat daar later onduidelijkheid over is ontstaan, is dan ook te verklaren. Als ze de oudste dochter van Hanna Deborah en Michaël was geweest, dan was die verwarring wellicht niet ontstaan – maar die was er wel (op Curaçao, waar ze overleed), dus dat pleit ervoor dat ze later in het huwelijk van Baruchs ouders is geboren.
Dit is uiteraard allemaal speculatie, en ik ben benieuwd of iemand feiten kent die hiertegen pleiten. Voor het werk van Spinoza en onze lezing daarvan is het uiteraard niet van belang, maar wel als je, zoals ik, met een boek over Spinoza bezig bent.”

                                              * * *

Ook al beweert Wim Klever in "Spinoza's life and works" [in: Don Garrett (Ed), The Cambridge Companion to SPINOZA. CUP. 1996] heel stellig "Two children, Isaac and Rebecca, were born to Michael and Rachel" (zonder enige argumentatie of referentie), is volgens mij in de redenering die Andrea Voigt hier biedt, geen speld tussen te krijgen en zit er niet veel speculatiefs in. Wie heeft wellicht een nader gegeven of kan een antwoord geven dat haar meer zekerheid geeft?

Dat kan via een reactie hieronder of eventueel via de bij dit blog horende e-mail (zie rechts bovenaan de 'links'). Ik stuur die informatie dan door naar de schrijfster.

 

spinoza | 28-12-2012 | 23:06 | Link | Reacties (1)

Reacties

Veel inspiratie, intuïtie en succes gewenst, Andrea Voigt, met het boek over Spinoza. Ik zal hetg zeker aanschaffen en lezen. Wat Rebecca betreft: "De enige reden om aan te nemen dat Ribca een volle zuster van de filosoof was, is dat ze haar dochter Hanna noemde." Dat schreef Margaret Gullan-Whur in "Spinoza. Een leven volgens de rede" bij het schema over de familie van Spinoza en het is inderdaad een sterk argument. Je hoort dan ook nog nauwelijks meer de veronderstelling uiten dat ze Spinoza's halfzuster was.

Patrick 29-12-2012 @ 09:14