BdSpinoza

Lotte Brunner’s Dagboek over Constantin Brunner en Spinoza

Door de blogs die ik voorbije weken schreef, over Georg Wienbrack’s Spinoza-buste en over Ernst Altkirch, kreeg ik interesse in dit boek: Lotte Brunner, Es gibt kein Ende. Die Tagebücher (Hansa-Verlag, 1970). Het bleek voor slechts een paar euro te koop en ik kreeg het keurig toegezonden door een Duitse antiquair (de post verdient er meer aan). Het boek was nog helemaal ‘als nieuw’ – ik was duidelijk de eerste lezer van dit exemplaar.

 

Het is niet zomaar een dagboek: het is een notitieboek dat Lotte in 1903 begon om er opmerkingen van haar stiefvader Constantin Brunner die haar frappeerden en die zij waard vond vast te houden, in te noteren. Opdat ze niet verloren zouden gaan. Misschien deed ze dit aanvankelijk alleen voor zichzelf, maar vanaf een gegeven moment moet ze beseft hebben dat dit voor anderen, biografen en andere studenten van Brunners filosofie, van belang kon zijn. Ze moet al vroeg beseft hebben dat zij in de bevoorrechte positie verkeerde dat ze het ontstaan van denkbeelden van nabij meemaakte. Zij moet zich ervan bewust zijn geweest dat ze de door haar genoteerde gedachten van haar vader, die ze soms door vragen van haar kant uitlokte, voor begrijpen en interpreteren van gepubliceerde werken van groot nut konden zijn. Als zij, terwijl ze behoorlijk begaafd was, dingen niet begreep konden ook latere lezers wellicht sommige dingen niet begrijpen. Wat zij zou opschrijven in haar ‘dagboek’ is pas vele jaren na haar dood op 30 april 1943 in het vernietigingskamp Sobobor, in 1970 uitgegeven als ‘Die Tagebücher.’

Wat mij het meest opviel – en daarom schrijf ik dit blog – was hoeveel opmerkingen over Spinoza in dit dagboek voorkomen. Zo vaak als de naam van Spinoza valt – alsof hij een afwezige huisgenoot was. Op minstens 66 plaatsen in het boek kon ik iets over Spinoza vinden. De Brunners leefden a.h.w. met Spinoza. Of het leek alsof Lotte voortdurend aan een privé-Spinoza-cursus deelnam. In veel van haar aantekeningen was zij zelf over iets van Spinoza begonnen en noteerde zij de reactie en uitleg van haar vader. Ook zijzelf, zoveel moge duidelijk zijn, was zeer in Spinoza geïnteresseerd.

Hier en in een paar komende blogs zal ik enige van die teksten brengen. Het gaat mij daarbij er vooral om iets van die omgang tussen Lotte en Constantin m.b.t. Spinoza over te brengen. Daarbij zal uiteraard ook iets blijken over het eigen Spinoza-beeld van Brunner, maar dat precies te karakteriseren is niet de opzet van dit blog.

 

spinoza | 12-07-2013 | 16:34 | Link | Reacties (2)