Johann Heinrich Lips (1758 - 1817) maakte honderden kopergravures, waaronder een van Spinoza
Johann Heinrich Lips, die ook een gravure van Spinoza maakte, was niet de eerste de beste kunstenaar. Z’n ouders hadden ‘t liefst dat hij chirurg werd en stemden er dan ook met tegenzin in toe dat hij zich in het kader van zijn algemene ontwikkeling op tekenen toelegde.
De beroemde Zwitserse theoloog en wetenschapper Johann Kaspar Lavater (1741 - 1801), de uitvinder van de fysionomie, de 'wetenschap' om uit het uiterlijk, vooral het gezicht, het karakter van een mens af te lezen, legde de laatste hand aan Lip’s zelfstudie.
Het was Lavater die hem in verbinding bracht met diverse kunstenaars zoals Johann Caspar Füßli (1706-1782), Jens Juel (1745-1802) en Johann Wolfgang von Goethe (1749-1832).
De jonge Lips kreeg een exclusief contract voor de illustraties van de vierdelige uitgave van Lavater’s „Physiognomischen Fragmente“ wat Lips tot 1780 aan Lavater bond. Pas na afloop van dit project kon hij aan zijn studiereis beginnen. Hij trok naar Schaffhausen, Basel, Colmar, Karlsruhe, Stuttgart en Mannheim. In Mannheim werd hij leerling aan de indertijd bekende Tekenacademie van Peter Anton von Verschaffelt (1710-1793) waar hij zich intensief wijdde aan het naakttekenen en de studie der antieken. Daarna trok hij naar Düsseldorf waar hij lid werd van de Düsseldorfse Kunstacademie en een kopergravure van St. Sebastiaan maakte en waar hij onder andere Friedrich Bury (1763-1828) leerde kennen met wie hij in 1782 naar Italië trok. In 1783 in Rome, maakte hij een gravure naar het Bacchanal van 1635–36 van de Franse kunstenaar Nicolas Poussin (1594–1665). Tijdens een tweede verblijf in Rome in 1785 ging hij ook naar oude meesters aquarelleren. Johann Wolfgang von Goethe trof hem in Rome in de jaren 1786-88 en adviseerde Hertog Carl August om Lips naar Weimar te halen. Op voordracht van Goethe werd Lips in 1789 professor aan de Tekenacademie in Weimar.
Op 13, 14 en 16 januari 1791 poseerde Goethe voor dit portret dat Lips van hem maakte en dat brede verbreiding kreeg. Op 20 maart schreef Goethe aan Friedrich Heinrich Jakobi: “Lips hat mein Porträt gezeichnet und ist beschäftigt es zu stechen, ich kann hoffen daß es sehr gut geraten wird. Die Anzeige davon findest Du in dem Modejournal und der Literaturzeitung. Willst du einige so schreibe es mir daß ich sorge daß du gute Exemplare erhaltest. Lips wird sich mit den Abdrücken selbst Mühe geben und wahrscheinlich deshalb nach Kassel reisen.”
Maar in 1794 gaf hij die baan op en ging naar Zürich, waar hij in mei 1817 overleed. Hij liet wel 1447 kopergravures na, waaronder vele van beroemde tijdgenoten. En waaronder ook deze gravure van Spinoza.
Datering 1802 of 1803 [Hoogte 19.8 - Breedte 13.2 cm]
Opmerkelijk is het dat daar geen zelfportret van de kunstenaar zelf tussen zat of dat hij door een ander is vereeuwigd. Er wordt op internet althans geen afbeelding van Johann Heinrich Lips geboden.*)
Hier nog enig ander werk van deze romantische kunstenaar.
Marie soeur de Mathe [Mary Magdelen], 1779
De Heilige Johannes, 1779
Carl Philipp Emanuel Bach, ca 1770
De avond, ca 1793
Bronnen
Johann Heinrich Lips op de.wkipedia
Informatie over en afbeelding van Goethe en hier
Afbeelding Spinoza bij Joods Historisch Museum
Gravure Marie soeur de Mathe
Tekening Heilige Johannes
Gravure Carl Philipp Emanuel Bach
Gravure De Avond
Afbeelding van Johann Kaspar Lavater
*) Aanvulling 13 sept. 2012: Zelfportret van Johann Heinrich Lips van de.wikipedia waarop het op 25 nov 2011 nog niet stond.
