BdSpinoza

ASK/Paradiso-Spinozadag 2014

Hier stromen de bezoekers gisteren kort na 11:30 uur Paradiso binnen om de Spinozadag te gaan bijwonen. Op dat moment konden zij nog niet weten dat het een goed geslaagde dag zou gaan worden.

Het werd de zevende Spinozadag alweer. Met deze dag wordt herdacht dat 382 jaar geleden Spinoza in Amsterdam geboren werd. 

Korte tijd later binnen bleek de zaal ruim voor aanvang al aardig vol.

Toen Frank van Kreuningen, de voorzitter van de Amsterdamse Spinoza Kring, om 12:00 uiur iedereen welkom heette, kwam hij met een aangename verrassing voor deze blogger. Na de sprekers genoemd te hebben heette hij mij apart welkom en roemde hij mijn werk aan dit Spinoza-blog. Het bracht de zaal zelfs tot een de waardering onrstrepend enthousiast applaus dat door ondergetekende uiteraard dankbaar in ontvangst werd genomen. Zo'n erkenning viel dit blog nog niet eerder ten deel. In de pause kwam een aantal mensen het adres van het blog vragen.
Ik heet de eventuele nieuwe bezoekers van harte welkom.

Daarna werd de officiële opening verricht door Kajsa Ollongren, wethouder van Amsterdam voor o.a. kunst en cultuur. Zij vermeldde in haar toespraakje dat zij uitkeek op het Spinozabeeld - een uitzicht dat ik in het blog van zaterdag kon laten zien.

Zoals eerder haar voorganger, Caroline Gehrels, die zich voor dat Spinozabeeld had ingespannen, legde ook zij het accent op de betekenis van Spinoza voor Amsterdam en van Amsterdam voor Spinoza. Met graagte las ze het bekende citaat uit de TTP over Amsterdam voor. En daar ze vóór de lezing van Henri Krop de zaal alweer had verlaten, heeft ze niet meer gehoord dat Spinoza die passage mogelijk, waarschijnlijk zelfs ironisch bedoeld had.

Hierna hield dr. Bart Leeuwenburgh op zijn geheel eigen heerlijk bevlogen wijze een vlammend betoog over "Adriaan Koerbagh en de tolerantie in Amsterdam." Hij vatte de hoofdlijnen van zijn boek Het noodlot van een ketter. Adriaan Koerbagh (1633–1669) dat vorig jaar bij Vantilt verscheen en kon niet anders dan spotten over die zgn. beroemde tolerantie van Amsterdam. Ook spotte hij een beetje met de ASK die voor z'n Amsterdamse Spinozadag de deskundige sprekers uit Rotterdam moest betrekken... En zo had hij er nog wel een paar. De zaal lustte er pap van.

dr. Karianne Marx (docent geschiedenis van de filosofie aan de Universiteit van Utrecht en betrokken bij de ASK) stelde na zijn lezing de eerste vragen. In beeld nog de laatste dia die hij liet zien en waarin hij wethouder Kajsa Ollongren nog eens erop wees dat vorig jaar in een petitie Amsterdam gevraagd werd om ergens de herinnering aan Koerbagh vast te houden, al was het maar door een steeg naar hem te vernoemen. Na zijn lezing vertrok zij, maar dit heeft ze nog wel gehoord. Ik ben benieuwd of ze er iets mee zal doen en of er ergens in Amsterdam een herinneringsplek aan Adriaan Koerbagh zal komen.

Vervolgens sprak dr. Henri Krop over de blijvende betekenis van het gedachtegoed van Spinoza. Daar als aanleiding door de ASK op Krop's Spinoza-receptie-boek gewezen was, was het een verrassing voor mij dat hij over de hoofdlijnen van Spinoza's filosofie zelf sprak en niet over de receptie. Daar het centrale thema van de dag was "Spinoza & Koerbagh - provo's van de Gouden Eeuw?" gaf hij te kennen dat de voorzichtige Spinoza toch bepaald niet als "provo" gezien kon worden. Hij was er zeker niet op uit om mensen te schokken en had als uitgangspunt dat je de mensen en hun op ervaringen gebaseerde kennis serieus moest nemen. Over ervaringskennis (kennis van de eerste soort) deed hij nooit denigrerend - integendeel. Vooral in zijn Politiek Traktaat hechtte hij erg groot belang aan het uitgaan van en rekening houden met de ervaringskennis van de mensen.

/a      [deze foto laat zich vergroten, zodat de aandacht goed te zien is]

Het zeer aandachtige gehoor van Krop deed terugdenken aan de tijd toen Paradiso nog De Vrije Gemeente was... [cf. blog]

    Vooraf en tijdens de pauze werd gemusiceerd door Vasile Nedea

Een ander "pauzeprogramma" betrof de boekverkoop door het Amsterdamse Spinoza Antiquariaat. In drie kwartier moest men z'n lunch nemen én zien welke boeken men zou aanschaffen. Dat laatste lukte best goed, zo leek het. Er gingen aardig wat boeken over tafel.

Na de pauze sprak Hedy d'Ancona die de provotijd actief had meegemaakt over die provotijd.

De vergelijking van provo met Koerbagh en Spinoza werd verder toch vooral overgelaten aan de sprekers in het nagesprek van hen beiden, bevraagd door Karianne Marx, mede aan de hand van tijdens de pauze ingediende vragen aan de sprekers.

 
In dat nagesprek bleek nog eens duidelijk het grote verschil tussen Koerbagh en Spinoza. Koerbagh kon met provo vergeleken worden, maar Spinoza toch echt niet. Bart Leeuwenburgh benadrukte nog eens dat we niet eens zeker kunnen zijn dat ze elkaar gekend hebben, laat staan dat ze vrienden geweest zouden zijn. Maar ze bewogen zich in dezelfde omgeving en hun beider vriendschap/bekendheid met Lodewijk Meijer maakt hun wederzijdse bekendheid hoogst waarschijnlijk. Ook bleek in het nagesprek op hoeveel vragen we gewoon geen antwoord hebben, daar zoveel zaken onbekend zijn.

Tenslotte het eindplaatje van dit gesprek onder het affiche van de dag.

spinoza | 24-11-2014 | 11:09 | Link | Reacties (4)