BdSpinoza

Ethices en Ad Ethicam, Leibniz’ commentaar op de Ethica, hier voor het eerst in Nederlandse vertaling

De Vlaamse broers Frank en Stan Janssens kunnen de bezoekers van dit weblog bekend zijn: een maand geleden boden zij de Nederlandse vertaling van “ELUCIDARIUS CABALLISTICUS sive Reconditae Hebraeorum Philosophiae brevis & succincta” van J. G. WACHTERUS aan, alsmede het commentaar erop van G. W. LEIBNIZ in zijn Animadversiones De recondita Hebraeorum Philosophia (Animadversiones ad Wachteri librum). [Cf. dit blog]  

Deze keer brengen zij de in de kop genoemde vertalingen van Leibniz' Ethica-commentaren, die hiermee voor het eerst in Nederlandse vertaling beschikbaar zijn. Voor het ontstaan ervan het volgende:

In 2010 volgde Frank Janssens de HOVO cursus gegeven door E. Schliesser over Spinoza's Ethica. Daar hij erg geïnteresseerd was in de commentaren van Leibniz hierop, namelijk de Ethices en de Ad Ethicam, vroeg hij, daar hij geen Nederlandse vertaling kon vinden, zijn jongere broer Stan, classicus van opleiding, om de Latijnse teksten te vertalen (uit G.W. Leibniz - Die philosophischen Schriften 1 - editie Gerhardt)

Aangespoord door een positieve reactie van Prof. Schliesser zijn ze met dit project verder gegaan, hetgeen niet eenvoudig was. Een betrouwbare vertaling vereist een vertrouwdheid met Spinoza's denkwereld die ze zich nog eigen moesten maken. Zij weten zich geen Spinoza-specialisten, maar willen hun resultaat toch graag ter beschikking stellen.

En de webmaster en curator van dit Spinoza-blog is uiteraard verguld en blij dat hij er de internetuitgever van mag zijn. Chapeau dat zij zich met zoveel inzet aan dit project hebben gegeven.  

 Stan Verdult 

Uit de inleiding van de heren Janssens:

Over de invloed van Spinoza op het denken van Leibniz is reeds veel onderzoek gedaan en zijn er veel verschillende meningen geuit. Een recent voorbeeld hiervan zijn de publicaties in het tweede deel van de conferentie in Rice, Houston [FS]. De meest recente (mogelijk definitieve) bijdrage is het werk van Mogens Laerke [ML]. Wat vast staat is dat Leibniz, 14 jaar jonger dan Spinoza, diens werken grondig gelezen heeft. Bij de lectuur van de Opera Posthuma (1678) maakte Leibniz zijn eerste aantekeningen over de Ethica die hij Ethices noemde. Een gedeelte van deze notities werkte hij daarna uit tot de Ad Ethicam. Het betreft vooral zijn bedenkingen bij deel I De Deo. Het gebruik van het voorzetsel “ad“ in de titel geeft perfect Leibniz’ houding weer: een objectieve benadering die gepaard gaat met een kritische houding. De overige delen van de Ethices werden pas later teruggevonden en gepubliceerd.

Naast de Ad Ethicam en Ethices zijn de aantekeningen van Leibniz (1676) bij de 3 brieven van Spinoza aan Oldenburg, alsook zijn geschrift Animadversiones de recondita Hebraeorum Philosophia van Wachter (1706) belangrijk voor het onderzoek naar de relatie tussen beide filosofen. Uit citaten van Leibniz' briefwisseling, waarvan enkele in bijlage I, blijkt dat Leibniz tot een weloverwogen maar kritisch beeld van Spinoza kwam. Ook in zijn Theodicée (1710), nadat hij zijn eigen filosofie had ontwikkeld, geeft Leibniz enkele korte commentaren.

Het is merkwaardig dat geen enkele van deze teksten beschikbaar is in een Nederlandse vertaling. Deze eerste Nederlandse vertaling van de Ad Ethicam en Ethices uit het Latijn is een hulpmiddel om de invloed op de ontwikkeling van Leibniz denken na te gaan. Het grootste gedeelte van de Ad Ethicam gaat enkel over deel I van de Ethica [...]. De resterende aanmerkingen, enkel op deel II en III, worden in hun context weergegeven. De volledige Ethices, pas later teruggevonden, bevat ook enkele opmerkingen bij deel IV en V.

                                                * * *

Zie hier de links naar teksten in (verplaatst naar veiliger omgeving) DOCX  en in PDF.

spinoza | 21-05-2014 | 22:34 | Link | Reacties (3)