BdSpinoza

In onze tijd leeft nog vaak de opvatting dat mensen een lichaam hebben én (´daarnaast´) een geest. Het lichaam is aan wetten onderworpen, de geest daarentegen is in principe vrij. Deze tweedeling van lichaam en geest, die vanaf Descartes (1596-1650) ons denken beheerst, was ook altijd al voorwerp van kritiek. In onze tijd is deze kritiek mede door de neurowetenschappen en het moderne hersenonderzoek in een stroomversnelling gekomen. Maar de persoon die de meest fundamentele argumenten tegen deze opvatting heeft geformuleerd en daarmee de ruimte heeft vrijgemaakt voor een andere benadering was de in Nederland geboren en getogen filosoof Spinoza. Ik wil in mijn verhaal eerst de belangrijkste lijnen uitwerken van de mensopvatting van Spinoza, waarmee hij een grondslag legde voor een nieuwe, zuiver seculiere ethiek. Vervolgens verdedig ik de stelling dat Spinoza´s benadering in de huidige tijd niet aan actualiteit heeft ingeboet. Integendeel, in een tijd waarin talloze vermeende zekerheden onderuit worden gehaald, groeit de noodzaak om met een scherper blik naar onszelf en onze omgang met de wereld te kijken.

Jeroen Bartels was van 1976 tot medio 2002 verbonden aan de faculteit Wijsbegeerte van de universiteit van Groningen (vakgebied: geschiedenis van de moderne filosofie). Hij heeft verscheidene publicaties op zijn naam staan en is betrokken bij het HOVO onderwijs.U kunt zich opgeven met onderstaande bon of op www.winterlezingen.info.