Een nieuwe, jonge Spinoza-onderzoeker, Jo Van Cauter, aan het firmament verschenen
Bij mijn surftochten kwam ik onlangs weer een tekst tegen waar ik de bezoekers van dit weblog graag op wil wijzen. Het gaat om deze masterverhandeling van
Jo Van Cauter, SPINOZA: GELUKSLEER. Verhandeling ingediend tot het behalen van de graad van Master in de Wijsbegeerte. Universiteit Gent. Faculteit Letteren en Wijsbegeerte. Academiejaar 2008-2009 [PDF]
Hij begint zijn voorwoord met: “De filosofie van Spinoza heeft me altijd al gefascineerd, nog voor ik eigenlijk goed weet had van de concrete inhoud van zijn leer. Gelukkig kan ik stellen dat na een jaar studie en onderzoek mijn appreciatie en bewondering voor de man en zijn denken alleen maar is toegenomen.” En hij eindigt zijn korte inleiding met: “We hopen alvast met deze verhandeling te kunnen bijdragen tot de verdere verspreiding van het gedachtegoed van Spinoza, een man die - zoals hopelijk zal blijken - duidelijk meer is dan een rationalistisch denker.”
Via dit blog wil ik aan deze intentie tot verdere verspreiding bijdragen. Het is interessant te zien wat iemand met slechts een jaar geconcentreerde Spinoza-studie kan bereiken.
Ik miste in het bestand een inhoudsopgave. Om een beeld van het behandelde te geven, biedt ik aan het eind van dit blog dat inhoudsoverzicht.
Uiteraard heb ik nog even verder gegoogeld om meer over hem, te weten te komen; er is echter weinig informatie van/over hem te vinden. Dát het om een man gaat (‘Jo’ kan immers ook de naam van een vrouw zijn) heb ik nagevraagd bij iemand die dat kon weten.
Uit zijn masterstudie blijkt ook een artikel te zijn voortgekomen, Jo Van Cauter, "Spinoza voor de geest: kennis van de passies als medicijn voor gemoedsrust." In: ETHIEK & MAATSCHAPPIJ 12, nr 4 (2009), p. 17 – 32 [Abstract: “In this article we will focus on Dutch 17th century philosopher Benedictus de Spinoza's theory of the passions and the relation to human freedom and easiness of mind, as portrayed in his principal work the Ethics. After summarising the main principles of his metaphysical theory, we investigate Spinoza's use of the notion conatus and the role it plays as the foundation of human affective life. Successively this will lead to the examination of the working of the passions, and the important role of imagination and association tied to it. As Spinoza's conception of freedom is closely linked to the epistemological question of gathering adequate ideas as much as possible, we will proceed by paying attention to the existing relation between passions and inadequate knowledge. We will conclude by showing how in some cases adequate knowledge is capable of restraining passions, while in others it simply fails to do so.”] [Hier - aanvulling 23-8-2012, heden is de draft van dit artikel door "Spinoza in Vlaanderen" als PDF op z'n website geplaatst]Jo Van Cauter behaalde inmiddels zijn doctoraal en is nu aan dezelfde Universiteit van Gent bezig met een promotieonderzoek, 'An Inquiry into Spinoza's criticism of the moral and epistemic aspirations of natural science', waarbij Eric Schliesser zijn promotor zal zijn. [Hier]
Voorbije week was hij een van de sprekers tijdens het 11e Bucharest-Princeton Seminar in Early Modern Philosophy 2011 dat in Bran, Roemenië werd gehouden over Collaborative aspects of early modern thought: philosophical correspondence and the Republic of Letters.
Jo van Cauter sprak daar over “The betrayal of Christ: Jesus as statesman. (Spinoza, Tractatus Theologico-Politicus)”, een lezing die hij een maand eerder eveneens op de Gentse (post)-doctorale workshop Spinoza: the Political and the Metaphysical, had gehouden. Ik vraag mij af in hoeverre een onderwerp als deze lezing in zijn promotieonderzoek kan vallen, maar misschien is hij de koers wat aan het verleggen. Je kunt met Spinoza immers zoveel kanten op, ook de Jezus-kant.
