Klever's Spinozana Redux [17] Metamorfosen
Vandaag het 17e stukje van Wim Klever uit zijn boekje Zicht op Spinoza. Twintig tijdschetsen [Heuff/Thesis, Amsterdam, 1994], waarvan de hoofdstukjes geleidelijk aan op internet worden geplaatst.
Vandaag het hoofdstukje ‘Metamorfosen' (p. 76 – 79)
Als u op onderstaande afbeelding klikt, krijgt u de scans van het hoofdstukje te lezen. Enige aanvullende opmerkingen van Wim Klever volgen hieronder.
Er is een aparte inhoudsopgave van al deze stukjes.
Bij dit nummer van de serie (Metamorfosen) heb ik niet zo veel op te merken, behalve dan dat het nummer mij wel toepasselijk lijkt voor het (voorbije) Darwinjaar. Spinoza's positie is radicaler dan die van de Engelsman. Hij zou ook niet graag spreken van een EVOLUTIE der soorten; dat woord suggereert teveel (en wordt algemeen zo begrepen) een ontwikkeling van een lager naar een hoger niveau van welk wezen of welke soort dan ook. Die gedachte is niet alleen in strijd met zijn 'kosmologie' (zie brief 54 aan Hugo van Boxtel) maar laat zich ook niet rijmen met de principes van zijn transformisme, zoals die uiteengezet worden in zijn algemene fysica. Darwin bevindt zich maar ten dele in het spoor van Spinoza. Hume had zich het denken van de grote voorganger beter toegeëigend met zijn these over de "eternal revolutions of unguided matter"! (zie mijn David Hume, p. 91). Beter dan bij Darwin werd de ongerichte 'agitatio' van de materie ook uitwerkt door Diderot in zijn puur Spinozistische roman JACQUES LE FATALISTE (Zie mijn VOORBESCHIKKING. DE WETENSCHAPPELIJKE FILOSOFIE (Nijmegen 1989) 207-225).
Wim Klever
