Gelukkig Nieuwjaar: website over Spinoza en wetenschap in voorbereiding
De Vlaming Filip Buyse, een universitair geschoold wetenschapper en filosoof, zeer geïnteresseerd in Spinoza, houdt zich momenteel aan de Sorbonne in Parijs bezig met een doctoraatsstudie. Daarin onderzoekt hij de invloed van de wetenschap op Spinoza’s filosofie.
Vorige maand verscheen van hem in het internationale tijdschrift Historia Philosophica het artikel ‘Spinoza and Galileo Galilei : Adequate Ideas and Intrinsic Qualities of Bodies’, (Volume 6 2008, p. 117-127). [hier te verkrijgen] In dat artikel toont hij aan dat Spinoza zijn originele concept van 'adequate ideeën' [versus 'inadequate ideeën'] ontwikkelde als antwoord op Galilei's onderscheid tussen intrinsieke en extrinsieke kwaliteiten.
Buyse verwijst ernaar dat Locke later in een vergelijkbaar onderscheid over 'primaire en secundaire kwaliteiten' schreef.
(Wim Klever toonde onlangs aan dat Locke via kennisneming van de correspondentie van Spinoza met Robert Boyle tot dit onderscheid kwam, zie hier en hier op dit weblog over zijn Locke-publicatie).
Buyse is nog met enige artikelen bezig en is voornemens dit jaar in Parijs een studiedag over “Spinoza en Galilei” te organiseren.
Verder is hij van plan, en het is dit goede nieuws dat aanleiding werd voor mijn eerste blog in dit nieuwe jaar, om over een paar maanden een website te starten over “Spinoza en wetenschap”.
Over het “Waarom deze site?” schreef hij me:
“Wel, eerst en vooral omdat dit over een aspect van Spinoza’s filosofie gaat dat - zeker in Nederland en België – zeer stiefmoederlijk wordt behandeld ondanks het feit dat ik merk dat er bij verschillende mensen waaronder jezelf toch interesse is.
Dit heeft m.i. zeker te maken met het feit dat vele van leidende professoren historici zijn en geen wetenschappelijke achtergrond hebben. En de mensen die de Spinozabijeenkomsten leiden hebben van wetenschap helemaal geen kaas gegeten.
Ik heb nu toch gemerkt dat de zomercursus van volgend jaar gaat over de wetenschappers uit de vriendenkring van Spinoza. Ik heb vroeger eens een titel in die richting voorgesteld. Ik vraag mij alleen af wie dat zal geven.
Ten tweede is het zo dat er natuurlijk een grond is om te spreken over Spinoza en wetenschap. Spinoza werd namelijk sterk beïnvloed door de opkomende fysica van Galilei en Descartes.
Zijn interesse voor wetenschap en zijn vertrouwdheid met nieuwe wetenschappelijke concepten blijkt niet alleen uit zijn bibliotheek die talrijke wetenschappelijke werken bevat maar ook uit zijn correspondentie. Zoals je wellicht weet correspondeerde Spinoza met grote namen uit de wetenschappelijke wereld van zijn tijd zoals de grote Engelse Empirist Robert Boyle en de eerste secretaris van de Royal Society Henry Oldenburg. Hij was ook enige tijd vriend aan huis bij C. Huygens, één van de grootse wiskundige uit de zeventiende eeuw.
Spinoza heeft ook de natuurfilosofie van Descartes grondige bestudeerd en er privéles in gegeven aan de Leidse student Casaerius. Uit deze privélessen is trouwens een boek ontstaan dat volgens J. Israel lange tijd een belangrijk werk was over de cartesiaanse natuurfilosofie in grote delen van Europa. Het boek heeft bovendien geleid heeft tot een uitnodiging om professor te worden in Heidelberg.
Een andere element is dat Spinoza naast filosoof ook lenzenslijper was. Een vak dat in Holland in die tijd spitstechnologie was en up-to-date wetenschappelijke kennis veronderstelde.
Ten derde is het ook duidelijk dat Spinoza’s filosofie beïnvloed werd door wetenschap: ik denk dan in de eerste plaats aan de mechanica (de bewegingsleer) en de optica.
De vraag is alleen in welke mate hij werd beïnvloed en waar wel en waar niet of minder.
De site houdt natuurlijk ook verband met mijn doctoraatswerk hier in Parijs aan de Sorbonne.”
Waarna hij de informatie toevoegde waarmee ik dit blog opende en mij toestemming geeft hieraan alvast op spinoza.blogse.nl bekendheid te geven.
