BdSpinoza

Deze afbeelding stelt Spinoza NIET voor

Hier wil ik voor de duidelijkheid nog even toelichten, waarom zoals ik in het vorige blog schreef: de cover van The Young Spinoza een verkeerd signaal geeft en het eigenlijk belachelijk is deze afbeelding als die van een jonge Spinoza te gebruiken.

Daar ik niet mag veronderstellen dat iedereen van de argumenten op de hoogte is, geef ik hier de omschrijving die Rudi Ekkart, Nederlands kunsthistoricus die van 1990 tot eind 2012 directeur van het Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie [RKD] in Den Haag was, gaf in zijn gezaghebbende iconografisch artikel "Spinoza in beeld: het onbekende gezicht", in: De steen vliegt/A stone in flight, Arti & Amicitiae, Amsterdam, 1997, pp 130-160. Op p. 135 bij deze afbeelding in zwart-wit, waarvan ik de kleurenafbeelding nu van die cover pluk, staat:

“Portret van een onbekende door anonieme, wellicht Duitse schilder, ca. 1560
Schilderij op paneel, 17 x 14 cm, huidige verblijfplaats onbekend

Het schilderij werd in 1909 door Altkirch voor het eerst gepubliceerd als een jeugdportret van Spinoza uit 1660. Daarbij baseerde hij zich op een opschrift aan de achterzijde, dat de naam van de vermeende geportretteerde in Hebreeuwse en Latijnse letters vermeldt, en waaraan het jaartal 1660 is toegevoegd. Het paneeltje is afkomstig uit het bezit van de Duitse Spinoza-aanhanger Ludwig Philippson (1811-89), die het als geschenk van iemand uit Amsterdam zou hebben gekregen. Ondanks kritiek door anderen handhaafde Altkirch ook in latere publicaties zijn toeschrijving als een jeugdportret van Spinoza. Hierin werd hij onder andere door Constantin Brunner bijgevallen. De Nederlandse kunsthistoricus Cornelis Hofstede de Groot constateerde in 1922 zeer terecht dat de kleding en schilderwijze duidelijk maken dat het werk omstreeks 1560 is gemaakt. Nog in 1946 bagatelliseerde Simon Millner dit negatieve oordeel met de uitspraak dat het zeer waarschijnlijk is dat Spinoza kleding droeg die zo'n vijftig jaar bij de mode achter liep. De kostuumgeschiedenis leert ons echter dat het dragen van kleding zoals die vijftig jaar eerder gangbaar was, een uitermate grote onwaarschijnlijkheid is. Belangrijker nog: de constatering dat het tijdsverschil in werkelijkheid niet vijftig, maar honderd jaar bedraagt, sluit elke verdere discussie over dit `jeugdportret' van Spinoza.”

Dit artikel dat behalve in het Nederlands ook in het Engels was gepubliceerd, werd door de Ver. Het Spinozahuis kort na verschijnen van het genoemde boek als aparte brochure uitgegeven. Het had dus bij de Amerikaanse Spinoza scholars bekend kunnen, ja moeten zijn.

Aanvulling: Zie ook het blog van 20 dec. 2014, "Nogmaals over de afbeelding van zgn. jonge Spinoza".

_______________

Hier ook de omschrijving in het Engels

Portrait of an unknown subject by an anonymous, probably German artist, ca. 1560
Oil on panel, 17 x 14 cm, present whereabouts unknown

The painting was first published by Altkirch in 1909 as a youthful portrait of Spinoza dating from 166o. He based this identification on an inscription on the back containing the name of the supposed subject in Hebrew and Latin letters, to which the year 1660 has been added.
The panel came from the collection of the German Spinoza devotee Ludwig Philippson (1811-89), who is said to have received it as a gift from someone in Amsterdam. Despite criticism, Altkirch upheld this attribution as a youthful portrait of Spinoza in subsequent publications, supported by Constantin Brunner, among others. The Dutch art historian Cornelis Hofstede de Groot rightly noted in 1922 that it is dear from the costume and style of painting that the work was done around 1560. As recently as 1946 Simon Millner played down this criticism, saying it was highly probable that Spinoza wore clothes some fifty years behind the times. We know from the history of costume, however, that it is extremely unlikely that anyone would wear clothes that had been in fashion fifty years earlier. More importantly, the discovery that the time dif-ference is actually not fifty but a hundred years renders any further discussion of this 'youthful portrait' of Spinoza pointless.

spinoza | 19-12-2014 | 15:45 | Link | Reacties (2)