Joseph Klausner (1874 - 1958) bracht waardevolle studie over Spinoza
Van deze in Litouwen geboren en
in Odessa opgeleide joodse historicus, zionist, eerste hoogleraar
Hebreeuwse literatuur aan de Hebreeuwse universiteit in Jeruzalem en
hoofdredacteur van de Encyclopedia Judaica, had ik tot heden
wat zijn bemoeienis met Spinoza aangaat, een enigszins verwrongen
beeld gekregen door de nogal hilarische manier waarop Daniel B.
Schwartz in zijn overigens zeer lofwaardige The First Modern Jew:
Spinoza and the History of an Image de scène beschreef hoe
Klausner tijdens de herdenkings-bijeenkomst op de universiteit in 1927
ter herinnering aan de 250e sterfdag van Spinoza, 'vanaf de berg
Scopus' (waarop deze universiteit gebouwd was) een soort van amnestie
aan Spinoza verleende door aan het slot van zijn toespraak tot
driemaal toe uit te roepen: "onze broeder ben je, onze broeder
ben je, onze broeder ben je," waarmee een door rabbijnen
uitgesproken ban werd opgeheven. Hij beschrijft hoe vooral dit nieuws als hype de wereld over ging. Verder schrijft Schwartz over die
toespraak dat Klausner "zigzagged negative en affirmative
opinions of the Jewishness of Spinoza and his system ."
Deze toespraak uit 1927 is uit
het Hebreeuws in het Duits vertaald en met de titel "Der
jüdische Charakter der Lehre Spinozas" opgenomen in Siegfried
Hessing (Hrsg.), Spinoza-Festschrift. Zum 300. Geburtstage
Benedict Spinozas (1632-1932), eveneens dus opnieuw gepubliceerd
in Spinoza - Dreihundert Jahre Ewigkeit. Spinoza-Festschrift 1632
- 1932, waarover ik gisteren een
blog schreef. Redacteur Hessing gaf deze informatie er overigens
niet bij.
Welnu, ik heb inmiddels met toenemende interesse en bewondering van dit zeer gedegen hoofdstuk kennisgenomen. Met dat ambivalente zwalken valt het reuze mee. Ik ervoer het als een buitengewoon boeiend en waardevol hoofdstuk, waaraan een diepgaande studie door Klausner van Spinoza's eigen teksten en de secundaire literatuur tot dan toe tot een zeer interessante evaluatie van Spinoza en diens relatie tot het jodendom en (volgens hem blijvend) behoren tot het jodendom komt. Zijn inzet is dat hij zijn medejoden bij het bestuderen van het jodendom wil aanzetten tot eveneens studie van Spinoza die er ook toe behoort (met andere uitgeslotenen als Philo, Ibn Gabirol, en Jehuda Abravanel).
Je hoeft het niet met alles eens te zijn, maar hij geeft rake informatie die tot inzicht in Spinoza kan bijdragen - ook voor niet-joden. Het voert me te ver dieper in te gaan om wat ik er wel en niet zo goed aan vond. Ik wilde met dit blog alleen maar kwijt dat ik door hem zelf te lezen ineens een heel ander beeld van Klausner kreeg en dat ik alleen al dit hoofdstuk de aanschaf van dat boek waard vind.
