Hryhorii [Grigori] Skovoroda (1722-1794) Oekraïense Spinoza?
De Nederlandse Wikipedia heeft
geen artikel over Hryhorii [Grigori] Skovoroda (de en.wiki
wel), maar de uitgebreide pagina over Russische filosofie heeft het
volgende over hem
"De eerste 'leek' die aan filosofie deed, soms beschreven als de eerste Russische filosoof, was Grigori Skovoroda (1722-1794). Skovoroda was in de eerste plaats een rondtrekkende leraar en moralist en hij wordt dan ook wel eens de "Russsische of Oekraïnsche Socrates" genoemd. Zijn overgeleverde werken, die pas postuum zijn gepubliceerd, zijn voornamelijk geschreven in dialoogvorm. In zijn werk baseerde hij zich vooral op de bijbel, maar stond ook al onder de invloed van het neoplatonisme en het Duits mysticisme. Zijn filosofie bestond voornamelijk uit een dualisme dat hij terugvond in de mens, de kosmos en de bijbel. Elk van deze drie had een binnenkant en een buitenkant met unieke eigenschappen."[Wiki voetnoten aldaar].
Taras Zakydalsky vermeldt in zijn in het Engels vertaalde masterthesis [Cf.], die vervolgens recent in het Nederlands is vertaald en op verbodengeschriften.nl is uitgebracht als Het Mensbeeld in de Filosofie van Skovoroda [Cf.], dat de filosofe A. Ya. Efimenko in "Filosof iz naroda" [Een filosoof van het volk, in: Knizhki nedeli, I (St. Petersburg, 1894] "in Skovoroda een spinozistische 'rationalist [ziet], een rationalist pur sang.' Zonder enig bewijsmateriaal te kunnen leveren dat Skovoroda werkelijk Spinoza’s filosofie gelezen of bestudeerd heeft, vond Efimenko doorslaggevend bewijs voor deze stelling, door Skovoroda’s leerstellingen te vergelijken met die van Spinoza. Voor beide filosofen, zo ontdekte zij, is God het substantieel zijnde en de wereld slechts schijn, geschraagd door Gods wil en bestuurd door zijn wet."
Je beluistert hier de idealistisch-Hegeliaanse misvatting dat voor Spinoza de wereld slechts 'schijn' zou zijn en geen echte werkelijkheid.
Ook is op verbodengeschriften.nl
een tekst vertaald van Hryhorii (Gregorii) Skovoroda, "Een
gesprek tussen vijf reizigers over het ware levensgeluk" [Cf.].
Er wordt geen bron bij aangegeven. Wel wordt de tekst ingeleid en
wordt Skovoroda iets nader voorgesteld en daarbij met Spinoza
vergeleken. Je proeft de gretigheid om hem als een Oekraïense
Spinoza te typeren. Ik kan dat niet beoordelen door onvol-doende
kennis van de filosofie van Hryhorii Skovoroda, maar ik heb uit wat
hier te lezen is wel de indruk dat die gretige wens wellicht iets
teveel de vader van deze gedachte is.
Graag echter wijs ik hier op de teksten van en over deze Oekraïens-Russische filosoof op verbodengeschriften.nl
Herdenkings-Postzegel Skovoroda USSR 1972
Aanvulling 31 augustus 2016
