Boek over de Portugese synagoge in Amsterdam
Onlangs verscheen
Pieter Vlaardingerbroek (Red.), De Portugese synagoge in Amsterdam. Wbooks, 2013 - ISBN: 9789040007620 [ook in het Engels verschenen]
De Portugese synagoge in Amsterdam, ook Esnoga of Snoge genoemd, is een van de belangrijkste monumenten in het land. Het praktisch ongewijzigde zeventiende-eeuwse interieur kent geen parallel in Nederland. Cultuurhistorisch is de Snoge dan ook zeer belangrijk. In het Europa van de zeventiende eeuw was het ondenkbaar dat joden een monumentale en van de straat zichtbare synagoge mochten bouwen. In de tolerante Republiek mochten zij dit wel, waardoor het gebouw een prachtige illustratie is van de emancipatie van de joden.
Het boek is een prachtig geïllustreerde monografie; vanuit een cultuurhistorisch standpunt geeft het een beschrijving van het gebouw aan het Jonas Daniël Meijerplein. De ingrijpende restauratie van de synagoge die in 2012 is voltooid, heeft diverse nieuwe bouwhistorische inzichten opgeleverd.
Onder redactie van Dr. Pieter Vlaardingerbroek en in samenwerking met de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en Bureau Monumenten & Archeologie Amsterdam beschrijven de auteurs het complete verhaal van het gebouw en de inrichting. Van de Portugees-Joodse gemeente in Amsterdam, via de architect Elias Bouman, tot de instandhouding van het gebouw en de functie van de inrichting en de bijgebouwen. Een hoofdstuk met prachtige afbeeldingen is gewijd aan de ceremoniële kunstschatten van de synagoge. Het bevat naast tekst van Dr. Pieter Vlaardingerbroek, bijdragen van ing. David P. Cohen Paraira (bouwkundige), Kees Doornenbal (architect), drs. Roos Keppler (architectuurhistoricus/restaurator), drs. Mirjam Knotter (conservator Joods Historisch Museum), dr. Eloy Koldeweij (interieurhistoricus RCE), dr. Coert Peter Krabbe (architectuurhistoricus BMA), Dik de Roon (bouwhistoricus BMA) en Jos Smit (architectuurhistoricus BMA).
Het eerste hoofdstuk van David Cohen Paraira & Jos Smit, "Portugese joden in Amsterdam en de eerste synagogen," is op historiek.net te lezen. Daarin over
Spinoza
Slechts
zijdelings komt ook Spinoza aan bod, want hij was al weg uit
Amsterdam toen de Portugese synagoge gebouwd werd. Na korte
informatie over de cherem lezen we: "De bekendste cherem is die
van filosoof en lenzenslijper Baruch d'Espinoza (1632-1677),
uitgesproken in 1656. Door zijn rationele opvattingen en mogelijk ook
ten gevolge van financiële problemen met de erfenis van zijn vader,
is hij uit de gemeente verbannen. Spinoza heeft zijn ideeën niet
opgegeven, zodat deze ban nooit is opgeheven (afb. 3)."
