De kruistocht van Benedictus tegen Benedictus
Paus Benedictus XVI die nu al ruim 5 jaar op de paustroon zetelt, staat meer dan zijn voorganger onder felle kritiek. Er bestaan flink wat pro-Benedictus boeken en fansites, maar er is ook een flinke lijst pauskritische boeken. Aan die laatste is een gedegen exemplaar toegevoegd.
Alan Posener align="left" is correspondent voor de Welt am Sonntag en is een invloedrijk blogger in Duitsland. Deze week kwam de vertaling uit van zijn boek dat vorig jaar okober in Duitsland verscheen: De kruistocht van Benedictus. Het offensief van het Vaticaan tegen de moderne samenleving. Ten Have/Van Halewyck, Kampen/Leuven, oktober 2010 (Benedikts Kreuzzug. Der Angriff des Vatikans auf die moderne Gesellschaft).
Posener was leraar en schreef boeken over John Lennon, John F. Kennedy, Shakespeare en over "Maria, die Mutter Jesu".
Als een popewatcher heeft Posener een flinke poos diverse ‘crises’ rondom de huidige paus bijgehouden en zijn boeken en toespraken, waarvan vele als kardinaal Jozef Ratzinger, geanalyseerd. Het gaat hem niet om biografie en ook niet om zijn theologie, wel om zijn theologische politiek en politieke theologie (‘het theologische is bij Ratzinger altijd politiek’, p. 14). De rode draad is, zoals uit de ondertitel al blijkt, de strijd die Ratzinger al vanaf de 70-iger jaren tegen de modernisering voert. Posener zet hem beargumenteerd neer als een consequente bestrijder van de Verlichting en het daaruit ontstane decadente Westen. Wie denkt dat dan, gezien de publicaties van Jonathan Israel, Spinoza wel aan bod zal komen - de paus is toch ook Spinoza’s naamgenoot - komt bedrogen uit. Bij Posener staat Verlichting voor Kant. De zin op de eerste bladzijde, “Sub specie aeternitatis was het verbond van de Kerk met het Westen slechts een episode” (nu heeft Ratzinger de strijd aangebonden met het Westen), verwijst niet naar Spinoza en gebruikt diens woorden hier oneigenlijk.
De meer en meer conservatief geworden Benedictus XVI voert een gelijke strijd als Pius X tegen het modernisme, tegen wat hij ziet als de ‘dictatuur van het relativisme’ (het absolutisme van het relativisme!), tegen de zienswijze van de wetenschap, tegen de evolutietheorie. Diverse situaties van commotie komen aan de orde, zoals de toespraak in Regensburg, de zaak rondom de universiteit La Sapienza (volgens hem had de kerk gelijk om Galilei te vervolgen), z’n houding tegenover de joden, zijn strijd tegen de 'bevrijdings-theologie', zijn ongelukkige verzoening met de Pius-broederschap (met holocaustontkenner Richard Williamson), de bekendwording van zijn betrokkenheid als aartsbischop bij het in de doofpot stoppen van een seksueel misbruikende priester. Etc.
Van alle kanten doet Ratzinger zijn best de rede te onderwerpen aan het geloof en dat doet hij vooral door de redelijkheid van het geloof te onderstrepen: “in het begin was de Logos, dat is: het woord of de rede”, w.a.w. de rede is gelijk aan het woord van God; dus de kerk staat aan de kant van de rede en van de waarheid. De Verlichting, die zijn eigen rede-notie ontwikkelde, was een fout die dient te worden gecorrigeerd.Het boekje lijkt me nuttig om ook door Spinozisten gelezen te worden. Alleen is jammer dat de strijd met Spinoza niet wordt aangegaan. Of dat aan Posener ligt of aan Benedictus XVI weet ik niet. De titel van dit blog, "De kruistocht van Benedictus tegen Benedictus", wijst dan eerder op een verborgen onderstroom, want we weten, vooral sinds Jonathan Israel heel zeker: dat Spinoza het heeft gedaan! Daarvan moet deze paus ook overtuigd zijn.
Eén citaat waarin Spinoza genoemd werd trof ik aan in Joseph Ratzinger, Benedict XVI: Faith and the Future [Ignatius Press, 2009]: “For all the contradictions by which it seems to have been hopelessly fragmented, philosophical thougt today is guided by a common basic tendency: by the attempt to turn philosophy into an exact science, to practice it more geometrico, as Spinoza put it.”[p. 75, bij books.google]Het is duidelijk dat de paus dat niet apprecieert.
De kruistocht van Benedictus is een goed gedocumenteerd en goed geschreven en daarom treurigmakend boekje. De katholieke pers en de pro-BenedictusXVI-websites zijn uiteraard niet blij met dit kritische boek – deze tamelijk krachtige pauskritiek.
Reacties
Staat er in die eerste zin echt wel : "Sub speciA aeternitatis....."?
wim klever 09-10-2010 @ 09:19
Typefoutje. Inmiddels verbeterd.
Stan Verdult 09-10-2010 @ 11:02