* * *
Inhoud van SPINOZA: GELUKSLEER
1. Hoofdstuk 1: De zoektocht naar de mens Spinoza
1.1. De uittocht der joden uit het Iberisch schiereiland1.2. Amsterdam en de Sefardische gemeenschap
1.3. Michael en Bento de Spinoza
1.4. De Gouden eeuw der Republiek
1.5. ‘Bento y Gabriel Despinoza’
1.6. Van den Enden en de kring rond Spinoza
1.7. De opkomst van het cartesianisme
1.8. De verbanning van Baruch d’Espinoza
1.9. Benedictus de Spinoza
1.10. Rijnsburg
1.11. Het einde van De Witt en het idee van de ‘ware vrijheid’
1.12. De gebroeders Koerbagh
1.13. De vrije mens denkt aan niets minder dan aan de dood
2. Hoofdstuk 2: Spinoza's metafysisch stelsel [p. 45]
2.1. Spinoza's radicale verlichtingsdenken2.2. De geometrische bewijsvoering
2.3. Deus sive natura
2.4. Spinoza’s bijbelkritiek
3. Hoofdstuk 3: De mens en zijn beperkingen [p. 92]
3.1. Spinoza’s mensbeeld3.2. Spinoza's soorten kennis
3.3. De menselijke aandoeningen
3.4. De menselijke slavernij of de onmacht van de rede
3.5. Spinoza's 'naturae humanae exemplar'
4. Hoofdstuk 4: Democratie, vrijheid en de intellectuele liefde voor God [p. 134]
4.1. Eigenbelang als grondslag van de staatsvorming en de spinozistische ethiek4.2. De menselijke vrijheid of de macht van het verstand
4.3.Geluk als wijsheid
5. Besluit [p. 164 - 171]
Reacties
Ook mij was de titel vaeen mij onbekende De Cauter's voordracht in Bran opgevallen. Hij raakte zelfs een snaar in mijn ziel en deed mij denken aan Van den Enden's dictum over Christus als 'gemenebestbetrachter' en Spinoza's les over godsdienst als staatsdienst. Naar aanleiding van jouw informatie in dit blog, Stan, begon ik gretig te lezen in zijn mastersthesis en ontdekte ik tot mijn vreugde een werkelijk ADEQUATE interpretatie van het grote belang van Van den Enden als politicoloog. Zie blz. 21 tot 27. Ik kon mijn ogen bijna niet geloven. Na 15 of 20 jaar bijna vergeefs te hebben gewerkt voor zijn erkenning als grote voorganger van Spinoza en ook als zijn geniale leermeester in politiek theoretisch opzicht, zie ik hier met grote voldoening een fantastisch resultaat bij een jonge onderzoeker in Gent. Ik ben er erg blij om en hoop dat De Cauter mog verder zal ijveren om zijn grote landgenoot, geboren in Antwerpen, in de secundaire literatuur de plaats te doen krijgen onder de filosofen die er toe doen en wier werk het verdient om in academische colleges diepgaand te worden bestudeerd. Eindelijk moet het eens afgelopen zijn met denigrerende en stompzinnige opmerkingen van ene De Dijn en een Van Bunge e.a.: als dat hij in het geheel niet belangrijk zou zijn voor het ontstaan van het 'spinozisme'. Tot mijn genoegen zie ik dat De Cauter verwijst naar veel van mijn publicaties. Ook zie ik bij hem voor het eerst een juiste weergave van 'wat ik 'koppelingsbeginsel' heb genoemd, dat heel fundamenteel is voor de beide denkers. Ik heb daar nog eens een uitgebreid artikel aan gewijd in FILOSOFIE (jg. 20. no. 4, 2010), dat ik lezers van dit blog van harte wil aanbevelen.Chapeau Jo de Cauter, ga zo door. Er is nog veel werk aan de winkel. PS. Ook Mirjam van Reyen schijnt in haar proefschrift dit beginsel te behandeln.
wim klever 10-07-2011 @ 19:37
Wat goed dat je zo enthousiast kunt reageren, Wim, en je laatste zin wordt voor mij de aanleiding om mijn bespreking van het proefschrift van Miriam van Reijen nog eens op te pakken, want daarin had ik wat laten liggen. Dat leg ik in het blog uit dat ik nog zal schrijven.
Stan Verdult 10-07-2011 @ 23:25
In tweede nstantie zie ik, Stan, dat je je verbaast over de titel van het promotie-onderzoek van Jo van Cauter, dat weinig in de lijn van zijn mastersthesis en zijn voordracht in Rroemenie ligt. Ik kan die verbazing delen. Eerlijk gezegd: zo goed als ikhet thema van die voordracht vind, zo slecht en zelfs onbegrijpelijk vind ik het thema van zijn promotie-onderzoek. Er is immers bij Spinoza geen sprake van maar enige kritiek op de morele en epistemische aspiraties van natuurwetenschap. Hoe verzin je het! Ik kan dit onzinnige project alleen maar verklaren vanuit kwalijke beinvloeding door zijn promotor Eric Schliesser, wiens pubhlikaties(en pretenties) op dit gebied ik geen cent waard acht.--- Dat is goed, STan, als je me eens vertelt hoe Mirjam omgaat met mijn 'koppelingsbeginsel'. Ik bezit haar proefschrift niet en kan het ook niet raadplegen in een bibliotheek, omdat ik geruime tijd op vacantie ben in Gelderland. En in de oude universiteit van Harderwijk hebben ze het niet.
wim klever 11-07-2011 @ 09:45
Nu ik deze blog herlees (met mijn eigen commentaren erbij) vind ik de titel van de Roemeense paper "The betrayel of Christ:Jesus as statesman" uitdagend en intrigerend. Ik heb zo het vermoeden dat die titel iets te maken heeft met Van den Enden, die hij in zijn mastersthesis zo boeiend en adequaat behandelde.
Wim Klever 09-10-2012 @ 21:36