Inutilis scientia Spinozana [167] Wat stond Tinneke Beeckman oorspronkelijk voor ogen?
Deze maand verschenen weer vele boeken, waaronder bij Nieuw
Amsterdam van Cristina Alger Dit was niet
het plan en bij De Bezige Bij Antwerpen van Tinneke Beeckman Macht en Onmacht. Een verkenning van de
hedendaagse aanslag op de Verlichting. Maar eigenlijk had dat boek van
Beeckman ook de titel kunnen dragen: Dit
was het plan niet.
Trouw heeft vandaag een bespreking door Sebastien Valkenberg, getiteld: “Achter nietszeggende titel gaat urgente analyse schuil van Charlie Hebdo-debat.” Daarin is te lezen dat de aanslag op 7 januari op 'Charlie Hebdo' de aanleiding vormde voor het boek.
En dat is toch wel heel knap voor een boek dat de titel zou dragen Macht en Onmacht. Een filosofische zoektocht en waarvan in het voorjaar van 2014 door de schrijfster werd aangekondigd dat ze het in de zomer van 2014 zou gaan schrijven [cf. blog van 7 juli 2014]. De vraag is dus: welk boek had Tinneke Beeckman in 2014 voor ogen? En waarom werd de toen rondgebazuinde titel gehandhaafd die nu kennelijk niet als treffend slaande op de inhoud wordt ervaren? Zeg maar: Dit was het plan niet – die aanslag kwam ertussen.
Het illustreert wel treffend dat de mens (ook een Spinoza-schrijver, In zoverre komt Spinoza ook een beetje om de hoek kijken) geen vrije wil heeft en door omstandigheden wordt bepaald: de omstandigheid dat ze niet om 'Charlie Hebdo' heen kon – het ingaan op de reacties kwam haar kennelijk goed uit om haar hele roer om te gooien. Maar wij weten nu niet waarnaar ze eigenlijk op weg was. En ook kon ze niet om de wens van de uitgever heen die nu eenmaal titel en cover al eerder aan de boekhandel had laten weten. Alleen de ondertitel werd gewijzigd: in plaats van Een filosofische zoektocht, staat er nu Een verkenning van de hedendaagse aanslag op de Verlichting. Trouw had nog de oude cover bij het artikel van vandaag.
Sebastien Valkenberg, zelf filosofisch onderlegd, was verder overigens wel onder de indruk van haar analyses. Hij vindt het: "Een prikkelende ideeëngeschiedenis die de balans opmaakt van veertig jaar postmodernisme. Ook andere denkers komen aan bod (Nietszche, Heidegger), maar dan vooral als voorloper van deze filosofische stroming."
Reacties
Gisteren op haar voordracht in Antwerpen legde Beeckman mooi uit hoe macht kan verschuiven naar onmacht. De aanspraken op waarheid zoals Nietzsche, Heidegger, Foucault, en o.a. Derrida deze terecht hebben bevraagd en gedeconstrueerd is bij epigonen omgeslagen en doorgeslagen. Het aftasten van de scheiding tussen filosofische kritiek en het ‘alles kan’ is onderwerp van haar interessant boek. In haar epiloog laat zij zien hoe het met Spinoza wel kan. Trouwens, tijdens de voordracht verwees Beeckman regelmatig naar Spinoza.
Mooie avond.
ed 22-10-2015 @ 11:35
Dank, Ed, voor deze bijdrage. Ik ga toch eens naar het boek omzien. Gisteren was er geen exemplaar, maar volgens mijn boekhandelaar zou het er vandaag weer zijn.
Stan Verdult 22-10-2015 @ 11:40
Morgen werde ich mit dir sein
smoothie truskawkowe 19-11-2015 @ 15:45